Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZSĄDZIĆ SIĘ

Następne hasło: ROZSĄDZONY »

ROZSĄDZON (15) part praet pass pf

Zawsze: rozſ-.

Pierwsze o jasne; w formach niezłożonych -ón; -on- z tekstów nieoznaczających ó lub oznaczających niekonsekwentnie; w formach złożonych drugie o jasne.

Fleksja

sg
m	N	rozsądzón, rozsądzony	f	N	rozsądzona, rozsądzonå	n	N	rozsądz(o)no
	I	rozsądzonym		I			I

pl
N	subst	rozsądzoné

sg m N (praed) rozsądzón (6), rozsądzony (1); -ón BibRadz, SienLek, BudNT; -ón : -ony WujNT (3:1). ◊ I rozsądzonym (1). ◊ f N (praed) rozsądzona (2) SienLek, ModrzBaz, rozsądzonå (1) Mącz. ◊ n N (praed) rozsądz(o)no (2). ◊ pl N subst rozsądzoné (2); -é (1), -(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: rozsądzon(y) od kogo (5) BibRadz, BudNT, WujNT (3), przez kogo (1) NiemObr.

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Rozstrzygnięty, zdecydowany (6)
2. Oceniony (4)
3. Rozpoznany, określony (3)
4. Osądzony przez instytucję sądowniczą (2)

1. Rozstrzygnięty, zdecydowany (6): Nullo discrimine res diiudicatur, Króm pracey y króm którey trudnośći rzecz bywa rozſądzona. Mącz 49a; Duſzny [tj. cielesny, zmysłowy; animalis] lepak cżłowiek nie przyimuie co (ieſt) duchá Bożego. Bo głupſtwem mu ieſt: y niemoże poznáć/ że duchownie bywa rozſądzono. BudNT 1.Cor 2/14; WujNT 1.Cor 2/14 [2 r.].

rozsądzon czym [= według czego] (1): Ponieważ przeto iedno muśi być práwidło ſpráwiedliwośći/ ktorym słuſzna y niesłuſzna rzecż bywa rozſądzoná [iudicentur]/ á ma być vſtáwicżne y wiecżne: tedyć też to zá tem idźie/ że práwá ktore ſą dobre iednákie być máią. ModrzBaz 100v.

Szereg: »rozsądzon i decydowan« (1): Czwarta przyczyna [przekładania z greckiego i łacińskiego tekstu] byłá/ iż ponieważ ná wielu mieyſcách wiedźieć nie możemy ieſli nie lepiey Graeckie kśięgi niż Láćińſkie máią/ áż to będźie od nawyżſzey zwierzchnośći rozſądzono y decidowano/ przeto [...] WujNT przedm 17.

2. Oceniony (4): A ná oſtátek tego potrzebá w ſzáfárzoch/ áby káżdy był náleźion wiernym. Ale ia ſobie zá namnieyſzą rzecż mam być rozſądzon od was [ut a vobis diiudicer] BibRadz 1.Cor 4/3; BudNT 1.Cor 2/15; [duchowny człowiek rozsądza w kościele powszechnym wszystkie rzeczy] ták Bozkie iáko y ludzkie/ wſzákże nie wſzytkie Bozkie. A ſam od żadnego nie bywa rozſądzony. WujNT 582, 1.Cor 2/15.

3. Rozpoznany, określony (3): Skok żylny v látinów Pulſus, iáko rozſądzón być ma SienLek T[tt]; SarnStat 90.

rozsądzon z czego (1): O Znákoch/ s ktorych Chorobá rozſądzoná być może: á oſobliwie Puls SienLek 23v.

4. Osądzony przez instytucję sądowniczą (2): To ſię ten Papież [Lew czwarty] Ceſárzowi poddawa/ zwierzchność iego nád ſobą wyznawa/ á nie tylko przez oſobę Ceſárſką/ ále y przez iego Komiſarze rozſądzonym być chce. NiemObr 62.

rozsądzony o czym (1): A ia wątpiąc o tey to gadce [o twierdzeniu Pawła, że Jezus żyje]/ mowiłem/ ieſliby chćiał iść do Ieruzálem/ á tám o tym być rozſądzon [iudicari de istis]. WujNT Act 25/20.

Cf ROZSĄDZIĆ