[zaloguj się]

1. ROZRADZAĆ (18) vb impf

roz- (17), roſ- (1).

o oraz drugie a jasne; w inf -rådz-; w imp -radz-; w pozostałych formach -rådz- (11), -radz- (1) Mącz.

Fleksja
inf rozrådzać
indicativus
praes
sg pl
1 rozradzåm
3 rozrådzå rozrådzają
praet
sg pl
3 m rozrådzåł m pers rozrådzali
fut
sg
3 f będzie rozrådzała
imperativus
sg
2 rozradzåj
conditionalis
pl
3 m pers by rozrådzali

inf rozrådzać (1).praes 1 sg rozradzåm (1).3 sg rozrådzå (5).3 pl rozrådzają (1).praet 3 sg m rozrådzåł (1).3 pl m pers rozrådzali (5).fut 3 sg f będzie rozrådzała (1).imp 2 sg rozradzåj (1).con 3 pl m pers by rozrådzali (1).part praes act rozrådzając (1).

stp: rozdradzać, Cn notuje, Linde XVII w.

Odradzać, odwodzić od czegoś; dissuadere Mącz, Cn; deducere a. demovere de sententia, dehortari Cn (18): (did) Pleban rozradza/ kaze drogy naymowaċ. (–) Nieday ſię zwodzyċ tą rzeczą [tj. wypowiedzią Sumienia, które twierdzi, że zgładzić ludzkie winy może jedynie sam Pan Bóg] A puſċ ſię na moie pieczą. Niezaluy nakladu ſwego Ia znayde kogo pewnego. Ktory zaczie mieſcza ſwiete Zbiega RejKup k4v; BielKron 210; Dissuadeo, Rozrádzam/ nie rádzę. Mącz 424c; [Sentencja B3].

rozradzać komu, czemu (9): RejKup b5v; EZdrás Prorok [...] przyſzedł do Ieruzálem z drugim towárzyſtwem/ [...] áby záſię kościoł Boży przez nieprzyiaciele ſkáżony nápráwili. Dopuśćił mu krol Artáxerſes [...] ná cżás od ſiebie wynidź z dobrą pomocą y dáry/ y liſty ku pomocy do wſzytkich kráin ſwego páńſtwá. Acżkolwiek ich wiele było ktorzy krolowi rozradzáli/ mieniąc: iż záſię Zydowie będą przećiwni iáko bywáli przed tym/ gdy miáſto y kościoł nápráwią w Ieruzálem/ ále on tego niedbał. BielKron 96v; Mącz 424c; RejAp 110v; imći więcey będzie thá rozmáita tłuſzcża rozradzáłá/ tym ty więcey wołay/ wſpomniawſzy ony ſłowá/ iż też Pan ná cię [...] woła/ mowiąc ony ſłowá: [...] RejPos 68v, 43v; Tákże też potym Hetman drugi Rzymſki Lukulus/ gdy s Tygráńſkim krolem miał bitwę zwieść/ tedy mu drudzy Hetmáni rozradzáli/ powiedáiąc że to dzień niefortunny RejZwierc 149; Phil D; CiekPotr 42.

rozradzać co (5): Kſiążętá ruſzyli ſie ſtámtąd/ áby przez Ren niedopuſcili przepráwy Bureńſkiemu/ rozradzáli to drudzy mowiąc/ iż nam indziey nie trzebá ſzukáć nie przyiaćielá BielKron 227v; Pátrzayże ieſli tá beſtia tego wſzytkiego nie mowi co ſmok mowi/ rozradzáiąc nędznemu ſwiátu wſzędy á wſzędy wolą/ roſkazánie/ á poſłuſzeńſtwo Páná tego. RejAp 110v; RejPos 43v; Angielſki Krol nie chciał inácżey przyiąć thego poddánia [Kaleteńczyków] iedno tym ſpoſobem/ żeby wedle woley ſwey z máiętnoſciámi ich y ze zdrowiem poſtępował. Gdy mu rozradzáli iego ten vporny gniew pánowie Rádni/ [...] do tego ſie podał/ áby [...] Phil D; [Pangracz chce sprzedać swoją ostatnią wioskę Filokierdowi. Jego sługa, pragnąc zniechęcić nabywcę do zakupu ziemi, mówi:] Ia wierzę że w tey roli vſzcie ieſt do piekłá. (–) [Pangracz, widząc swego sługę rozmawiającego z Filokierdem, rozmyśla:] Pewnie Philokierdowi ten ſprawcá powiedział Z czym ia do niego idę, rozradza mu kupno CiekPotr 42.

cum inf (1): (did) Michal acz ſtrąchem roſradzą Panu Sędzyċ. (–) Panie acz ſię ſtrach pokuſzyċ Swiętey twey woley poruſzyċ. Ale zmyłoſierdzia ſwego Pomkny daley czaſu tego. RejKup b5v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby nie] (1): Ruben brat ſtarſzy rozradza aby go [tj. Józefa] nie traćili RejJóz A7v.

W połączeniu szeregowym (1): iż mieli wzgárdzić tę wolą Páná ſwego/ á thę powinność ſwoię/ w ktorey ſie Pan Bog oſobliwie kocha/ y drugim ią gánić/ rozradzáć y zákázowáć mieli. RejPos 43v.

W przeciwstawieniu: »radzić ... rozradzać« (2): Krol w rádzye będąc około tey rzecży/ chwiał ſie y thám y ſám/ nie wiedząc co cżynić/ iedni rádźili drudzy rozradzáli BielKron 389v, 316.

W charakterystycznych połączeniach: rozradzać krolowi, nędznemu światu; rozradzać gniew, kupno, posłuszeństwo (rozkazanie) Pana (2), powinność, wolą Pana (2).

Przen [komu] (2): [Zefira mówi:] Iać ſie tego niechczę ważyć Bych z nim [tj. z Józefem] miała o tym mowić Bom ći dawno powiedała Iż mie cznota odciągała Z ktorą kiedy ſie wſtyd zgadza Wiele więcz ludzim rozradza RejJóz D6.

rozradzać co (1): [Celezinus] Wiele mowił beſpiecżnie przećiw Ceſárzowi/ Gdy mu drudzy rádzili/ by niechał tey mowy. Ten rzekł/ że ſą dwie rzecży/ co ſtrách rozradzáią/ Stárość á potomkowie/ tym co ich nie máią. RejZwierz 27.

Synonim: odmawiać.

Formacje współrdzenne cf RADZIĆ (Errata).

MPi, SBu