« Poprzednie hasło: [ROZRADOWANY] | Następne hasło: 2. ROZRADZAĆ » |
1. ROZRADZAĆ (18) vb impf
roz- (17), roſ- (1).
o oraz drugie a jasne; w inf -rådz-; w imp -radz-; w pozostałych formach -rådz- (11), -radz- (1) Mącz.
inf | rozrådzać | |||
---|---|---|---|---|
indicativus | ||||
praes | ||||
sg | pl | |||
1 | rozradzåm | |||
3 | rozrådzå | rozrådzają |
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
3 | m | rozrådzåł | m pers | rozrådzali |
fut | ||
---|---|---|
sg | ||
3 | f | będzie rozrådzała |
imperativus | |
---|---|
sg | |
2 | rozradzåj |
conditionalis | ||
---|---|---|
pl | ||
3 | m pers | by rozrådzali |
inf rozrådzać (1). ◊ praes 1 sg rozradzåm (1). ◊ 3 sg rozrådzå (5). ◊ 3 pl rozrådzają (1). ◊ praet 3 sg m rozrådzåł (1). ◊ 3 pl m pers rozrådzali (5). ◊ fut 3 sg f będzie rozrådzała (1). ◊ imp 2 sg rozradzåj (1). ◊ con 3 pl m pers by rozrådzali (1). ◊ part praes act rozrådzając (1).
Sł stp: rozdradzać, Cn notuje, Linde XVII w.
- Odradzać, odwodzić od czegoś
(18)
- Przen (2)
rozradzać komu, czemu (9): RejKup b5v; EZdrás Prorok [...] przyſzedł do Ieruzálem z drugim towárzyſtwem/ [...] áby záſię kościoł Boży przez nieprzyiaciele ſkáżony nápráwili. Dopuśćił mu krol Artáxerſes [...] ná cżás od ſiebie wynidź z dobrą pomocą y dáry/ y liſty ku pomocy do wſzytkich kráin ſwego páńſtwá. Acżkolwiek ich wiele było ktorzy krolowi rozradzáli/ mieniąc: iż záſię Zydowie będą przećiwni iáko bywáli przed tym/ gdy miáſto y kościoł nápráwią w Ieruzálem/ ále on tego niedbał. BielKron 96v; Mącz 424c; RejAp 110v; imći więcey będzie thá rozmáita tłuſzcża rozradzáłá/ tym ty więcey wołay/ wſpomniawſzy ony ſłowá/ iż też Pan ná cię [...] woła/ mowiąc ony ſłowá: [...] RejPos 68v, 43v; Tákże też potym Hetman drugi Rzymſki Lukulus/ gdy s Tygráńſkim krolem miał bitwę zwieść/ tedy mu drudzy Hetmáni rozradzáli/ powiedáiąc że to dzień niefortunny RejZwierc 149; Phil D; CiekPotr 42.
rozradzać co (5): Kſiążętá ruſzyli ſie ſtámtąd/ áby przez Ren niedopuſcili przepráwy Bureńſkiemu/ rozradzáli to drudzy mowiąc/ iż nam indziey nie trzebá ſzukáć nie przyiaćielá BielKron 227v; Pátrzayże ieſli tá beſtia tego wſzytkiego nie mowi co ſmok mowi/ rozradzáiąc nędznemu ſwiátu wſzędy á wſzędy wolą/ roſkazánie/ á poſłuſzeńſtwo Páná tego. RejAp 110v; RejPos 43v; Angielſki Krol nie chciał inácżey przyiąć thego poddánia [Kaleteńczyków] iedno tym ſpoſobem/ żeby wedle woley ſwey z máiętnoſciámi ich y ze zdrowiem poſtępował. Gdy mu rozradzáli iego ten vporny gniew pánowie Rádni/ [...] do tego ſie podał/ áby [...] Phil D; [Pangracz chce sprzedać swoją ostatnią wioskę Filokierdowi. Jego sługa, pragnąc zniechęcić nabywcę do zakupu ziemi, mówi:] Ia wierzę że w tey roli vſzcie ieſt do piekłá. (–) [Pangracz, widząc swego sługę rozmawiającego z Filokierdem, rozmyśla:] Pewnie Philokierdowi ten ſprawcá powiedział Z czym ia do niego idę, rozradza mu kupno CiekPotr 42.
cum inf (1): (did) Michal acz ſtrąchem roſradzą Panu Sędzyċ. (–) Panie acz ſię ſtrach pokuſzyċ Swiętey twey woley poruſzyċ. Ale zmyłoſierdzia ſwego Pomkny daley czaſu tego. RejKup b5v.
Ze zdaniem dopełnieniowym [aby nie] (1): Ruben brat ſtarſzy rozradza aby go [tj. Józefa] nie traćili RejJóz A7v.
W połączeniu szeregowym (1): iż mieli wzgárdzić tę wolą Páná ſwego/ á thę powinność ſwoię/ w ktorey ſie Pan Bog oſobliwie kocha/ y drugim ią gánić/ rozradzáć y zákázowáć mieli. RejPos 43v.
W przeciwstawieniu: »radzić ... rozradzać« (2): Krol w rádzye będąc około tey rzecży/ chwiał ſie y thám y ſám/ nie wiedząc co cżynić/ iedni rádźili drudzy rozradzáli BielKron 389v, 316.
W charakterystycznych połączeniach: rozradzać krolowi, nędznemu światu; rozradzać gniew, kupno, posłuszeństwo (rozkazanie) Pana (2), powinność, wolą Pana (2).
rozradzać co (1): [Celezinus] Wiele mowił beſpiecżnie przećiw Ceſárzowi/ Gdy mu drudzy rádzili/ by niechał tey mowy. Ten rzekł/ że ſą dwie rzecży/ co ſtrách rozradzáią/ Stárość á potomkowie/ tym co ich nie máią. RejZwierz 27.
Synonim: odmawiać.
Formacje współrdzenne cf RADZIĆ (Errata).
MPi, SBu