[zaloguj się]
[pdf]

PIŁOWAĆ (16) vb impf

piłować (14), piełować Calep (2), [pilować].

o oraz a jasne; piełować z tekstu oznaczającego é niekonsekwentnie.

Fleksja
inf piłować
indicativus
praes
sg pl
1 piłuję
3 piłuje piłują

inf piłować (2). ◊ praes 1 sg piłuję (6). ◊ 3 sg piłuje (2). ◊ 3 pl piłują (4). ◊ part praes act piłując (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Przecinać piłą; serrare Mącz, Calep, Cn; desecare a. dissecare, a. praecidere serra, delimare, elimare, limare, reciprocare serram Cn (6): Serro – Piełuię. Calep [973]a.

piłować co (2): Mącz 373c; Iednym kośći piłuią/ drugim ręce nogi vcieráią RejZwierc 151v.

Szereg: »trzeć, (albo) piłować« (2): Scobs, Proch który páda pod piłkę gdy co trą álbo piłuyą/ troćiny. Mącz 373c, 388c.
Przen [co] (2): nie myślę nigdy złym zá złe oddawáć: [...]. Ale wżdy nie z ſtrony oſoby I.M. ktorą ważę/ y mam w vcżćiwośći: lecż z ſtrony ſproſnych błędow/ ſłowu Bożemu y prawdźie zbáwienney przećiwnych wędźidło grube piłuiąc nie ſámę oſobę lżąc. CzechEp *4.

W przeciwstawieniu: »piłować ... nie gładzić« (1): A coż to ieſt zá pocieſzna náuká moy miły przyiacielu/ ktora drapie ſumnienia nie pocieſza/ piłuie á nie głádzi ich. SarnUzn H6.

Szereg: »drapać, piłować« (1): SarnUzn H6 cf W przeciwstawieniu.
2. Wygładzać, szlifować pilnikiem; limare Mącz, Calep; pilare, propilare, scalpere Mącz (10): Bowiem káżdy Rzemieśnik iednym kſtałtem kuie/ Kowal młotki kołáce/ á Sloſarz piłuie. RejWiz A8v; Pilo, Piłuyę/ głádzę/ równam. Mącz 299d, 193d, 326c; Aleć iuż y kowale kuiąc y ſloſárze piłuiąc gęſto o tym mowią RejZwierc 182; Calep 604a.

piłować co (2): Scalpere atque limare gemmas, Rownáć/ Piłowáć perły. Mącz 193d, 47c.

[pilować czym: Otrociny/ Limatura. Feil oder Veilſpeen/ ten proch/ ktory pilnikiem zeymuie piluiąc. SienHerb K4#v (Linde).]

Szereg: »piłować, (albo) trzeć« (2): Centrosa scobs, Opiłki/ álbo ten proch który padá z żelazá gdy ye ſloſarze piłuyą álbo piłkami trą. Mącz 47c, 193c.
Przen (1): Limare commoda alicuius, Piłowáć to yeſt mnieyſzić vtrácáć. Mącz 193d.

Synonimy: 1. rzezać, trzeć; 2. gładzić, rownać.

Formacje współrdzenne: opiłować, popiłować, spiłować, upiłować.

Cf PIŁOWANIE, PIŁOWANY

MN