[zaloguj się]
[pdf]

PODAWCA (27) sb m

o oraz drugie a jasne, pierwsze a pochylone.

Fleksja
sg pl
N podåwca podåwce, podåwcy
G podåwce podåwc(o)w, podåwiec
D podåwcy podåwc(o)m
A podåwcę
I podåwcą podåwcami, podåwcy
V podåwco

sg N podåwca (9). ◊ G podåwce (1). ◊[D podåwcy.] ◊ A podåwcę (1). ◊ I podåwcą (1). ◊ V podåwco (1). ◊ pl N podåwce (5) RejRozpr (2), RejPos (3), podåwcy (1) WujNT. ◊ G podåwc(o)w WujNT (2), podåwiec (2) KromRozm III, RejPos. ◊ D podåwc(o)m (1). ◊ I podåwcami (2) UstPraw, SarnStat, podåwcy (1) OrzJan.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Świecki opiekun kościoła, mający prawo przedstawiania władzy duchownej kandydata na dane beneficjum; collator BartBydg, Mącz, JanStat, Cn; patronus (possessionis) Modrz, Cn; habens ius edendi, praesentandi a. sacerdotium Cn (20): BartBydg 30; RejRozpr Cv [2 r.]; ále przedſye tym ſye v nas porządkowi ápoſtolſkyemu nye vbliża [...]/ iż fáry/ plebániye/ y inſſe przełożeńſtwá álbo prelátury koſcyelne wedle ſwyeckich podawyec woley idą KromRozm III Kv; UstPraw K2v; Mącz 122d; A tu ſie obácż łákomy podawco/ co zá dáry álbo zá ſłużby álbo ná cżyie przycżyny dawaſz tákie páſterze owiecżkam twoim tobie od Páná twego zwierzonym RejAp 35v, 35v marg, Ee3v; iácy máią być ſprawce á ſzáfárze tych ſkárbow Páńſkich [...]/ y iákie máią być ſpráwy á ſzáfárſthwo ich/ y iáko ſie podawce ábo przełożeni/ ktorzy ie ná to przeſadzáią/ máią ná to rozmyſláć RejPos 24v, 23v, 123v marg; Y tym ſię zſtáło/ że z máiętnośći ſtárodawnych/ á práwie iákoby dźiedźicżnych/ ludźie vcżeni zrzuceni ſą: á ná mieyſce ich/ dano ludźi/ iákom powiedźiał/ Zborowi niepożytecżne/ ále rzecżam ich y podawcom bárzo pożytecżne. ModrzBaz 133v; BielRozm 4; Opusczaią się wywody ktoremi się moze to pokazać, iz Podawca albo Dziedzic tei wsi wktorey Kościoł iest, pustoszyc go ob differentiam niemogł religionis. ActReg 21; ABy ſkárby kośćielné wcále były záchowáné/ vſtáwiamy: iż Kśięża Biſkupi w mieśćiéch á w imionách náſzych Królewſkich z Stároſtámi álbo Dźierżawcámi náſzémi/ á w ſzlácheckich z podawcámi/ máią Inwentarze ſrébrá y ſkárbów Kośćielnych czynić. SarnStat 213.

W połączeniach szeregowych (3): Bo ich [szafarzy] nie obierał krol/ áni biſkup/ áni podawcá/ iedno wſzytká ſpołecżność przez Duchá s. ſpráwiona RejPos 23v, [290]v; Aczkolwiek Bikupi y kápłani mogą być miánowáni/ obieráni/ y praeſentowáni od krolow/ od poſpolſtwá/ y od podawcow: wſzákże nie mogą być poświęceni y poſtánowieni/ iedno od Biſkupow WujNT 744.

Wyrażenie: »podawca urzędow kościelnych« (1): Tákby też podawcy vrzędow kośćielnych odpowiedáć mieli WujNT 84.
2. Ten, kto udziela, dawca; author Modrz; largitor, subministrator, suppeditator Calep; traditor Cn (7): Subministrator. Suppeditator, largitor. Podawca. Calep [1018]b.

podawca czego (5): RejPos [290]v [2 r.]; WujJud 162; Ktoby przeto gwałćił ten dar/ ſámego Bogá iego podawcę gwałći ModrzBaz 143; [BudArt N5, R2; Respons C4; IAKVBOWI GORSKIEMV, [...] OZDOBIE OYCZYZNY, CZVLEMV PASTERZOWI, PODAWCY GODNOSCI: [...] PAMIĄTKĘ BYCIA IEGO [...] IAN IANVSZOWSKI [...] CHĘTLIWIE WYDAL Y WYSTAWIL. CerGór 10]. Cf podawca czego komu.

podawca czego komu (1): że ćiężko Graekóm wſzyſtkim/ [...] bywſzy przedtym podawcy zacnémi praw y obyczáiów narodowi ludzkiému/ teraz [...] żyć ſproſnie bez práwá/ y bez obyczáiów wſzelkich. OrzJan 30.

[podawca czyj [= dający komuś]: gdźie ták Chriſtus mowi: Wſzytko mi podano od oycá mego. [...] A iż ták ieſt/ tedyć ſam Bog prawdźiwy iego podawcá ieſt BudArt P7v.]

W połączeniu szeregowym (1): Niech ſię wſtydzą fałſzywych/ á nie z Bogá poſtęmpkow ſwoich dziśieyſzy Heretykowie/ ktorzy [...] y Duchá S. y ſkarby łáſki iego (nie biorąc ich od Chryſtuſowych namieśnikow/ podawcow/ y ſzáfarżow) ſobie przypiſuią. SkarŻyw 82.

Szeregi: »podawca i rozdawca« (1): ále prośili [apostołowie] Páná Bogá ſwego/ iáko wiernego podawce y rozdawce wſzytkich ſpraw ſwiátá tego y o ſakrę/ o inweſtiturę wiernym ſwoim RejPos [290]v.

»ustawca i podawca« (1): Chriſtusći ieſt vſtawcą y podawcą wewnętrznym wſzyſtkich świątośći WujJud 162.

[Przen [czego]: [wino morskiej cebule] Służy Podágrze/ y Stáwowym bolom/ [...] Owa wſzelákiego zdrowia ieſt podawcą SienHerb 627b.]
a. [Fundator uposażenia: Ieſliby ſie dwa ſobie rowni o iákie opátrzenie párli/ á káżdjby z nich mowił/ że to ieſt iego właſne lenno/ ktemuby też káżdy innego podawcę miánował/ tedy tá ſpráwá przed onym Sędziem/ przed ktorym ſie wſzcżęłá/ ma koniec wźiąć SzczerbSpecSax 212 (Linde).]
3. [Doręczyciel [czego]: czo my [Piotr, hospodar ziemi mołdawskiej] osthathek dobremu baczeniu w.k.m. i ich msczi panow radnich zlieczamy i inne rzeczi przez thego podawcze listhu naszego usthnie roskazuiemy CorfusDocum 1577 nr 336.]
4. [Ten, kto podał do druku: Z ktorych [lekarstw] ácż iuż niektore były w piśmiech widźiáne/ á nieco za wątpliwe miáne/ [...] Wſzákże co kolwiek przed tym było wątpliwego: Teraz przez mię podawcę ma być pewne á prawdźiwe. SienHerb 491 (Linde).]

Synonimy: 1. patron; 2. rozdawca, szafarz.

Cf [PODDAWCA]

KW, MM