[zaloguj się]
[pdf]

PODNASZAĆ (12) vb impf

o prawdopodobnie jasne (tak w pod-); w inf oba a jasne; w pozostałych formach pierwsze a pochylone.

Fleksja
inf podnaszać
indicativus
praes
sg pl
1 podnåszåm
3 podnåszå podnåszają
praet
sg pl
1 m podnåszåłem m pers
3 m podnåszåł m pers podnåszali
n podnåszało subst podnåszały
imperativus
pl
2 podnåszåjcie
conditionalis
pl
3 subst by podnåszały

[inf podnaszać.] ◊ praes 1 sg podnåszåm (2). ◊ 3 sg podnåszå (3). ◊ 3 pl podnåszają (1). ◊ praet 1 sg m podnåszåłem (1). ◊ 3 sg m podnåszåł (1). n podnåszało (1). ◊ [3 pl m pers podnåszali.] subst podnåszały (1). ◊ imp 2 pl podnåszåjcie (1). ◊ con 3 pl subst by podnåszały (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Przemieszczać w górę; attollere Mącz; allevare Calep [w tym: kogo, co (5)] (7): Allevo – Podnaſzam, dzwigam. Calep 53b.

podnaszać czym (1): Vectis, Odzwierny rygiel/ [...] też wałek álbo obli kiy/ którym co trącáyą/ podnaſzáyą Mącz 477a; [porzucáiąc ná źiemi cżapki [...] w ſámym biegu kopiámi podnaſzáią BusLic 3v].

Zwrot: »podnaszać wzgorę« [szyk zmienny] (2): Do nog im [orłom] miechy przypráwił/ Do kożdego dziećię wſádził. Ktore mu mięſo puſzcżáło/ Albo wzgorę podnaſzáło. BierEz Gv; Mącz 457d.
a. Wykonywać ruch w górę czymś trzymanym w ręku (o sakramencie ołtarza) (1): y tego [...] dowiodę: [...] iż ná koniec/ Ciáło Páńſkie/ nie chleb proſty/ áni Dyabłá/ Sbiſzek we mſzy ſwoiey podnaſzał OrzList e3.

[W połączeniach szeregowych: Nietrzebá go [Pana Chrystusa] wyſtáwowáć/ áni ku pokłonie podnáſzáć/ áni po rynku nośić HerbOdpow Ii6v, Ii7v.]

b. Wzbijać w górę (2): Fiant tanquam puluis ante faciem venti: [...] Niechay ſie ſtaną iako proch ktori wiatr podnaſza WróbŻołt 34/5.
Przen (1): Ten [Pyrrus] rzekł/ ia ieſlim Orzeł/ nie ſwym pierzem latam/ Iedno ſie ták potroſze wáſzych ſkrzydeł chwatam. Bo gdyby wáſze piorká/ mnie nie podnaſzáły/ Pewnieby me y zemną/ ná ziemi zoſtáły. RejZwierz 25.
2. Wykonywać ruch w górę częścią ciała; przen [co] (2):
Zwroty: »podnaszać głowę [z czego]« = doznać wywyższenia (1): Ieſt inſzy co ſię vniża dla chwały/ á drugi záſię ktory podnaſza głowę z vniżenia [levavit caput]. BudBib Eccli 20/11.

»uszy podnaszać [na co]« = słuchać uważnie (1): Ná ſłowá me z wielką chucią vſzy podnaſzaycie LubPs gg3v.

3. [Wywyższać [kogo]: O páni naſwiętſza Anno [...] Wſzyſtki czię żądáiące łáſká twa podnaſza JanKoszŻyw Av.]
4. Wysławiać [co nad co] (1): TEn Wtóry Dyálóg [...] Polſkę nád Lithwę podnaſza OrzQuin A3.
5. Wszczynać (1):
Zwrot: »podnaszać wojnę« (1): Bywáły te [białegłowy]/ ktore podnaſzáły woyny GórnDworz X6v.
6. Zwroty: »głos podnaszać [k komu]« = wołać (1): GLoſem żáłobliwym ku Pánu wołałem/ Głos práwie płácżliwj kniemu podnaſzałem LubPs ee3v; [ácżkolwie wielkie głoſi z nabożeńſtwem podnaſzálij do niebá/ á iegdy wſzytcij roſpacżálij JanKoszŻyw F4v].

Synonimy: 3. podwyszszać, wywyższać; 4. sławić, wysławiać; 5. poczynać, wszczynać, zaczynać.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.

Cf PODNASZAJĄCY, [PODNASZAN], PODNASZANIE

KW, MM