[zaloguj się]
[pdf]

PIJAĆ (70) vb impf

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf pijać
indicativus
praes
pl
2 pijåcie
3 pijają
praet
sg pl
1 m m pers -chmy pijali, pijalismy
2 m -ś pijåł m pers
3 m pijåł m pers pijali
f pijała m an
n pijało subst
fut
sg pl
1 m pijać będę m pers
3 m m pers będą pijali
imperativus
sg
2 pij(a)j
conditionalis
pl
2 m pers byście pijali
3 m pers by pijali
impersonalis
praet pijåno
inne formy
praes 3 sg m - pijå

inf pijać (9). ◊ praes 3 sg m pijå (13). ◊ 2 pl pijåcie (2). ◊ 3 pl pijają (7). ◊ praet 2 sg m -ś pijåł (1). ◊ 3 sg m pijåł (20). f pijała (1). n pijało (1). ◊ 1 pl m pers -chmy pijali (2) BibRadz, WujNT, pijalismy (1) KochPij. ◊ 3 pl m pers pijali (6). ◊ fut 1 sg m pijać będę (1). ◊ 3 pl m pers będą pijali (1). ◊ imp 2 sg pij(a)j (1). ◊ con 2 pl m pers byście pijali (1). ◊ 3 pl m pers by pijali (2). ◊ impers praet pijåno (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Iter. od „pić”: spożywać napoje; bibere Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Cn; potitare Cn (70): LibMal 1544/86v; [Król Kalekucki] nie pija też dotknąwſzy ſie wárgámi nacżynia/ ále záwieſzony ma Kubek iáko ántwes/ leie ſobie w gębę potroſze. BielKron 453v.

pijać co (39): KrowObr 226; Pirweyś piyał gorzałkę/ dziś żuwkę gotuią RejWiz 60v; Leop Num 6/3, Iudith 12/20; OrzRozm M4; Nie piyał nigdy winá/ iedno bárzo máło RejZwierz 30v; Kápłanom theż było przykazano/ áby winá y żadney rzecży ktorą ſie vpić może nie pijáli BielKron 36v, 6, 320, 387, 397v, 453v, 465v; Galactopota, Który mlieko piya. Mącz 141d, 1d, 173d, 219a, 442d; BielSat C, D3v; Pánie dobre wino v mnie/ [...] Wiem że ie pijacie rádzi. RejZwierc 235v, 252; BudBib Esth 14/16; A ták wſzytkie rády y ſpráwy/ máią być odłożone do tąd/ [...] nieinácżey iáko wodá mętna/ ktorey poſpolićie niepijáią áż śię vſtoi ModrzBaz 8, 113v; SkarŻyw 46, 142; Winá/ Piwá nie pijał ták záwżdy żył trzeźwo StryjKron 567, 607; WerGośc 242; (nagł) O dłuznym. (–) NIe frymárczyłbych ia z tym ná ſwobodę/ Choć to ón wino pija/ á ia wodę. PudłFr 19; Piwo á miod pijáli/ o wino nie dbáli BielRozm 29 [idem BielSat D3v], 29; Calep 9a, 559b; GostGosp 110; Obycżáiem Tátárow pieſkich też dźiałáią/ Co mocż/ y kreẃ/ y mleko kobyle piiaią. KmitaSpit A2v; SkarKaz 121b; Onże pochlebcá vcży nośić wino śmiele; Choćia go nie piiano przedtym/ procż w kośćiele. KlonWor 56.

pijać z czego (5): HistJóz D2; Zleſcie vcżynili zá dobrodzyeyſtwo páńſkie/ on was cżeſtował/ á wyſcie mu kubek vkrádli s ktorego ſam pija y wiezdzby cżyni. BielKron 17v; Ampulla ad mensam, Służebne naczinie/ w którym wodę miewáyą/ Wánienká/ Też kruſz y czaſzá z którey piyáyą. Mącz 8c, 32a; RejZwierc 53v.

W charakterystycznych połączeniach: pijać cokolwiek, miod (2), mleko (2), mocz, piwo (8), rzecz, ktorą się upić może, wino (18), wodę (3).

Szereg: »(i) jadać i (a, także też) pijać« (3): Pan Kryſtus [...] w piątki chleb pokropiony popiołem iadał/ á wodę pijał OrzRozm M4; CzechEp 185; Rej ſtáry/ [...] rad iadał potráwy trefne/ tákże też rzadko pijał piwo dobre WerGośc 242.
Przen (2):

pijać z czego (1): Vyźrzał v dźiewki w polu boſſą nogę. Niechodź (powiáda) bez bótów/ ma rádá/ Bo máćierzyzná ták zwietrzeie rádá. Láſkawy pánie/ nic iéy to niewádźi/ Chybá żebyśćie pijáli z niéy rádźi. KochFr 15.

Fraza peryfr. »ktorzy strumień Tybrowy pijają« = Włosi (1): Mnie Niemiec/ y waleczny Hiſzpan/ mnie poznáią/ Którzy głęboki ſtrumién Tybrowy pijáią. KochPieś 55.
α. W szeregu: »jadać, (i) pijać« = spożywać posiłki, ucztować w czyimś towarzystwie; manducare et bibere PolAnt, Vulg [w tym: z kim (3), przed kim (2)] (5): Tedy poczniećie mowić/ Iadálichmy przed thobą y piiáli y vczyłeś na vlicach náſzych. BibRadz Luc 13/26; Potym náſtáły cżáſy/ gdy Biſkupowie/ [...] więcey ſię pocżęli kocháć wtych coby im ku myśli mowili: coby znimi ſpolnie iadáli/ pijáli/ igráli/ coby im zwodźili ModrzBaz 133v; CzechEp 14; Przeczże z Celniki y z grzeſzniki iadaćie y pijaćie? WujNT Luc 5/30, Luc 13/26.
a. Przyjmować lekarstwa [w tym: co (3)] (4): Żołądek zraniony/ Khrowie mleko pijać: vlecża/ y wſzytki gryzienia żołądkowe/ [...] vzdrawia. FalZioł IV 5b; W takiey niemoczy wodka wołowego ięzyku ieſt barzo dobra pijać FalZioł V 76v, I 45a.

W połączeniu z określeniem sposobu i pory spożywania napoju (1): warz ie [nasienie opichowe] w winie ſtrochą oczthu/ aż do połowicze, á potym przeczedziwſzy oczukruy/ á pijay ciepło poranu y wiecżor FalZioł I 16a.

b. Spożywać napoje alkoholowe, zwykle w czasie uczty [w tym: bez dopełnienia bliższego (10)] (12): Malo ten thczie wieczey pija Też tak mądry iako y ia. RejKup h8v; Miałem Plebaná we wśi ſwey/ [...] przez pułnocy pijał/ názáiutrz potym záſye Mſzą ráno miewał OrzRozm H2v; Rozmáitych ánſzlakow dziwnie vżywáią/ Lecż pewnie do trzećich kur nigdy nie pijáią. RejZwierc 242; KochFr 114; Y ten ćię [dzbanie] nie minie/ Choć kto mądrym ſłynie: Pijáli przed tym y Philozophowie/ A przedśię mieli ſpełná rozum w głowie. KochPieś 4.

pijać z kim (4): StryjKron 482; NIedbałem nigdy o złoto/ Alem tylko prośił o to/ Aby kufel ſtał przedemną/ A prziiaćiél piiał zemną. KochFr 92; KochMRot A4; Tákći bywáło/ pánie/ pijáliſmy z ſobą KochPij C4v.

W charakterystycznych połączeniach: pijać wiele (więcej) (2); pijać do trzecich kur, do połnocy, przez puł nocy.

Zwroty: »pijać liją« = pić bez miary (1): Muſzkátellę/ Máłmázią To iuż więc tą pijáł liją RejRozpr G3v.

»bez wszelakiej miary pijać [co]« (1): proſzę/ [...] on ſproſny obycżay/ wedle ktorego wielkie/ pełne/ bez wſzelákiey miáry/ trzey á trzey/ rádźi nierádźi pijáć zwykliśćie/ ábyśćie gi iáko iad dyabelſki z wáſzych bieśiad wyrzućili. WerGośc 269.

Szereg: »jadać i pijać« (1): niewiem/ ieſli gdźie indźiey w pomiernym żyćiu ſię kochał [M. Rej]/ ále w źiemi Chełmſkiey wiele iadał y pijał. WerGośc 243.

Formacje współrdzenne cf PIĆ.

Cf NIEPIJANIE, PIJANY, WINOPIJCA

MN