[zaloguj się]
[pdf]

PŁACONY (69) part praet impf

płacony (48), płacon (20), płacony a. płacon (1).

a jasne. ◊ W formach złożonych o jasne. ◊ W formach niezłożonych: -ón, -ona, -ono.

Fleksja
sg
mNpłacón fNpłacona, płaconå, płacon(a) nNpłacono, płaconé
pl
N subst płaconé

sg m N (praed) płacón (4). ◊ f N (praed) płacona (10), płaconå (5), płacon(a) (1); -a GroicPorz; -å ModrzBaz; -a : -å UstPraw (1:1), SarnStat (8:3). ◊ n N (praed) płacono (6), płaconé (6); -o UstPraw, SkarŻyw; -o : -é SarnStat (4:6). ◊ pl N subst płaconé (37); -é (32), -(e) (5).

Składnia dopełnienia sprawcy: płacon(y) od kogo (5), przez kogo (4); od kogo Modrz; od kogo : przez kogo SarnStat (4:4).

Sł stp s.v. płacić, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej podanych przykładów) s.v. płacić.

Za który uiszcza się należność, daje się pieniądze (lub towar określonej wartości) (69): ConPiotr 32; Unciaria lex, Byłá yedná vſtáwá która zákázowáła áby nie więcey yeno yeden płat álbo lichwá od głowney ſummy w rok był płácón. Mącz 502b; zaſługi/ ták záwdy máią być ſzcżodrze płáczone GórnDworz Hh7; ModrzBaz 118; wiárdunek groſzy Práſkich ná święto świętégo Marćiná przerzeczoné/ ná káżdy rok nam máią bydź płáconé miáſto dźieśięćiny folwárkowéy. SarnStat 187; chromotá wieczna ná ręce/ nodze y oślepienié oká/ tákże vćięćié noſá ma bydź płáconé SarnStat 622, 274 [2 r.], 303, 352, 369, 615 (14).

płacony od czego (2): od pámiętnégo wedle ſtárych Státuów téż cztéry groſze niech będą płáconé. SarnStat 819, 818.

płacony z czego (1): długi bráterſkié z ſpólnych dóbr máią bydź płáconé. SarnStat 592.

płacon(y) komu (15): Máć zábita ma być ſynowi płáconá choćiaby był Bękart. UstPraw D3v; ModrzBaz 123; Nie wypoſázonéy białéygłowie trzydzieśći grzywien bywáią płáconé. SarnStat 632, 63, 187, 188, 197, 349 (14).

płacony po czemu (1): Korzenié po czemu płáconé bydz ma, y iáko droga kwartá winá. SarnStat 273.

płacony za co (3): tylko zá Dekrét rzeczy głownéy niech będźie pámiętné płáconé. SarnStat 797, 819, 825.

płacon(y) czym (8): człowiek/ [...] národu Szlácheckiego czći ieſt y poważenia godny/ [...] prżeto płácon nie ma bydź żadnem ná świećie złotem [o karze za mężobójstwo]. GórnRozm E4v. Cf »pieniądzmi, monetą, myńcą płacony«.

W połączeniu z rzeczownikiem określającym rodzaj zobowiązania pieniężnego (19): Porádlne thák ma być płácono w káżdym powiećie od łanu dwá groſzá UstPraw Gv; ſakry od Papieżá odpuſzcżone/ iuż y Rzecżypoſpolitey niemiáły być płácone ModrzBaz 123; SarnStat 7, 197, 188 [2 r.], 349, 352 (17).

W charakterystycznych połączeniach: płacone(-y, -a) cło, czynsz (2), dziesięcina (3), kontrowersyja, myto (2), pamiętne (2), podatek (2), podymne (3), poradlne, prowent, rany (2), rzecz, sakra, salaryja, sol, suma (2), wina (2), zasługa, żołd; płacony drożej, wedle przywilejów, na czas naznaczony, na wieki (2).

Frazy: »dług ma być (a. niech będzie, a. był) płacony« = debitum solvantur JanStat (4): UstPraw E3; SarnStat 407, 592; y owſzem długow ták wiele: iż/ by ſpráwiedliwie były płácone iáko ſą zápiſáne/ Polſká ſámá nigdyby zá to nieſtalá. PowodPr 25.

»gardła są płacone« (1): niechay im [ludziom pospolitym] nie będźie przydána tá wielka á ze wſzech naſrożſza nędzá/ áby ich gárdłá tą trochą pieniędzy były płácone [ut eorum caedes tantula mercede redimantur] ModrzBaz 80.

»głowa płacona jest (a. była, a. być ma)« = caput est solvendum a. solvi debet, pro capite dare est consuetum JanStat [szyk zmienny] (5): Gdzyeby kto zá Sláchcicá ſię miał nie będąc iem á był zábit/ tákowego głowá gdy ſię to Scrutinium okaże płácona być niema UstPraw K2; głowá chłopſka tylko dźieśiąćią grzywien pieniędzy náſzych od Sláchćicá płácona byłá. ModrzBaz 27v; GórnRozm E3v; SarnStat 239, 643.

»wina ma (a. powinna, a. zwykła) być płacona« = poena debetur, poena solvi solita JanStat (9): Winá Burgrábſka wedle Práwá/ ma być płáconá w ſzeſć Niedźiel GroicPorz k2v; SarnStat 252, 491, 581, 752 [2 r.], 824 (8).

Wyrażenia: »[jakimi] pieniądzmi (a. trochą pieniędzy), [jaką] monetą, myńcą płacony« [szyk 6:1] (3:3:1): UstPraw E3; ModrzBaz 80; káżdé długi niech będą máłémi pieniądzmi płáconé/ [minuta pecunia ... exigantur et solvantur JanPrzyw 10] SarnStat 407; Któré to podatki zwykły bydź płáconé Monetą poſpolitą y zwyczáyną [solvi... in moneta currenti et consuetis JanPrzyw 10] SarnStat 888, 349, 407, 888 marg.

»sowicie, szczodrze płacony« (1:1): zaſlugi/ ták záwdy máią być ſzcżodrze pláczone GórnDworz Hh7; RAny Szlácheckié máią bydź ſowićie płáconé SarnStat 622.

Przen [komu] (1): zapłátę mu [Pan Jezus Piotrowi] wielką obiecuie/ mowiąc: Stokrotno ná świećie to plácono [!] tobie/ á po śmierći żywot wiecżny dányć będzie. SkarŻyw 596.

Cf PŁACIĆ

DDJ