[zaloguj się]
[pdf]

PIESZCZONY (23) part praet pass impf

e oraz o jasne.

comp pieszczeńszy (1).

Fleksja
sg
mNpieszczony, pieszczeńszy fNpieszczonå nNpieszczon(e)
Gpieszczon(e)go G G
D Dpieszczon(e)j D
pl
N m pers pieszcz(e)ni
subst pieszczoné
G pieszczonych
A subst pieszczoné
I m pieszczonémi
n pieszczon(e)mi

sg m N pieszczony, pieszczeńszy (3). ◊ G pieszczon(e)go (2). ◊ f N pieszczonå (1). ◊ D pieszczon(e)j (1). ◊ n N pieszczon(e) (3). ◊ pl N m pers pieszcz(e)ni (1). subst pieszczoné (4); -e (1), -(e) (3). ◊ G pieszczonych (1). ◊ A subst pieszczoné (5); -é (2), -(e) (3). ◊ I m pieszczonémi (1). n pieszczon(e)mi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

I. W funkcji przymiotnika (21):
1. Rozpieszczony, wydelikacony, przywykły do wygód (11): Nie doſić ieſt w obfitem żywocie tu do cżaſu mieſzkać [...] Bo pieſzcżone ciało zgnie [!] w grobie RejJóz Q4; SienLek 18; [mądre matki] chczącz dáć dziecięciu wypić dla zdrowia co gorzkiego/ kray tego kubká s ktorego pieſzcżone dzieczie pić ma/ máżą poſpoliczie miodem GórnDworz Ee7v; KochFr 10 [2 r.]; To wychowáié ſynóm wáſzym dayćie: A niech nie będą názbyt pieſczonémi/ Niech przywykáią ſpáć ná gołéy źiemi. KochFrag 16; KlonWor 77.
Szereg: »pieszczony a zniewieściały« (1): ktorymi [zbytkami] ſie wſzyſcy boiowi ludzie brzydzą/ iedno tego tylko vżiwáią oni ludzie pieſzczeni á zniewieſcieli/ ktorzy tylko iáko Tytirus leżą sub tegmine fagi. RejZwierc 187v.
Przen (2): tym rády trzebá/ ktorzy nieprácuią ćiáłem/ [...] Iáko ſą Pánowie/ pánie/ kápłani/ zwłaſzczá tych czáſow bárzo pieſzczonych SienLek 3v; RejZwierc 270v.
a. Świadczący o wygodnictwie (1): Pieſzcżone też to nabożeńſtwo/ y nie z ſynowſkiego/ ále z naiemnicżego ſercá pochodzące/ ná ten cżás Pánu Bogu tylko ſłużyć/ kiedyć ná obfitych poćiechách iego nie ſchodźi. LatHar 248.
2. Przymilny, taki, jak u małego dziecka (7): bo iáko męſzcżyzná/ ma tho w káżdey ſpráwie ſwey pokázowáć/ iż ieſth iáko dąb: ták záſie w białeygłowie ma być coś pieſzcżonego w miarę/ przyſtoynego żeńſkiey niedużośći GórnDworz V7v; druga białagłowá będzie miáłá nieſpokoine oko/ obycżáie pieſzcżone/ á thwarz w ktorey iáko w źwierciedle widzieć będzie puſtotę GórnDworz Ll8.
a. O głosie i mowie: miękki, łagodny, szczebiotliwy; delicatus, fractus, infractus, inversus, libidinosus Cn (5): GórnDworz E; KochFr 55; Niefarbowanich nam Kaſztelanow potrzeba nieſpieſtzonemi [!] ſlowki/ ale zcalemi vſti á ſprawdziwemi Serci PaprUp Ev; WLoski ięzyk ácz ieſt blizſzy łáćińſkiégo, y mowy łáćińſkiéy, ieno iż nákáżony, y iuż pieſczeńſzy, y rózny od onéy męſkiéy y poważnéy mowy łáćińſkiéy JanNKar C4; Iuwánt niepocżćiwy [...] Iák niewiáſtá nierządna/ młodość ma przedáyną [...] Więc dłoń miękka/ twarz biała/ mowecżká pieſzcżona KlonWor 62.
3. Delikatny, subtelny; delicatus PolAnt (2): Piękney á pieſzcżonej niewieśćie przyrownałem corę Cyiońſką. BudBib Ier 6/2.
Przen (1): Więcey iednák [było poetów] co báiąc, vſzy zábawiáią Pieſzczone, mniey co cnotę trefnuiąc włudzáią. CiekPotrŚredz )?(4.
4. Łagodny, wyrozumiały (1):

W przeciwstawieniu: »pieszczony ... ostry« (1): Aleć wáſze práwá [...] ſą pieſczone bárżo/ á oſtrych praw/ ábo tych ktoreby zábiegáły temu/ żeby złoczyńſtwa nie były/ wy żadną miárą niechcećie GórnRozm D4v.

II. W funkcji właściwej: otaczany troskliwością, hołubiony; przen (1): Złoſne hándſzláki/ ſkárby wylichwione/ Niech w moim ſercu nie będą pieſzcżone GrabowSet M4v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): ani na b/ ani na l/ kladą kréſkę/ gdi po nich idźie i: iako tu/ biędny/ lieniwy/ pieſczony/ etć. JanNKarKoch G2v.

Cf NIEPIESZCZONY, PIESZCZOTLIWY, [PIESZCZOTNY], PIEŚCIĆ, PIEŚĆLIWY

JBi