[zaloguj się]
[pdf]

PIEŚCIĆ (21) vb impf

e prawdopodobnie jasne (tak w pieścić się; tak też Cn).

Fleksja
inf pieścić
indicativus
praes
sg pl
3 pieści pieszczą
praet
sg
3 m pieścił
imperativus
sg
2 pieść
conditionalis
sg
2 m byś pieścił
3 m by pieścił

inf pieścić (1). ◊ praes 3 sg pieści (13). ◊ 3 pl pieszczą (2). ◊ praet 3 sg m pieścił (2). ◊ imp 2 sg pieść (1). ◊ con 2 sg m byś pieścił (1). ◊ 3 sg m by pieścił (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Otaczać nadmierną opieką, troskliwością; delicate a. delicatum [aliquem] a. in deliciis a. indulgenter facere a. (gerere a.) habere Cn [w tym: kogo (10), co (2)] (17): Prorok przypomina pánu/ áby ták bárzo nie pieſćił národu ludzkiego RejPs 212; A gdy theż kogo długo w ſwowolnoſciach pieśći [Bóg]/ Temu pewnie ledá gdzye ták zginąć bez wieśći. RejWiz 130v; RejZwierc 216, 269v.

W połączeniu szeregowym (1): Ach coż tákich Pokrzywek y Grzywacżow durnych: Ktorzy cudzołożnikow y Cżuryłow iurnych Bękárty podrzucone/ grzeią/ karmią/ pieſzcżą: A ná ſwoię właſną krew nárzekáią/ trzeſzcżą. KlonWor 61.

W przeciwstawieniu: »pieścić ... narzekać, trzeszczeć« (1): KlonWor 61 cf W połączeniu szeregowym.

Przen (7):
Zwrot: »pieścić przyrodzenie ([czyje czym])« = dogadzać komuś (2): á nie pieść też názbyt przyrodzenia iego [dziecięcia]/ nie żufecżkámi/ nie thymi wymyſlonemi pieśćidłki RejZwierc 6v, B4.
Szereg: »pieścić a folgować« (1): dyabeł książę ſwiátá tego nie omieſzka nigdy ſwych kochánkow pieśćić á im folgowáć. RejPos 23v.
a) O szczęściu i świecie doczesnym (4): Wroſkoſach niemyſly zadny Iż to ieſt ſwiat dzywno ſdradny. A kogo nawiącżey pieſczy Ten rychley zginie bez wyeſczy. RejKup f3v; RejWiz 17v, 130v; Tákże y cżłowiek pocżćiwy/ [...] wdzięcżnieyſzy bywa v tych co ie fortuná pieśći. RejZwierc 21v.
a. Z przeczeniem: być surowym, groźnym [użycia bez dopełnienia] (5): Pan nie pan nie przebarſzcżay Sutkowſki nie pieśći/ Y obłoży prędziuchno ſzábliſkiem bez wieśći. PaprPan Bb2v, X4, Aa2.
Przen (2): LubPs hh6; O wa śklany żywot/ namniey tu nie pieśći/ Pełen ieft fráſunkow/ pełen y boleśći. WisznTr 32.
2. Tulić, głaskać, całować, dotykać z czułością [kogo] (4): Iudas brat młodſzy vyrzawſzy Iozepha groźi Onos ći on krolewić/ czo go matka pieſći RejJóz A7.

W połączeniu szeregowym (1): mátká [dziecię] kąpie/ pieśći/ miłuie/ karmi/ vpſtrzy/ vbryżuie/ iáko márcowe proſię RejZwierc 178v.

W przeciwstawieniu: »pieścić ... uszczypać albo usiec« (1): [fortuna jest jak pochlebnica] ktora przed ocżymá rodzicow dziecię pieśći/ á záſzedſzy z nim zá węgieł to ie vſzcżypie albo vſiecże. RejZwierc 146.

Iron. (1): Tęgoś [!] y ſam ieſt ſwiádek iák cie pieśćił [ociec] z młodu/ Nie folgował zacnośći ták miłego płodu. PaprPan A4.

Synonim: 1. piastować.

Formacje współrdzenne: pieścić się, popieścić, rozpieścić, rozpieścić się, upieścić; rozpieszczać.

Cf PIESZCZĄCY, 1. PIESZCZENIE, PIESZCZOGŁOŚNY, PIESZCZONY

ES