Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PODWODNIK

Następne hasło: 2. PODWODNY »

1. PODWODNY (11) ai

Oba o jasne.

Fleksja

sg
m	N	podwodny	f	N		n	N	podwodn(e)
	G	podwodnégo		G	podwodnéj		G	podwodn(e)go
	A	podwodny		A			A
	I	podwodnym		I			I

pl
N	m an	podwodné
G		podwodnych
L		podwodnych

sg m N podwodny (3). ◊ G podwodnégo (1). ◊ A podwodny (1). ◊ I podwodnym (1). ◊ f G podwodnéj (1). ◊ [n N podwodn(e). ◊ G podwodn(e)go.] ◊ pl N m an podwodné (2) [cum N pl: konie, muły]; -é (1), -(e) (1). ◊ G podwodnych (1). ◊ L podwodnych (1).

Sł stp: podwodne, Cn notuje, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów; w tym 2 r. z XVIII) – XVII (z Cn; XVIII) w.

Znaczenia

Przymiotnik od „podwoda” (11)
- 1. Od znacz. podstawowego (8)
  - a. [Od znacz. ‘czynsz płacony w pieniądzach lub w naturze w zamian za obowiązek dawania podwód’]
    - α. [W funkcji rzeczownika: »podwodne«]
- 2. Juczny, dźwigający ciężary (3)

Przymiotnik od „podwoda” (11):

1. Od znacz. podstawowego (8): VNIWERSAŁ PODWODNY WARSZAWSKI. SarnStat 970; [UniwPodwod 41].

Wyrażenia: »konie (koń) podwodne(-y)« = equus cursualis a. parochus, veredus Cn (3): Dla porządku lepſzégo konie Podwodné w tych iáko ſie wysſzéy miánowáło/ záwżdy gotowé bydź máią SarnStat 973, 974, 1050.

»miasto podwodne« (1): SarnStat 973 cf »wieś podwodna«.

»podwodna odmiana« (1): Zaden który ná Podwodźie iedźie/ podwodnéy odmiány miiáć nie ma. SarnStat 974.

»wieś podwodna [= obowiązana do dawania podwód]« (1): W Mieśćiéch ábo wśiách podwodnych/ gdźie włóki ſą/ powinien będźie káżdy kto włókę ma/ dwu koniu chowáć SarnStat 973; [UniwPodwod 42].

Zestawienie: »list podwodny« = diploma, evectio, tractoriae Cn (2): NAprzód liftu trzebá/ który liſt Podwodnym zowią: który liſt miawſzy/ pieniędzy będźie potrzebá: ták ná Podwodę [...]/ iáko ná ſtráwę SarnStat 974, 974; [UniwPodwod 42v].

a. [Od znacz. ‘czynsz płacony w pieniądzach lub w naturze w zamian za obowiązek dawania podwód’:

Wyrażenie: »pieniądze podwodne« [szyk zmienny]: Pieniędzy podwodnych nie dają mieszczanie tykocińscy, gdyż ich i przedtym nie płacywali LustrPodl 91; Konst 1578 182.

Zestawienie: »owies podwodny«: Sep owsa. – Z tegoż miasteczka, z ratusza [...] dawają owsa podwodnego na każdy rok kor. 684 LustrRaw 68.

α. W funkcji rzeczownika: »podwodne«: V temże mieście placów jest 193, z których jako z ogrodów płacą także podwodnego po lit. gr 1 LustrPodl 29, 68, 91.]

2. Juczny, dźwigający ciężary (3):

Wyrażenia: »podwodny koń« = veredus BartBydg; clitellarius equus Mącz (2): Veredus, equus trachens redam seu currum, vozowy kon, podwodny, zavodnyk BartBydg 167b; Mącz 57d.

»podwodny muł« (1): Muli mariani, Podwodne muły ná których tłumoki/ skrzinie y ynſze burdy noſzą. Mącz 236d.

Cf PODWODA, PODWODOWY

LWil, MM