[zaloguj się]
[pdf]

POGLĄDNĄĆ (3) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-).

Fleksja
inf poglądnąć
praet
sg
1 m poglądnąłem
3 m poglądnął
n poglądnęło
conditionalis
sg
3 m by poglądnął

[inf poglądnąć.] ◊ praet 1 sg m poglądnąłem (1). ◊ 3 sg m poglądnął (1). [n poglądnęło. ◊ con 3 sg m by poglądnął.] ◊ part praet act poglądnąwszy (1).

Sł stp: poględnąć, Cn brak, Linde XVI w.

Znaczenia
1. Spojrzeć (2): Y [żółw] chcąc wiedzieć kthoby to był/ Ktory go figámi karmił: Poglądnął małpieżá vźrzał BierEz Q; [Glosy III nr 102/108; y rzekł do chłopcá ſwego: Wſtąp wyſſey/ poyźrzy ku morzu. Ktory gdy wſtąpił/ y poglądnął [cum ascendisset et contemplatus esset]/ rzekł Leop 3.Reg 18/43 (Linde)].

[poglądnąć na co: O miły Pánie/ kiedyby teraz poglądnął Páweł ſwięty ná vżywánie tego Swiętego Sákrámentu/ coż rozumiecie/ nie nálazłliby ſroſzſzych rzecży/ prze ktore zginęłá iuż Wiecżerzą Páńſka v niektorych/ á zwłaſzcżá v Rzymſkich Kátolików GilPos 69v.]

W połączeniu tautologicznym (1): A poglądnąwſzy vyrzáły Y nálázły kámień odwálony od grobu. MWilkHist G3v.

[Fraza: »nie masz na co poglądnąć«: Nie máſz/ práwi/ ná nim ochędoſtwá/ áni ozdoby oglądamy iego. Aleć nie máſz ná co poglądnąć/ ábyſmy go mieli pożądáć/ wzgárdzony ieſt y odrzucony między ludźmi/ etc. GilPos 284v.]
[W przen:
Fraza: »ani [na co] poglądnęło oko [czyje]«: Sćieſſki nie wiedział ptak/ áni ná nię poglądnęło oko Sempowe [nec intuitus est eam oculus vulturis]. Leop Iob 28/7 (Linde).]
2. Rozważyć, przemyśleć [na kogo, na co] (1): Potym poglądnąłem [contemplatus sum] ná wſſyſtkie prace ludzkie/ y ná dowćipy: obacżyłem przy nich być iáwną zawiść bliźniego. Leop Eccle 4/4.

[Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdąniu nadrzędnym: Możemy też poglądnąć ná Pogáńſkie ludzi/ iáko oni dla ſławy długiey y pożytku poſpolitego/ y Oycżyzny ſwoiey/ wielkie cięſzkośći z rádoſcią podeymowáli. GilPos 131v.]

Synonimy: 1. poźrzeć, spojźrzeć; 2. rozważyć.

Formacje współrdzenne cf GLĘDAĆ.

Cf POGLĄDNIENIE

MP