[zaloguj się]
[pdf]

PIOSNECZKA (29) sb f

piosneczka (29), [piesneczka].

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg pl
N piosneczka piosneczki
G piosneczki
A piosneczkę piosneczki
I piosneczką piosneczkami
L piosnecce piosneczkåch

sg N piosneczka (3). ◊ G piosneczki (4). ◊ A piosneczkę (2). ◊ I piosneczką (1). ◊ L piosnecce (1). ◊ pl N piosneczki (4). ◊ A piosneczki (11). ◊ I piosneczkami (2). ◊ L piosneczkåch (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.

Znaczenia
Dem. od „piosnka”; canticum Vulg; cantiuncula Mącz, Calep (29): ZNámienita á káżdemu pámięći godna ieſt tá pioſnecżká/ ktora w ſobie ma modlitwę o odpuſzcżenie grzechow. LubPs ee4v; TV oto maſz pioſnecżki k Pſáłterzu przydáne/ S ſtárego y z nowego piſmá też zebráne. LubPs gg2, kt, B, O2v marg, cc5v, cc6v marg, gg2, gg2v żp; gdyby [...] ná ieden głos wſzyſcy/ ſpołu ſie zgadzáli/ Nadobnieby pioſnecżki/ káżdey dokonáli. RejZwierz 105; Mącz 34a; O Pánie [...] Pioſnecżki ty y chwały káżdego wiernego: Skoro vſłyſzeć racżyſz. [...] weyźrzy nań ArtKanc L3; Calep 158b.

piosneczka o kim (1): [trzej młodzieńcy] chodząc ſpiewáli w onym piecu ogniſtym pioſnecżki o Pánu ſwoim RejPos 267.

piosneczka czyja [= kto ułożył lub wykonał] [w tym: G sb(3), pron poss (5)] (8): Tu ſie ſkońcżyły pyoſnecżki Dawidá krolá ſyná Izai. LubPs Q4v, A2, A5v, hh5; RejPos 339v; RejPosWstaw 21v; CzechRozm 161; pioſnecżki niektore náſze/ w Kátechiſmiech náſzych/ od nas ſpiſane/ y w dźień on oſtátecżny ná koniec/ nam [...] świádectwo wydádzą. CzechEp 56.

W połączeniu szeregowym (1): Chodźiły po Rzymie proceſſye [...] Páná Bogá chwaląc/ [...]/ przez Pſálmy/ przez Litánije/ y inne pioſnecżki kośćielne. ReszList 158.

W połączeniu z incipitem lub fragmentem utworu (2): RejPos 75v; [katolicy] Muſzą podobno/ wedle oney dawney pioſnecżki/ Máryą/ mátką troyce ś. názwáć. O nadrozſzy kwiatecżku. Márya NiemObr 138; [Chor odpowiada et in terra po Polſku/ albo tę pioſneczkę/ Chwała Bogu zwyſokośći/ y dzieka [!]. UstKościel 137, 139; ŁaszczOkulary G2v].

[W połączeniu z nazwą terytorium, z jakiego pochodzi: a w święta naroczyſte oſobliwie Niemiecka albo Polſka pieſneczka Ktora na święto ono prze lud proſty ieſt vczyniona ma być w prozę łaćińſką wmieſſywana/ y zweſelem ſpiewana. UstKościel 125v.]

W charakterystycznych połączeniach: piosneczka dawna, pamięci godna, niemiecka, poczciwa, polska, święta, wdzięczna; piosneczka wyszła [od kogo]; brać (pożytek) z piosneczki (2); piosneczki dokonać; piosneczkę (u)czynić (2), usłyszeć; piosneczką bawić się, uczcić; w piosneczce mowić.

Zwrot: »(za)śpiewać piosneczkę, w piosneczkach« [szyk zmienny] (5:1): LubPs ee5v, hh5; Są też drudzy co pyęknie ná lutenkach gráią/ Drudzy też co pyoſnecżki pocżćiwe ſpyewáią. RejWiz 66v; [Dawid] záſpiewał z wielkim weſelem onę pioſnecżkę: Iż duſzycżka náſzá wytárgnęłá ſie iáko ptaſzek z okrutnego śidłá RejPos 75v; Dawid s. iáſnie ſpiewa w pioſnecżkach ſwoich RejPos 339v, 267; [UstKościel 139].
Wyrażenia: »piosneczka kościelna« (1): ReszList 158 cf W połączeniu szeregowym.

»nabożna piosneczka« (1): Abyś ſye nabożnémi pioſneczkámi báwił/ A świetſkim ſye ſurowo/ iáko trzebá / ſtáwił. PudłFr 38; [zebranie Chrześćiańſkie ſpiewa pieſneczkę nabożną UstKościel 139].

»nowa piosneczka« (1): Boże nową pyoſnecżkę tobye będę ſpyewał [Deus canticum novum cantabo Vulg Ps 143/9] LubPs ee5v.

Szereg: »hymn i piosneczka« (1): [Symon z wojskiem] weſſli w zamek [...] z himnámi/ y z pioſnecżkámi [et hymnis et canticis]/ (dziękuiąc Pánu) że ſtárt á wytrácon ieſt nieprzyiaćiel Leop 1.Mach 13/51.

Synonimy: pienie, śpiewanie.

Cf [PIEŚNICZKA]

ES