« Poprzednie hasło: POBIEZCZYNIONY | Następne hasło: POBIEŻENIE » |
POBIEŻEĆ (62) vb pf
o oraz pierwsze e jasne.
praet | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | f | pobieżałaś |
3 | m | pobieżåł |
f | pobieżała |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | pl | |
2 | pobieży | pobieżcie |
fut 1 sg pobieżę (9). ◊ 3 sg pobieży (12). ◊ 1 pl pobież(e)my (2). ◊ 3 pl pobieżą (6). ◊ 1 du pobieżywa (1) BierEz N2. ◊ praet 2 sg f pobieżałaś (1). ◊ 3 sg m pobieżåł (23. f pobieżała (4). ◊ imp 2 sg pobieży (1). ◊ 2 pl pobieżcie (2). ◊ part praet act pobieżåwszy (1).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w. s.v. pobiedz.
- 1. Udać się dokądś (bez względu na odległość: kilka kroków, ale też w daleką podróż) (57)
- 2. Przebiec jakąś odległość (1)
- 3. Przejść (1)
- 4. Przemknąć, poruszyć się, pokonać jakąś przestrzeń
(3)
- a. O łodzi (1)
- b. O zjawiskach fizycznych (2)
pobieżeć do kogo (14): A hnet do páná pobieżał/ Aby mu rychło powiedział. BierEz E, Q4; Proſto do nich [braci] pobieżę/ wſzytko ine minę A powim ći dali Bog/ weſołą nowinę. RejJóz A7, F8v; GórnDworz L5v; Ale gdy ſługá on prze nieſtátek ſwoy/ od pácholęćiá vćiekł: Woyćiech teſz S. po nim teſkniąc do oycá pobieżał. SkarŻyw 352; Ziaką wielką rádośćią pobieżał do towárzyſzow z oną nowiną SkarŻyw 599, 135, 179, 261 [2 r.], 528 marg; Co vſłyſzawſzy Kniáź Dimitrey Zyłká/ iż Litwá idzie przećiwko niemu/ co rychley pobieżał do Moſkwy do Oycá ſwego StryjKron 682; W onéy potym poćieſze/ gdyś ćiotkę wſpomiáłá/ Ze y oná w ſwych léciéch ſyná począć miáłá: Wnetże nic nie mieſzkáiąc/ pobieżáłáś do niéy SiebRozmyśl F3v.
pobieżeć ku komu (2): Iezus námileyſſy vzrzáwſſy matuchnę ſmutliwą/ pobieżal ku iey miloſci OpecŻyw 33v; powſtany y ydzy ku zlotey vlyczcze tam potkaſz yoachyma mąza twego/ ktobye ydączego/ a przeto pobyezy knyemu rychley PatKaz II 64.
pobieżeć miedzy kogo (1): [Bonifacyjusz] kláſztor/ záſadziwſzy tám bráćią niektorą/ zbudował/ á ſam do Háſſyey Káttorum z poſelſtwem Bożym/ miedzy głębſze pogáńſtwo pobieżał. SkarŻyw 517.
pobieżeć na co [= rzucić się] (1): Tákże też y pies ná kiy ná miecż pobieży/ cżymkolwiek nań ćiśnieſz to będzie kąſał. RejZwierc 75.
pobieżeć po co (3): Nie mięſzkay á biegay po ten płaſzcż/ ktory maſz od Athánázego Biſkupá [...]. To ſłyſząc Antoni [...] po płáſzcż pobieżał. SkarŻyw 51, 528 marg; SkarKaz 6a.
pobieżeć za kim (5), za czym (żywotne) (1): MetrKor 34/134; Rurał [...] zerwye ſie za nim z wozá/ y chce go gonić/ á drugi zás drugą garsć połapi. Rurał wroći ſie zátym/ zá drugim pobyeży GliczKsiąż Iv; RejZwierz 41; BibRadz Cant 1/3; bo rozmiłowáłám ſię cudzych/ y zá nimi pobieżę. BudBib Ier 2/25, 4.Reg 5/20.
pobieżeć z czym (4): á krolowie Stárſyiey z Arábiey y z inych rozmáitych Inſuł pobieżą z vpominki nábywáiąc ſobye łáſki iego. RejPs 105; HistRzym 9v; SkarŻyw 599. Cf »pobieżeć z poselstwem«.
pobieżeć po czym (1): On [Maur] wziąwſzy iego [św. Benedykta] błogoſłáwieńſtwo/ widząc iſz dáeko tonie/ po rzece iáko po ziemi pobieżał/ y zá włoſy go [Placyda] ná brzeg wyćiągnął. SkarŻyw 250.
pobieżeć dokąd (18): Niechay tu máło przeleżę/ Potym do láſá pobieżę. BierEz R2v; OpecŻyw 17; A tak miłý Pawle jeſſcże S Kozmuſem na ſwiath pobieſſcżié RejKup o2v; RejWiz 34; Leop Cant 1/3; Thedy theż oni wſzyſcy wźiąwſzy broń ſwą pobieżą do obozu ſwego/ aby wzbudźili Hetmány woyſká Aſsyriyſkiego/ á pobieżą proſto do namiotu Holofernowego BibRadz Iudith 14/2; HistRzym 67; Tedy zgniewem goſpodarz on pobieżał do klaſztoru/ onę ſwoię żáłość ſtárſzemu opowiedzieć. SkarŻyw 183, 29, 118, [237], 362, 479, 498; StryjKron 682; WujNT Luc 24/12; co grzbiet móy potkać może, o tym Pieczy nie mám pobieżę ku domu. CiekPotr 80.
pobieżeć skąd (2): RejPs 99; iż vmárli vſłyſzą w grobách głos Chryſtuſow w trąbie oney/ z niebá y z piekłá/ y z czyścu duſze po ćiáłá ſwe pobieżą SkarKaz 6a.
W porównaniu (1): A drugi zá Záiącem by wſciekły pobieżał RejZwierz 41.
W charakterystycznych połączeniach: do męża pobieżeć, do ojca (2), do pana (2), do pasterza, do towarzysza (towarzyszow) (3); miedzy pogaństwo pobieżeć; na kij pobieżeć, na miecz; po błogoławieństwo pobieżeć, po ciała, po płaszcz; po rzece pobieżeć, za rozbojcą pobieżeć; za zającem, za złodziejem; z gadką pobieżeć, z nowiną, z upominki; ku domu pobieżeć, do grobu, w kąt, do klasztoru (2), do komory, do kościoła, do lasa (2), do miasta, do obozu, na świat, ku woniej; z czyścu pobieżeć, z nieba, z piekła; z gniewem pobieżeć, z radością; lekko pobieżeć, prosto [dokąd] (2), (co) rychlej (2), wnet (2).
»pobieżeć w poselstwie, z poselstwem« [szyk zmienny] (1:1): Záiąc pobieży w poſelſtwie/ Bowiem ſkacże bárzo cżerſtwie. BierEz S2; SkarŻyw 517.
»precz pobieżeć« (1): Iam prze gadkę przyſzedł/ á przed gadką precż nie poydę/ á będzieli biegu trzebá/ y z gadką precż pobieżę. HistRzym 9v.
praw. »pobieżeć śladem« (1): Item ktho pobyeſzy zaſlodzyeyem albo za roſboyczą szwoym slyadem naglem albo gorączem MetrKor 34/134.
pobieżeć po co (1): Y polecáiąc ſię Pánu Bogu á on pſalm mowiąc: Laudate Dominum de coelis/ z ćiáłem ſię wſobotę rozſtał: á po zapłátę długiey ćierpliwośći ſwey pobieżał. SkarŻyw 473.
pobieżeć czym (2): Przy twoich wyrokách ſtoię: nie gárdźi mną/ pánie/ Sćieſzką prawdy twéy pobieżę/ gdy móy fráſunk ſtánie. KochPs 180. Cf pobieżeć za kim czym.
pobieżeć za kim czym (1): ieſli ſię/ ták dobrze od Bogá ſámego záleconego toru puśći/ á záſlepymi/ po ſtáremu wodzámi/ drogą przeſtroną y braną ſzeroką pobieży CzechEp 106.
pobieżeć skąd (1): iſz [św. Benedykt] máło z oney puſtyniey pożądliwośćią roſkoſzy zwyćiężony/ niepobieżał. SkarŻyw 249.
Synonimy: 1. pojechać, udać się; 3. prześć.
Formacje współrdzenne cf BIEŻEĆ.
Cf POBIEC, POBIEŻENIE
MMk, MP