[zaloguj się]
[pdf]

ROZSĄDZANIE (8) sb n

Zawsze: rozſ-.

o oraz a jasne.

Fleksja
sg
G rozsądzaniå
D rozsądzaniu
L rozsądzaniu

sg G rozsądzaniå (4). ◊ D rozsądzaniu (1). ◊ L rozsądzaniu (3).

Sł stp brak, Cn s.v. dyalektyka, Linde brak.

1. Badanie, rozważanie; ocenianie [kogo, czego] (3): Duſzna trz⟨eźw⟩ość ie⟨ſt⟩ći pokorá/ naſlicżnieyſza ze wſzech inych cnotá/ [...] y ſłuſzny obycżay ktorym zátrzymawan bywa vmyſł ludzki w rozſądzániu rzecży káżdych y w wykonániu. RejPosWstaw [212].

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym nawiązującym do przydawki w zdaniu nadrzędnym (1): Y tobie dam klucze [Matth 16/19].) Przez te klucze/ rozumie ſię nawyżſza zwierzchność y przełożeńſtwo dáne Piotrowi nád wſzytkim kośćiołem: to ieſt moc rozſądzánia náuk/ ieſli ſą prawdziwe ábo fałſzywe WujNT 68.

Szereg: »rozważanie i rozsądzanie« (1): O gdyćby proſty chléb thám [w sakramencie] prziymowano/ y tákże proſté wino pito/ cóżby pothym rozważániu/ y rozſądzániu człowiekowi ſamégo śiebie [czy jest godny przyjmować] BiałKat 271.
2. Rozróżnianie; discretio PolAnt [czego (i czego)] (2): Doſkonáłych lepak ieſt mocne iedło/ ktorzy prze zwycżay ſmáki máią wypráwione/ ku rozſądzániu y dobrego y złego. BudNT Hebr 5/14.
Szereg: »poznawanie i rozsądzanie« (1): iednákąć świátłość poznawánia y rozſądzánia [cognoscendi et diiudicandi] prawdy przyrodzenie wſzytkim ludźiom dáło ModrzBaz 100.
3. Sądzenie, wydawanie wyroków [czego] (3): [Marszałek] Iuriſdycią rozſądzánia, Artykułów pewnych, vpominánia, y karánia mieć ma. SarnStat 308.
Wyrażenie: »rozsądzanie kauz, spraw« (1:1): ModrzBaz 87; zacnym ludziom potrzebá záwſze być vważnego bacżenia y rozſądku/ áby nic przećiwko Bogu y ſpráwiedliwośći w rozſądzániu kauz ludzkich nie wyſtępowáli Phil 4.
Szereg: »słuchanie i rozsądzanie« (1): [Niech sędziowie mają wielką biegłość w sprawach, które sądzić mają] Niech ktemu będą tácy/ żeby ie nie mierźiącżká/ nie gniew/ nie miłość/ nie miłośierdźie/ [...] ále tylko ſámá prawdá do słuchánia y rozſądzánia ſpraw [causis cognoscendis et diiudicandis] ćiągnęłá ModrzBaz 87.

Synonimy: 1. badanie, rozważanie.

Cf ROZSĄDZAĆ

LW