[zaloguj się]
[pdf]

PODBITY (43) part praet pass pf

o jasne.

Fleksja
sg
mNpodbity fNpodbitå, podbit(a) nN
G Gpodbit(e)j G
Apodbity Apodbitą A
I I Ipodbitym
L Lpodbit(e)j L
V V Vpodbit(e)
pl
N m pers podbici
G podbitych
A m pers podbit(e)
inne formy
sg n N a. pl N subst - podbit(e)

sg m N podbity (8). ◊ A podbity (1). ◊ f N podbitå (1), podbit(a) (1). ◊ G podbit(e)j (2). ◊ A podbitą (16) [w tym: -a (9)]. ◊ L podbit(e)j (3). ◊ n I podbitym (1). ◊ V podbit(e) (1). ◊ pl N m pers podbici (6). ◊ G podbitych (1). ◊ A m pers podbit(e) (1). ◊ sg n a. pl subst N podbit(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: podbity od kogo (1).

Sł stp s. v. podbić, Cn w innym znaczeniu s.v. podkładam co, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. podbić.

1. Uzależniony, podporządkowany; subiugatus HistAl, Vulg, Mącz, Modrz; victus Mącz, Modrz, Calep; subactus Mącz, Calep; vinctus Mącz; domitus, subiectus Calep (15): Mącz 497a; Subiectus – pobdyti [!], poddani. Calep [1017]a, [1016]b.
Przen (1):
Wyrażenie: »[czym] pod moc bożą podbity« (1): bo świát niczym inym/ iedno zápalonym prawdą wymowną ięzykiem/ pod moc Bożą podbity ieſt. OrzRozm Q3.
a. Uzależniony politycznie w wyniku działań wojennych (11): Modo a nostris imperatoribus subacti, modo bello domiti, modo triumphis notati, [...] Iuż od náſzich Hetmánów woyennym obyczáyem podbići/ Iuſz woyną vśmierzeni/ teras zwycięſtwem poſiędzeni Mącz 227d.

podbity przez co (2): HistAl D5; Rupellány wziął w łáſkę przez męſtwo podbite StryjWjaz A3v.

Wyrażenia: »mieczem podbity« (1): A v nas ći ludźie [tj. chłopi] nie ſą áni miecżem podbići/ áni vkupieni [...] á przedśię gorzey ſie znimi obchodzą niż z bydłem PowodPr 68.

»podbity pod moc« = subiugatus Modrz [w tym: czyją (5)] [szyk 4:3] (7): ConPiotr 30; poddaie Bog ich thobie/ y podbyći będą pod moc twoię [subiugati erant sub iugo potentiae tuae]. Leop Iudith 5/24; Provincia triumphalis, Podbita ziemiá pod moc Rzymską Co w yechániem Triumfskim potwierdzono y poſwiadczáno było. Mącz 466b, 177a, 497c; ModrzBaz 105; SkarŻyw 503.

Szereg: »zwyciężony i podbity« = victus et subactus Mącz; victus et subiugatus Modrz (2): Mącz 497c; Cháldejſkie przed dawnemi cżáſy ſzyrokie było pánowánie. Ale gdy rozmáitemi woynámi byli zwyćiężeni/ y pod moc podbići/ przenieśione było do Perſow ModrzBaz 105.
2. Podszyty [czym] (26): ZapWar 1528 nr 2396, 1536 nr 2488, 1542 nr 2556; staniſlawovi zelienaczkiemu słuzebnikowi swemu roskazal dacz dziesyencz zlotich pyenyądzy y schubką scharą podbitą futrem lyssyem MetrKor 59/76; wczapcze czerwoney kozaczky liſſi podbithey chadza LibMal 1547/128; nalyeſly wnym [tłomoku] [...] zupiczą lyunſka czerwona zolthym ſuknem podbitha LibMal 1554/183v, 1544/79, 1545/101v, 102, 102v, 108v (16); KwiatKsiąż Qv; Mącz 89c; A kiedy ma ſuknię płótnem podbitą/ tedy płótno przerznie/ támże zá podſzewkę wielé ich [ryb] nákłádáią Strum I; StryjWjaz B2v, B4v.

W charakterystycznych połączeniach: aksamit podbity(-a), czapka (2), kitlica (3), mantel, mycka (2), serdak, suknia (3), szata, szub(k)a (10), żupica (2); barany (baranki) podbity (3), krolikami (futrem krolikowem) (5), kunami, lisy (futrem lisiem, lisimi nożkami) (6), nowogrodkami (2), płotnem, popielicami (brzuszkami popieliczymi) (2), sobol(a)mi (2), suknem (2).

Przen (1): [też v was znáidźie Rewerendę niecnotą podbitą. EmporEkscep G3.]
Wyrażenie: »wiatrem podbity« = lichy (1): Levidensa – Sukniauiatrem [!] podbita. Calep 594a.
3. Pod ktorym został ślad od uderzenia (1):
Wyrażenie: »podbite oko« (1): áliśći pochwili z odártym bokiem álbo z złamáną ręką/ álbo s podbithym okiem iedzie RejZwierc 144v.
4. Wciśnięty, wsunięty pod coś; przen: ukryty [pod co] (1): CHwałęć dáię nabożnie/ Boſtwo tu zákryte/ Pod ták błáhe figury/ z litośći podbite. LatHar 385.
5. [Wyrażenie: »podbity bębenek«: = podjudzenie do złego: [do Piłata:] z ludzkiey fántáziey miałeś mądrze wybić podbity bębenek od ſtárſzych BzowRóż 76.]

Synonimy: 1. opanowany, zniewolony; 2. podfutrowany, podszyty.

Cf PODBIĆ

KW