[zaloguj się]
[pdf]

PODZIWOWAĆ SIĘ (54) vb pf

się (47), sie (7).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf podziwować się
imperativus
sg pl
1 podziwujmy się
2 podziwuj się
conditionalis
sg
1 m podziwowåłbych się, bych się podziwowåł
3 m by się podziwowåł

inf podziwować się (32). ◊ fut 1 sg podziwuję się (1). ◊ 2 sg podziwujesz się (1). ◊ 3 sg podziwuję się (1). ◊ imp 2 sg podziwuj się (14). ◊ [1 pl podziwujmy się.] ◊ con 1 sg m podziwowåłbych się, bych się podziwowåł (2). ◊ 3 sg m by się podziwowåł (2). ◊ part praet act podziwowåwszy się (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w. s.v. podziwie się.

1. Zdziwić się, zdumieć się [w tym: komu, czemu (18)] (21): Diar 60; A ieſli záſię [ci dowrzanie] ſą w wielkiey łáſce/ to ſie nią ták bárzo vpiją/ iż [...] chcieliby zezwáć wſzytkiego ſwiátá/ áby ſie im podziwował/ y porádował GórnDworz K8, Dd8v; CHceſzli ſie podziwowáć obłędnemu wieku/ Y to co z nim przypada káżdemu cżłowieku. Przecżćiſz ty Wtóre Kſięgi ſtánu pocżćiwego RejZwierc 29v, A3, 28v, 92v, 173, 251v; ówém ſie podźiwuy/ co wóle wgárdlech/ iáko gáydy noſzą/ że tę wodę pijąc/ guzów ták ſzpetnych/ kſtałt człowieczy pſuiących/ częſto pozbywáią Oczko 23; KochFr 81; PowodPr 34 marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): RejZwierc 188; Podziwuy śię co Złyduch [!] z ludzmi w świętá broi. PowodPr 52 marg.

W połączeniach szeregowych (2): Rozumiem temu moy namilſzy brácie/ ieſliżeś s pilnoſcią cżedł y vważał ty dziwne ſpráwy tháiemnic Páńſkich/ [...] iżeś ſie miał y cżemu podziwowáć y przeſtráſzyć y vrádowáć. RejAp 198v; RejZwierc 53.

Fraza: »jest (a. nie masz), mieć się czemu podziwować« (3:4): RejAp 198v; RejPos 259, Ooo3v; ABowiem kto ſie chce przypátrzyć iákiemi dziwnemi przypadki náturá náſzá záwikłána á zámotána ieſt/ ma ſie cżemu podziwowáć. RejZwierc 12v; A pátrz iedno ná iego [pysznego człowieka] poſtáwy/ ieſliże ſie nie maſz cżemu y poſmiać y podziwowáć RejZwierc 53, 53, 204v.
2. Przypatrzyć się, przyjrzeć się (10):

podziwować się komu, czemu (5): BierEz I4; iż napirwey pocżął ſie przyſłuchawáć z dáleká o Pánu ſwoim/ á chcąc ſie lepiey podziwowáć iemu y ſwiętym ſpráwam iego/ wnet zábieżał á ſzukał tey drogi/ áby mu ſie był mogł co nalepiey przypátrzyć. RejPos 350v, 218v, 306, 347v; [WujPosN 1584 I 53].

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: temu (2); zaimek pytajny (5), jeśli ‘czy’ (1)] (6): Tedy kupiec ná drzewo wſtąpił/ Aby [...]. Y temu ſie podziwował/ Coby niedźwiedź z łowcem dziáłał. BierEz I4; RejWiz 30; RejPos 334; RejZwierc 92v, 192v; Ale ktoż ono co ták pędem Bieży ku tey vlicy: chcę ſię podźiwowáć, Co też będźie ten robił. CiekPotr 76.

Szeregi: »posłuchać a podziwować się« (1): Iż poydę á poſłucham á podziwuię ſię co zá głos wſtępuie z ziemie przed obliczność moię. RejZwierc 192v.

»podziwować się a (przy)patrzyć się« (2): Kto ſie chce podziwowáć á pátrzyć s przełáie/ Ieſli w ktorym źwirzęciu tákie obycżáie [jak u pijanego]. RejWiz 30; RejPos 347v.

W przen (1): ſnádnie ſie temu káżde ocży podziwowáć mogą/ kto ſie iedno chce przypátrzyć miedzy wſzytki ſtany ſwiátá tego RejPos 218v.
3. Wziąć pod rozwagę, zastanowić się, wyciągnąć naukę z czegoś [w tym: komu, czemu (18)] (23): RejRozpr Av; Lecż gdybyś otárł ocży áż do prawdy práwie/ Mogłbyś ſie podziwowáć dziwney Boſkiey ſpráwie. RejWiz 87v; RejZwierz 69v; Thu ſie podzywuy pilno tym ſwiętym ſłowom Páná ſwoiego/ iż nie powiedał łáſká moiá [...] ciebie vzdrowiłá/ ále wiárá twoiá RejPos 212, 316v, 326v; trzebá tám [...] pilnie ſobie vważáć iáko czo wyrozumieć. Bo możeć ſie y tym [tj. kuglarzom, mataczom] podziwowáć/ á wyrozumiawſzj co złe pogánić/ á co dobre to pochwalić RejZwierc 24, 253; Y tu ſię podziwuy cżytelniku/ á poznay przodkowánie Biſkupá Rzymſkiego SkarJedn 187.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: temu (1); zaimek pytajny (4), iż (2)] (6): Tu ſie podziwuy/ iáka to ieſt powagá ſłow Páńſkich RejAp 5v, 79v; RejPos 273; A tu ſie też cżtąc podziwuy/ co Pan Bog cżyni nád ſwemi wiernemi RejZwierc [203], 10v; Temu ſię podziwuy/ Cny cżytelniku/ iſz teraz náśiałoſię ták wiele Heretykow SkarJedn 286.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym [zawsze: zaimek pytajny] (3): A thu ſie przypatrz á podziwuy ſwiętey dobrotliwośći Páná tego/ iáko on żáłośćiw ieſt nád vpadkiem nędznego cżłowieká RejPos 195v, 326v; RejZwierc [203]v.

Fraza: »jest się czemu podziwować« (1): ktorych [białych głów] poſtáwam/ ſpráwam/ gdy ſie będzye kto chciał podziwowáć/ [...] iſcie ieſt ſie cżemu przypátrzyć y podziwowáć. RejPos 306.
Szereg: »(nie tylko) przypatrzyć się (a. przypatrować się) a (i, ale ani) podziwować się« [szyk 6:1] (7): RejAp AA3v; Gdzye ſie też tu może káżdy przypátrzyć á podziwowáć odmiennośći ſwiátá tego márnego RejPos 300, 195v, 217v, 306; A gdy to wſzytko vważyſz á rozmyſliſz ſobie/ tu ſie podziwuieſz y przypátrzyſz dziwnym ſpráwam Páńſkim RejZwierc [203]v, 2v.

Synonimy: 1. zdumieć się, zumieć się; 2. przypatrzyć się; 3. rozważyć, uważyć.

Formacje współrdzenne cf DZIWIĆ SIĘ.

Cf PODZIWOWANIE

KW, MM