[zaloguj się]
[pdf]

1. POŹRZEĆ (314) vb pf

poźrzeć (134), pojźrzeć (100), pojrzeć (68), pojzreć (10), poźdrzeć (1), poźreć (1), [pozdrzeć]; poźrzeć BierEz (3), OpecŻyw (3), BielŻyw (2), KromRozm II (2), RejWiz (48), RejFig (2), RejZwierz (5), OrzQuin, GórnDworz (2), RejPosWiecz3 (3), WujJud (2), WujJudConf, BielRozm (2), GórnTroas (2), KochCz, CiekPotr, pojźrzeć Mącz (6), HistRzym, BielSpr, CzechRozm (3), Calag, NiemObr (8), KochFr, KochPhaen (3), KochPam, KochPieś (2), KochWr, GrabowSet (3), OrzJan (3), WysKaz (2), SiebRozmyśl, KmitaSpit, SkarKaz, CzahTr, KlonWor (2); pojrzeć RejJóz (2), MurzHist (7), MurzNT, LeszczRzecz, KochSat, Prot, HistLan (2), StryjWjaz, PaprPan (9), ModrzBaz (4), SkarŻyw, MWilkHist (2), KochSz (3), PaprUp, ActReg, KołakCath (2), PowodPr, pojzreć GrzegRóżn (2); poźrzeć : pojźrzeć : pojrzeć : pojzreć : poźdrzeć : pożreć TarDuch (–:3:1), LubPs (4:1), Leop (3:13:–:1), KochZuz (1:1), BibRadz (1:–:–:7:–:1), BielKron (1:–:3), RejAp (4:1:1), RejPos (23:–:1), RejZwierc (11:–:9:–:1:–), BudBib (–:3:2), HistHel (1:–:1), BudNT (–:1:1), KochPs (–:10:1), CzechEp (1:3), LatHar (3:6), WujNT (–:11:7), GosłCast (1:5).

o oraz e jasne (w tym w e 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf poźrzeć
praet
sg pl
1 m poźrzåłem m pers
2 m -ś poźrzåł m pers
3 m poźrzåł m pers poźrzeli
f poźrzała m an
n poźrzało subst
imperativus
sg pl
1 poźrzymy
2 poźrzy, p(o)jźrz poźrzycie
conditionalis
sg
1 m bym poźrzåł
2 m byś poźrzåł
3 m by poźrzåł
f by poźrzała

inf poźrzeć (43). ◊ fut 1 sg poźrzę (5). ◊ 2 sg poźrzysz (32). ◊ 3 sg poźrzy (36). ◊ 1 pl poźrz(e)my (4), poźrzymy (2); -(e)my RejWiz, RejPos; -ymy RejZwierz; -(e)my : -ymy NiemObr (2:1). ◊ 3 pl poźrzą (2). ◊ praet 1 sg m poźrzåłem (2). ◊ 2 sg m -ś poźrzåł (5). ◊ 3 g m poźrzåł (44). f poźrzała (6). n poźrzało (4). ◊ 3 pl m pers poźrzeli (5). ◊ imp 2 sg poźrzy (54), p(o)jźrz (1) LubPs. ◊ 1 pl poźrzymy (5). ◊ 2 pl poźrzycie (9). ◊ con 1 sg m bym poźrzåł (2). ◊ 2 sg m byś poźrzåł (2). ◊ 3 sg m by poźrzåł (7). f by poźrzała (1). ◊ part praet act poźrzåwszy (43).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Skierować wzrok na kogoś a. coś, ogarnąć wzrokiem, popatrzeć, spojrzeć, zerknąć; aspicere Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; intueri Vulg, Mącz, PolAnt, Cn; suspicere Vulg, PolAnt, Calag; conspicere, respicere, videre Vulg, PolAnt, Cn; considerare Vulg, Cn; circumspicere PolAnt, Cn; attollere oculos Calag, Cn; prospicere Vulg; conicere oculos, contueri, inspicere Cn (199): RejWiz 153; Leop 1.Reg 20/6; Ecce, Poyźrzy/ Bá wey. Mącz 99a; Y poyzrzałem/ y vſłyſzałem Anyołá lecącego przez połowicę niebá/ mowiącego głoſem wielkim: Biedá [...] mieſzkáiącym ná ziemi RejAp 75; RejZwierc 269v; [Jezus] plunąwſzy ná oczy iego/ włożywſzy nań ręce/ pytał go ieslico [!] widzi: A poyzrzawſzy/ rzekł/ widzę ludzie iáko drzewá chodzące. BudNT Mar 8/24; Calag 43a; WujNT Matth 19/26; GosłCast 28.

poźrzeć z czego [= skąd] (3): BibRadz Gen 13/14; Azápi [...]napierwey idą ku ſzturmu/ ponich Iáncżárowie z ſtrzelbą ręcżną/ niedádząc ſie z muru álbo z báſzthy wychylić/ álbo poyrzeć BielKron 316; KochPam 85.

poźrzeć do czego (3): RejZwierz 110; RejPos 202v; ieden zacny dworzánin mowił: Iż nie mogę tego v ſiebie ználeść czegoby mi nie doſtawáło. Poyrzę do ſkrzynie wedle mego ſtanu wſzytkiego doſyć. Poydę do ſtáyniey/ wedle mey potrzeby koni doſyć. RejZwierc 66.

poźrzeć komu [zawsze z dopełnieniem bliższym] (8): RejWiz 127; Poźrzy ná głowę káżdemu [księdzu] ieſli iey nie naydzieſz cechowáney [tj. mają tonsurę]. RejAp 79v. Cf Frazy, »pojrzeć w oczy«, »(nie) śmieć w oczy pojźrzeć«.

poźrzeć na kogo, na co (65): BierEz C2v; TarDuch A3v; krol Alexender mimo Dyogeneſa ſzedł, á Dyogenes iakoby im gardził nan nie pozrzał BielŻyw 73; MurzHist B3v, F4; MurzNT 16 marg; A piſſe Yan śwyęty w Obyáwyenyu/ Iż widźyał w práwey ręce [Boga] [...] kſyęgi piſáne we wnątrz y zewnątrz [...] ktorych kſyąg nye mogł nikt otworzyć áni ná nyebye/ áni ná źiemi/ áni pod źyemyą: ani poźrzeć ná nye KromRozm II o; [człowiek swoje szczęście przypisuje naturze] Bo gdy weźrzy w źwierciádło áno twarz rumiána/ A cżarne brwi ná białym iáko málowana. Poźrzy ná páſámany á ná pſtre tkánice/ Pátrząc ieſli gdzye cżego nie oblokł ná nice. RejWiz 53v, 64v, 104v, 108v, 127, 153 [2 r.]; A gdy nań [na Ozyasza] poyźrzał Azáriaſz Biſkup/ y wſſyſtcy ini kápłani/ obacżyli thrąd ná czele iego/ á nátychmiáſt go wypędzili z kośćiołá. Leop 2.Par 26/20, Deut 1/21, 4.Reg 3/14, Dan 14/17, Is 28/4, Matth 5/28, Act 3/4; RejFig Bb3v; RejZwierz 118v, 141v; A gdy Moábitowie ráno wſtawſzy gdy ſłońce wſchodźić poczęło poyzreli ná wody/ zdáły ſię im iáko kreẃ czerwone. BibRadz 2.Reg 3/22; BielKron 115; RejAp 79v; GórnDworz L15; HistRzym 74v; RejPos 114, 270v; RejZwierc 219; WujJud 47v; A Iehudá przyſzedł do Micpy ktora w puſzcży/ a poyrzawſzy ná onę wielkość widzieli áno trupi leżeli po ziemi ták iż żaden nie vſzedł. BudBib 2.Par 20/24, Is 51/1; BudNT Luc 22/61; Zakon nie bronił poyźrzeć ná cudzą żonę/ y z nią ná ſercu cudzołoſtwo popełnić: A Ewánielia tego zgołá broni. CzechRozm 96; PaprPan L, P, Q, Q3v, X4, Hh2v; MWilkHist G4v; [Panna przygląda się figurom na szachownicy:] Poyrzy ná cżarną: gorzey być nie może/ Do pirwſzego ſcia biała ią przemoże. KochSz C2; ActReg 54; LatHar 143, 721; WujNT Mar 3/34, 10/27, 14/67, Luc 20/17, 22/61, Ioann 1/36; CiekPotr 80; O moiá wdźięczna główko/ com z ſobą mówiły Té ſłowá miedzy námi iákoby nie były: Poźrzy ná mię/ á opuść troſzeczkę vporu GosłCast 28; KlonWor **2. Cf »nie godzi się ani poźrzeć«, »nie chcieć ani pojźrzeć«, »pojrzeć z gniewem«, »pojźrzeć z niemałym postrachem«, »poźrzeć nie śmieć«, »z tej i z owej strony poźrzeć«.

poźrzeć w co (9): Poźrzy potym w źwierciádło álbo w iáſną wodę/ Wnet tám vźrzyſz by iáwnie wſzytkę ſwą oſobę. RejWiz 112; Mária [...] náachyliá ſię y poyrzáłá w grob/ y vyrzáłá dwu Aniołow MWilkHist H2v. Cf »[kto] w oczy niegodny pojrzeć«, »poźrzeć w każdy kąt«, »pojrzeć w oczy«, »nie śmieć w oczy poźrzeć«.

poźrzeć czym [= przez co] (1): wilk [...] iął wielkim głoſem wołáć/ Każąc koźlęciu otwieráć: Koźlę więc dziurą poźrzáło/ Wilká po ſkorze poznáało. BierEz N2v.

pojrzeć za kim (1): ſpuśćili go [Petrusa Brulliusa] táiemnie z muru thowárzyſze/ tám ieden zá nim poyrzał ná doł wywálił náń kámień z okná złąmał mu nogę BielKron 223v.

poźrzeć po kim, po czym (10): A wſzákoż gdy poźrzemy tu po wſzytkim ſwiecie/ Pátrz ná káżdego ſpráwy ták źimie iák lecie/ Iż żaden nic nie myſli cożkolwiek ſpráwuie RejWiz 84, 82; BielKron 402; ieden z Poſłów przed Królem ſtoiąc/ głoſem poźrzawſzy po Rádźie ták rzekł: [...] OrzQuin D2v; WujNT Luc 6/10. Cf »pojrzeć z gniewem«, »po(j)źrzawszy obaczyć«, »po(j)źrzeć po sobie«.

poźrzeć gdzie [w tym: „gdzie” (13), „tam” (4), „kędy” (2), do czego (2), „dalej” (1), pod co (1)] (23): Byk kiedy iuż domá byli/ A zá ſtoł ſie ſadowili: Do kuchniey też trochę poźrzåł BierEz K4; LubPs hh6v; Weſzli potym do domku álić pełno wſzego/ A gdzye poźrzyſz nie máſz nic nigdzyey plugáwego. RejWiz 65, 11v, 24, 25, 76, 109; KochZuz A2; Gdzie poyrzę/ wſzędy rąbią albo buk do huty/ Albo ſoſnią na ſmolę/ albo dąb na ſzkuty KochSat A2; Mącz 342b; Poyrzyſz tám gdźie ieno chceſz iuż prze náſze grzechy/ Zadney nadźieie niemáſz/ ni żadney poćiechy. Prot D; RejPos 160, 348; RejZwierc 78; BielSpr c2; Od Krákowá do Bálic gdzie poyrzyſz tám wſzędzie/ Káżdy ſwe vffy wiedzie w ſwietno bucżnym rzędzie. StryjWjaz B2; KochFr 26; A tá [Europa] dopiero zlękłá ſye niebogá/ Gdźie poyźrzy zewſząd morze/ zewſząd trwogá. KochPieś 7; GórnTroas 67; KochCz A3v; Kędy poyźrzyſz á żoraw zbroię z ich [Pigmejów] zdeymuie/ Tego wiąże/ á tego w pierśi noſem kluie. KmitaSpit C5. Cf »do ziemie pojźrzeć«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: jeśli ‘czy’] (3): Swiát nigdy nie trwáły. Poźrzyſz ieſli też ná nim będzie ták trwáłego/ Coby ſie nie ſpádáło záwżdy czáſu ſwego RejZwierc 270, 185v; Iáko gdy trwogá ogniowa przypádnie káżdi naprzod poyrzy ieśli nie v niego gore/ niżeli ſie pyta gdźie ſię zágorzáło. PowodPr 80.

Ze zdaniem luźno nawiązanym pełniącym funkcję zdania dopełnieniowego [w tym: ano (11), ali(ć) (4), a (to) (3), aliżći (1), aż (1)] (20): Będąć ſłowká cukrowne á poſtawká cudna/ Poźrzyſz iedno kęs dáley álić myſl obłudna. RejWiz 76; Siedzi ſobie nád źrzodłem/ podpárł ſie o Káſztan/ Poźrzy á k niemu idzye iákiś pocżćiwy pan RejWiz 146v, 35v, 46, 82, 82v, 84v (12); KochZuz A2v; RejFig Dd3; NIewiem kto nam Polakom dobrą myſl popſował/ Lecż zdá mi ſie iż mieſzek/ co hoynie ſzáfował. Gdy do niego poźrzymy/ áno w nim nic nie máſz. RejZwierz 110; RejAp 125; BielSpr c2; BudBib Is 8/2; HistHel C3; gdy Wiedmy Theſsálſkie doſtáły Świeżego trupá/ á cżártow zwołáły/ Fáłſzywą duſzę podmiátáią w ciáło/ Pochwili poyrzyſz álić ono wſtáło. KochSz B4.

W konstrukcji bezpodmiotowej: inf poźrzeć + przysłówek w funkcji orzecznika (2): Przyſzło potym sześć pánien z onymi vkłony [...]. Iedná drugiey pięknieyſza/ áż ſie dziwno zdáło/ Co było miło poźrzeć áż ſerdecżko drgáło. RejWiz 25, 166.

W połączeniu z określeniem kierunku [w tym: k niebu (1), ku południu (3), ku pułnocy (1), ku wschodu słońca (1); na doł (3), na południe (1), na ([jaką]) stronę (2), na wschod słońca (1), na zachod (1); pod gorę (2), pod słońce (1); w bok (1), w niebo (7), w lewo (1), w prawo (1), w [jaką] stronę (4), wzgorę (9); ku miastu (1), ku morzu (1), ku Sodomie i Gomorze (2)] (39): OpecŻyw 154; LubPs ee4; Poźrzał potym ná zachod młodzyeniec vbogi/ Vźrzał záſię rozlicżne zámieſzáne trwogi. Ano ieden drugiemu worki wydzyeráią RejWiz 166v, 34v, 84v, 108, 108v [2 r.], 126v (14); Leop Luc 10/30; RejFig Dd3; [Bóg] rzekł do niego [Abrahama] Poźry teraz k niebu/ á zlicz gwiazdy ieſli możeſz: Tákći powiedam będźie potomſtwo twoie. BibRadz Gen 15/5; Y poźrzał [Abraham] ku Sodomie y Gomorze/ y ku onym wſzytkiem rowniam/ tedy widźiał dym wychodźący z źiemie iákoby dym z piecá. BibRadz Gen 19/28, Gen 13/14; BielKron 223v; Vpadł s ſkáły gáłąſki ſie chwyćił/ Poźrzał nádoł Smok ſie k niemu ſciąga/ Ledwe że mu nog iuż nie doſiąga. Poźrzał wzgorę á gáłąſkę onę/ Myſzy gryzą iuż ná drugą ſtronę RejPos B, 176, 203v, 205, 206; Służká [...] poyrzał/ ku morzu onemu/ Nie widząc nic wroćił ſie záś ku pánu ſwemu. HistHel C2; PaprPan Ff4v; Po drogách/ gdźie mię widáią/ Sidłá ná mię záſtáwiáią: Poyźrzę w lewo/ álbo w práwo/ Nie ſtáwi ſye nikt łáſkáwo. KochPs 206, 66; GrabowSet E3v, R2v; WujNT Matth 14/19, Luc 9/16, 13/11, 19/5; ná ten cżás kot chodząc też dla żywnośći po drodze/ poyźrzy w bok/ y vyźrzy ſkowronká w dołku ktory ſiedźiał drzymiąc CzahTr K3v; [Na drugą stronę, to jest cesarską, sam u nas pozdrzawszy, widzimy altum silentium, nie inaczej jako kamień ⟨w⟩ wodę wrzucił. DudEpist V 90–91v].

W połączeniu z przysłówkiem lub wyrażeniem przyimkowym wyrażającym określone uczucie lub wyraz spojrzenia [w tym: jak (4), z czym (3)] (7): [Hester] ſtánęłá przećiw krolowi ná ſieni/ gdzye miał ſtolec pokoyny. Krol ſrogo ná nię poyrzał ſiedzącz ná máieſtácie ſwym. BielKron 115; HistRzym 74; LatHar 143; [złodziej] Nie ma oká wolnego/ nie poyźrzy weſoło: Záwſze ma twarz pochmurną/ y ponure cżoło KlonWor 37. Cf »pojrzeć z gniewem«, »pojźrzeć z niemałym postrachem«.

W porównaniu (1): Morze huczy: á nawę miecą nawáłnośći. Raz ſye zda/ iáko w przepáść/ poyźrzeć z wyſokośći KochPam 85.

Frazy: »nie godzi się ani (i) po(j)źrzeć [komu na kogo, na co]« [szyk zmienny] (2): Abowyem ná co nyeśwyęconym áni poźrzeć ſye nyegodźi/ yákoby było przyſtáło to piſmem wyyáwić? KromRozm II hv; cóż tego [tj. prostego żołnierza tureckiego] vbłagáć może/ którému niegodźi ſie y poyźrzeć ná Céſárzá? OrzJan 37.

»[kto komu] w oczy niegodny pojrzeć« (1): (did) Iudas z bracią padli łapaiącz za nogi Iozepha (–) [...] Prze Bog proſzę day nam ale poczałować nogę Bochmy tobie nigdy w ocży ſnadz nie godni poyrzeć RejJóz O8.

Zwroty: »nie chcieć ani pojźrzeć [na co]« [szyk zmienny] (2): CzechRozm 132v; Chwalą wſzyſtki hiſtoryé Kuryuſá Rzymſkiégo/ który śiedząc przy ogniſku/ á rzepę ſobie piekąc/ niechćiał áni poyźrzeć ná oné známięnité dáry/ którym v niego Sámnitowie pokóy odkupić chćieli. KochWr 29.

»pojrzeć z gniewem« [w tym: na kogo (1), po kim (1)] (2): PaprUp G3; Y rzekł im: Godźili ſię w ſzábáty dobrze czynić/ czyli zle? duſzę vzdrowić/ czyli zábić? A oni milczeli. A poyrzawſzy po nich z gniewem [Et circumspiciens eos cum ira]/ záſmućiwſzy ſię dla ślepoty ſercá ich/ rzekł [...] WujNT Mar 3/5.

»poźrzeć w każdy (a. ktorykolwiek) kąt« [szyk zmienny] (3): Bowiem ſie nie zátái nigdy ſzydło w worze/ Tákież y złośćiwa myſl wſzędy ſie wyporze. Poźrzyſz iedno w káżdy kąt/ gdzye znaydzyeſz tákiego/ Długoli będzye trwało ono dobro iego. RejWiz 123, 11v; RejZwierc 66.

»po(j)źrzawszy obaczyć (a. uźrzeć)« [w tym: po czym (1)] = respiciens videre Vulg [szyk zmienny] (4): Leop 2.Par 13/14; RejPos 348; Swiétny to [ogon Niedźwiedzia]/ y ma świétné gwiazdy wedla śiebie/ A łácno ie obáczyć poyźrzawſzy po niebie. KochPhaen 6; WujNT Mar 16/4.

»pojźrzeć około siebie« (1): Oculos circumferre, Poyźrzeć około ſiebie. Mącz 123a.

»pojrzeć [komu] w oczy« (1): IVż precż twe wſzyſtko męſtwo zacny Telámonie/ Byś zył nie rádziłćibym obrácáć k tey ſtronie. Gdzye ten zacny Chorąży s kopią wyſkocży/ Wſzyſtko męſtwo vtráćiſz poyrzawſzy mu w ocży. PaprPan X2.

»krzywem okiem pojrzeć« = okazać niechęć (1): [kto pragnie nad drugimi góry] muśi táki słow/ kiwánia głowy ábo rąk/ y poſtáwy tych/ ktorzi go więc witáią álbo przyimuią/ pilnowáć: To ieſt [...] ieſli krzywem/ cżyli wdźięcżnym okiem poyrzał [torvo an placido ocello aspexit]: twarzy ieſli weſołey/ cżyli kwáśney był? ModrzBaz 56v.

»wdzięcznym okiem pojrzeć« = okazać przychylność (1): ModrzBaz 56v cf »krzywem okiem pojrzeć«.

»[na kogo] pojźrzeć z niemałym postrachem« (1): Tám kiedym go [młodzieńca Józefa] wołáłá/ ze wſtydem y ſtráchem/ Y on téż ná mię poyźrzał z niemáłym poſtráchem. GosłCast 57.

»pojrzeć przeciwko sobie, przed się« = conspicere contra se Vulg (1:1): Leop 4.Esdr 11/36; A słyſzałem głos mowiący ku mnie/ poyrzy przedſię á obacż co widziſz. BudBib 4.Esdr 11/36.

»poźrzeć po sobie, jeden po drugim« = aspicere ad invicem PolAnt, Vulg (2:1): BibRadz Ioann 13/22; Poyrzą iedni po drugich myſląc w ſobie ſámi/ Co to zá ſkarb ten ſtárzec chował do tey ſkrzynki HistLan Fv; Záprawdę/ záprawdę wam powiedam; że ieden z was mię wyda. A przetoż poyźrzeli vczniowie po ſobie/ wątpiąc o kimby mowił. WujNT Ioann 13/22.

»(i) poźrzeć nie śmieć« [w tym: przeciw komu (1), na kogo (1)] [szyk zmienny] (4): LubPs hh6v; Y zákrył Moizeſz twarz ſwoię: Bo nieśmiał pozrzeć przećiw Bogu [non enim audebat aspicere contra Deum]. Leop Ex 3/6; RejPos 330; á on cżłek/ ktory y poyrzeć ná niewiáſtę nieśmiał/ á nigdy mięſa nie iadł/ y winá nie pił: pocżął ieść y pić z nierządnicą dla pozyſkánia duſze iey SkarŻyw [237].

»(nie) śmieć [komu] w oczy (a. w twarz) poźrzeć« [szyk zmienny] (2): RejJóz F5; Y tychći [niewiast] ia nie lubię/ któré farbowány Wſtyd noſzą/ [...] Lſnią ſie z wiérzchu/ á kryią niecnoty ſchowáné. Iákóż śmieią/ o Mátko cna/ Cypru Pontſkiego/ Małżonkóm ſwym w twarz poyźrzeć? GosłCast 33.

»i tam i sam pojźrzeć« = rozejrzeć się (1): Hue atque illuc intueri, Y tám y ſám poyźrzeć. Mącz 165c.

»w tę i owę stronę pojźrzeć« (1): GrabowSet R2v cf W przen.

»pojźrzeć z tej i z owej strony [na kogo]« (1): Gdy [dziecię, które Ulisses wiódł na śmierć] przyſzło ná wiérzch wieże/ z téy y z owéy ſtrony Poźrzał ná wielkość ludźi/ ſam nic nie ſtrwożony. GórnTroas 70.

»do ziemie pojźrzeć« (1): przeklináć będzie [lud który naraził się Bogu] krolá ſwego/ y Bogá ſwego/ á poglądáć będzie wzgorę. A gdy do ziemie poyzrzy [Et in terram intuebitur]/ áż vćiſk y ciemność/ mrok/ vćiśnienie y zmrocżenie w trącenia. BudBib Is 8/22.

Szeregi: »pojźrzeć a obaczyć« = conspicere et considerare Vulg (2): Y vſlyſzałem głos ktory ku mnie mowił: Poyzrzy przećiwko ſobie/ á obacż to co widziſz. Leop 4.Esdr 11 /36; BudBib 4.Esdr 11 /36.

»obeźrzeć się a pojźrzeć« (1): Obeźrzy ſie yedno/ á poyźrz w práwą ſtronę/ Oto Pan moy o mnye ma tháką obronę/ Iż mye ták w łáſce ſwey beſpyecżnye zachował LubPs ee4.

»oględować i pojrzeć« (1): Zdziurkowali ręcze moie j nogi moie rozlicżali wſzytki koſci moie. A oni oględowali y poyrzeli na mię/ rozdzielili ſobie odzienia moie/ A na ſuknię moię miotali loſy. TarDuch A3v.

»podnieść oczy a pojźreć« (1): Rzekł tedy Pan do Abrámá [...] Podnieś oczy ſwe/ á poyźry [levare oculos et videre] z mieyſcá tego gdźieś teraz ieſt/ ku Pułnocy/ ku Południu/ tákże ná Wſchod/ y ná Zachod ſłońcá. BibRadz Gen 13/14.

»nie słuchać ani pojźreć« (1): Odpowiedział Elizeuſz: Zywie Pan Zaſthępow przed kthorego oblicznośćią ſtoię/ że bych ſie nie wſtydził oblicza Ieſáffát Krolá Iudikiego/ nie ſłuchałbym ćie/ ánibym ná ćie poyźrał [non attendissem quidam te, nec respexissem]. Leop 4.Reg 3/14.

»poźrzeć, (i) uźrzeć« (4): Bo z vrody/ s poſtáwy/ bá y po ſygnecye/ Znáć iż ſlácheckie znáki przy ſobie nośicie. Y poźrzy mu ná pierścień y vźrzy Lwá ná nim RejWiz 127, 166, 167v; CzahTr K3v.

W przen (5): Z świátá nieſzcżeſna Párká/ tego [księcia Aleksandra] obáliłá [...]. Sercu by ſię ſnadź pádáć od wielkiey żáłośći [...]. Stęka ſerce/ á ocżom łzy poyrzeć nie dádzą KołakCath B2v.
Fraza: »([na kogo]) pojźrzało oko [czyje]« [szyk zmienny] (2): ze wſzytkiego ſmutku wyrwałes mie/ á na nieprzijaciele moie/ poyzrzało oko moie. TarDuch D8v; Bog ſię/ mey nędze/ podiął/ przyiął mnie w obronę/ W tym oko me poyźrzáło/ w tę y owę ſtronę/ Vyźrzałem władzą Páńiką/ y chęć ludzkiey złości GrabowSet R2v.
Zwrot: »po(j)źrzeć śmiele« [szyk zmienny] (2): Abowiem gdzie weźrzy ſrogość ocżu Boſtwá twoiego/ Iuż tám śmiele poźrzeć nie śmie wzrok cżłowieká nędznego LubPs hh6v; Wzgárdę zéwſząd odnośim/ ſzyderſtwá ćierpimy/ Práwie wſzyſkim ná końcu ięzyká śiedźimy. Wſtyd oczóm nie dopuśći poyźrzeć wzgórę śmiele KochPs 66.
Przen (12):

poźrzeć do czego (1): A iákież to ma być ſerce vniżone? S tego káżdj łácno obacżyć może/ gdy poźrzy ſam do ſercá á do ſumnienia ſwego/ á rozmyſli co ieſt/ á długoli ma trwáć. RejPos 228v.

poźrzeć na kogo (1): OpecŻyw 51v cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

pojźrzeć po czym (2): Słońce oſwiecáiące po wſſyſtkich rzecżách poyźrzáło/ á chwały Boſkiey pełna ieſt ſpráwá iego. Leop Eccli 42/16. Cf »delesnym okiem pojźrzeć«.

poźrzeć skąd (2): Miłoſierdzie y prawdá potkáli ſie: ſpráwiedliwość á pokoy cáłowáły ſie. Prawdá ſie wſſczęłá z źiemie: á ſpráwiedliwość z niebá pozrzáłá. Leop Ps 84/12 [idem] WysKaz 21.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Pozrziſs tu duſſo nábożná na zbawiciela twégo/ iakotz przed nimi z miaſta vcieká/ a onij go ſcigaią gniewem roſpaleni. OpecŻyw 51v.

W połączeniu z określeniem kierunku [ku wschodu słońca] (2): Powſtańże Ieruzálem [...] y poyzry ku wſchodu ſłońcá/ y weyźry ná ſyny twe ktorzy ſię zbieráią od wſchodu ſłońcá áż do zachodu/ weſeląc ſię w ſłowie Bożym BibRadz Bar 5/5, Bar 4/35[36].

Zwroty: »pojźrzeć w oczy« (1): zá cnotą w téż tropy zazdrość poſtępuje. Nie może iéy bláſku znieść/ áni poyźrzeć w oczy KochPieś 44.

»cielesnym okiem pojźrzeć [po czym]« (1): GLupia mądrośći/ rozumie ſzalony: Gdyś ná vmyśle ták ieſt záślepiony/ Ze bogá nieznaſz/ tym ćieleſnym okiem Poyźrzy przynamniéy po niebie ſzyrokiem. KochPs 26.

»we wnątrz poźrzeć« (1): O ſrogiſz ſie to tám wąż pod tą trawą tái/ Ktory kąſa poćichu tám w tey márney zgrái. A pirwey by Szkorpion ćichucżko przeliże/ O coż ich ták záwiodły támty márne bryże. Bo chociay ſie foremnie z dáleka blyſkáią [!]/ Ale byś we wnątrz poźrzał ſzpetnąć fárbę máią. RejWiz 27v.

»poźrzeć [w co] jako we zwierciadło« (1): Ale gdy [...] poźrzyſz w rozum ſwoy iáko we źwierciádło/ á vpátrzyſz tám wſzytki niebeſpiecżnośći [...] á vpátrzyſz to w rozmyſlániu ſwoim/ iż żaden ná ſwiecie by theż nazacnieyſzy y naſwiętſzy bez przygod nigdy być nie mogł. RejZwierc 153.

Szeregi: »pojzreć a obaczyć« (1): Poyzryż o Ieruzálem ku wſchodu ſłońcá/ á obácz weſele [Circunspice ad orientem Hierusalem et vide laetitiam] kthoreć przychodzi od Bogá twego. BibRadz Bar 4/35[36].

»poźrzeć a upatrzyć« (1): RejZwierc 153 cf »poźrzeć jako we zwierciadło«.

»pojzreć i wejźreć« (1): BibRadz Bar 5/5 cf W połączeniu z określeniem kierunku.

a) W antropomorfizowanym opisie gry w szachy (1):
Zwrot: »pojrzeć z tej strony i z owej« (1): A oto biała s tyłu przyſkocżyłá/ Murzynkę ſcięłá/ ni ſie obacżyłá. Sámá też w boku tuż odnioſłá ſtrzałę [...] Wſzyſcy poyrzeli s tey ſtrony/ y z owey/ Litował s płácżem káżdy ſwey krolowey. KochSz B4v.
2. Skupić uwagę na kimś a. na czymś, zainteresować się; zastanowić się, przemyśleć, videre Vulg, Mącz, Cn; respicere Vulg, Modrz, Cn; contueri, inspicere Modrz, Cn (115): Ia gdy pomysląm de Candidatis na tę gromadę, iako bedzie poirzeć exhorresco, ale azasto mnie naigorzeybydz ma. ActReg 98.

poźrzeć na kogo, na co (16): Gdy poźrzyſz ná niebieſkie ony ſtráſzne dziwy/ Ktorych nigdy nie doſiągł żaden rozum żywy. Słońce/ gwiazdy/ y Mieſiąc z złotemi fárbámi/ Iáko dziwnemi kſtąłty [!] błyſzcżą ſie nád námi. RejWiz 10, 2v; Błogoſláwiony tho mąż ktorego duffánie ieſt imię Páńſkie: á nie pozrzał ná máarnośći y ná ſzaleńſtwá fałecżne. Leop Ps 39/5; RejAp 51v, 79v; áby [pan] budował [...] pałace/ y zamki: [...] iáko cżynili ſtárzy Rzymiánie/ cżego y teraz oſtátki znácżne ſą [...]: ná ktore oſtátki/ kto iedno poźrzy/ muśi to rzec/ iż ono byli ludzie s plemieniá nieſmiertelnego. GórnDworz Ii3; RejPos 341; Acż nie iednego próżna nádzieiá [otrzymania pieniędzy] cieſzyłá. Ale by nie tá byłá pewnie ná ſtaruſzká/ Nigdyby nie poyrzáłá żadna páni duſzká HistLan E3; Kiedy tędy poźrzyſz ná ſwiát/ Pomyſl iáki tho ſrogi kát. Pátrząc ná ſwiát pomyſl ſobie/ Iáko krotki cżás dan tobie. RejZwierc 236v, 100, 270; WujJud 114; WujJudConf 6. Cf pojrzeć skąd na co; »lekkim wejźrzeniem pojźrzeć«, »ostremi oczyma pojrzeć«.

poźrzeć miedzy co (1): [prosta, szczera i prawdziwa wiara] záwżdy y wſzędy gdźiekolwiek w Hiſtorye weyźrzyſz y ná ten świát miedzy Kościoły Boże poźrzyſz/ wźięta od wſzyſtkich byłá y ieſt. WujJudConf 6.

poźrzeć w kogo, w co (6): A nie trzebá żadnego piſmá áni żadney inſzey proby ná to/ kto poyrzy we wſzytki ſtany ſwiátá tego/ ieſli thego iáſnie nie naydzie co Prorok powiedział: Iż byłem młod á sſtárzałem ſie [...] RejZwierc 174v; A gdy w biég iego [słońca] poyźrzyſz przyrodzony/ Nie ieſt ták prędki obrzym niewściągniony/ Kiedy do kréſu przed wſzytkiémi bieży/ Gdźie dar zwyćiężcy obiecány leży. KochPs 27; NiemObr 11, 37, 167. Cf »pilnie pojźrzeć«.

pojrzeć skąd na co (1): Gdyby kto z Niebá poyrzał ná ten ſwoy wiek mały/ Ktory iáko ná morzu/ łotkę tłuką wáły. Tákowemi ſmutkámi/ dgy [!] w iedney godźinie/ Stotyśiąc raz y drugi tych pogrzebow minie. KołakCath Cv.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zaimek pytajny] (2): Poyzrzy mądry co chłubá niepotrzebna vmie [...]/ O wy Soſiſtowie W iákichże to ćiemnościách żywot ſwoy wiedźiećie/ W iákiey niebeſpiecżnośći? GrzegRóżn C; RejZwierc 100.

Ze zdaniem luźno nawiązanym pełniącym funkcję zdania dopełnieniowego (1): Poyrzyſzli ná páłace ná wyſtáwne zámki/ Ná ony twárde miáſtá ná vpſtrzone ganki/ Ná ony Alábáſtry ná ony Mármury/ Więc ná wieże wyſokie á ná mocne mury. Alić to z máłym czáſem iáko gnoy w oborze RejZwierc 270.

Zwroty: »lekkim wejźrzeniem [= pobieżnie] [na co] pojźrzeć« (1): Rzecż ſię tá [proszenie jałmużny przez księcia] może zdáć komu zwłaſzcżá lekkim weyźrzeniem ná nię poyźrzáwſzy/ niebárzo wielka WysKaz 41.

»ostremi oczyma [na co] pojrzeć« (1): A gdyby drudzy oſtremi ocżymá/ ná náſze vpadki chćieli poyrzeć [acucioribus oculis lapsus nostros contueri vellent]/ nie ledá iákoby ſię ieden nálazł/ ktoryby známi w przyiáźni ná wieki zmieſzkał. ModrzBaz 66.

»pilnie [w co] pojźrzeć« (1): ále gdyby prawdę zeznáć chćieli/ á pilnie w ſpráwy y obycżáie/ nowowiernikow ſwoich poyźrzeć/ obacżyliby to/ co Chriſtus mowi [...] NiemObr 15.

Szeregi, »pojźrzeć a obaczyć« (1): poyźrzymy w wypełnienie tey obietnice/ á obacżymy iż [...] po zmartwych wſtániu Chriſtus ſię w niey viśćił NiemObr 37.

»pojźrzeć albo pomyślić« (1): Execro, Odrzekam ſie/ mierźi mie/ nie mogę poyźrzeć álbo pomyślić ná tę ſtronę. Mącz 452c.

»wejźrzeć i poźrzeć« (1): WujJudConf 6 cf poźrzeć miedzy co.

»nie tylko moc zrozumieć, ale ani poźrzeć« (1): Oto ſłyſzyſz nędzniku iż ſie nie obrał áni ná niebie áni ná ziemi ktoby nie tylko mogł zrozumieć/ ále áni poźrzeć ná ty dziwne á nieogárnione żadnym rozumem ſpráwy á táiemnice Páná thego. RejAp 51v.

α. Użycia w imp skierowane do odbiorcy [w tym: z rzeczownikiem w V (1); poźrzy (30), poźrzycie (8), poźrzymy (5); z partykułą -ż (10)] (43):

poźrzymyż miedzy kogo (1): RejWiz 123 cf »poźrzymyż pilnie«.

poźrzy na kogo, na co (27): OpecŻyw 168v; poirzy na Ieſuſa miłego/ ktory na prawicy oicowſkiei/ ſiedźi/ onći zacię krewkoſć i ciało człowieczeńſkié s czyſtyi panny przyiął [...]/ aby ćie krolewſkiém vbiorem i koroną przyochędożył MurzHist F; RejWiz 52v, 113, 153; LeszczRzecz A4; wierz mi iż wielkie ſtąd roſtą pożytki/ Kiedy ſobie przypomniſz młode ſpráwy wſzytki. Poźrzyſz ná długą brodę/ záwſtydzić ſie muśiſz/ A o márną wſzetecżność/ iuż ſie nie pokusiſz. RejZwierz 28, 126; BibRadz Luc 21/29; RejPos 239v [2 r.], 263v, 350; Poźrzy záſię ná zyemię: Cżemu ią orzą? cżemu ſieią? cżemu ſzcżepią? RejPosWiecz3 98; POyrzyſz záſię ná wſzyſtkie ine ſthany przełożone á ſprawce Korony tey/ ieſliże nie ſą iedno iáko ná pięknym ſzcżepie sfárbowáne á piękne iábłuſzká/ á przedſię máło nie káżde cżyrwiwe. RejZwierc [193], 40,185v, 190; CzechRozm 255; POyrzy bracie beſpiecżnie ná ty dwie oſobie/ Opowiemći ácż krotce ich cne ſpráwy tobie PaprPan K; ModrzBaz 129v; Poyźrzyćie Pánowie poyźrzyćie/ proſzę/ ná ten niepotężny tłum ludźi ſtárych/ niewiaſt/ kápłanów/ y dźiatek niedoroſłych/ którzy teraz z płáczem/ y z krzykiem wielkim leżą v nóg wáſzych OrzJan 20; WujNT Luc 21/29; Poyzrzyćie ná figę y ná wſzytkie drzewá: gdy iuż z ſiebie liſtki wypuſzczáią/ wiećie żeć iuż blizko ieſt láto. SkarKaz 1. Cf »poźrzycie sami na się«.

poźrzy w co (2): Poyrzy we wſzytki ſpráwy náſze/ ieſliże kto ieſt miedzy námi coby wżdy o tym álbo rozważnie mowił/ álbo to przemyſlał RejZwierc 255v; BielRozm 7.

poźrzy(my) po czym (2): Poźrzymy po wſzytkich ſtaniech ſwiátá tego [...]/ ieſliże vyrzyſz dom ktory ze złego nábycia powſtáły/ áby ſie długo roſkorzenić miał/ á márnie vpáść nie miał. RejZwierc 40; Poyźrzy po ſklepie/ y kręgu przeyźrzyſtym/ Vznay y wagę: pátrz iák kołem iſtym/ Chodźi: á ty chceſz/ áby ſię tocżyło/ Iák tobie miło? GrabowSet T3.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze: zaimek pytajny] (9): Tak y na ludziech nie patrz szachowanego odzienia, ale pozrzy iaki iest tam wnątrz. BielŻyw 92; Ale poźrzy iáko ſwiát rozno rozdzyelony/ Ná cżtery cżęśći práwie właſnie wyſtáwiony. Wſchod/ Zachod/ á Polnocy/ á potym Południe/ Rozdzyelił ten mądry Pan wſzytko náwſzem cudnie. RejWiz 76; Mącz 259a; Abowiem dotkni ſie pirwey ſam coś ieſt/ á potym też poźrzy w kim pokłádaſz nádzieię wſpomożenia ſwego/ y cżego ſie nápieraſz od niego RejPos 316v, 196; GrzegRóżn Gv; RejZwierc [193], 246; Poźrzy iáko v práwá/ płácżą/ nárzekáią/ Nigdy prędkiey odpráwy vbodzy nie máią. BielRozm 7.

Ze zdaniem luźno nawiązanym pełniącym funkcję zdania dopełnieniowego [w tym: jeśli(że) ‘czy’ (5), zaimek pytajny (6), ano (1), że (1)] (13): OpecŻyw 168v; RejZwierz 126; Poźrzyſz záſię ná polá/ á ná łąki ſlicżne/ Ano ná nich kwiatecżki błyſzcżą ſie rozlicżne. RejWiz 153, 52v; LeszczRzecz A4; RejPos 263v; Poźrzyſz záſię ná dom z dawná pocżćiwie záſádzony á pobożnie ſpráwowány ieſliże ſie nie zdobi/ nie kwitnie/ á nie ſzyrzy z obietnic Páńſkich. RejZwierc 40, 40; Poźrzy ná ony ludzkie vrody/ vbiory/ kſtałty/ obycżáie/ gotowośći/ że chodzą rotámi młodzi ludzie iáko Lwi/ á ſnadźby ſie mogli/ iáko ono dawna przypowieść/ y z dyabły łámáć. RejZwierc 185v, 190, [193], 255v; Poźrzy y wrząd domowy/ iáko idzie ſtronnie/ Wſzędzie groźby/ kłopoty/ iákoby ná woynie. BielRozm 7.

W połączeniu z określeniem kierunku [na wschód słońca] (2): RejWiz 166; Poźrzymy ná wſchod ſłońcá co ſie z námi dzieie/ A ſnadź ná to wſpomniawſzy czáſem ſerce mdleie. RejZwierc 246.

Frazy: »poźrzy dalej [= wnikliwiej]« (2): RejZwierc [193]; Znam was teraz/ o pánie/ z zwyczáymi pięknémi [...]. Cnoty pełno w poſtáwie/ po wiérzchu wſtydliwéy/ Poyźrzy dáléy/ dość zdrády/ y obłudy żywéy. GosłCast 30.

»poźrzymyż pilnie« (1): Poźrzymyſz iedno pilnie miedzy wſzytki ſtany/ Wſzák znácżnie wſzytki ſpołu dobre y złe znamy. RejWiz 123.

»poźrzycie sami na się« (2): RejPosWiecz3 98; tedy wy ktorzi ſię náukámi báwićie/ ktorzi zwierzchność maćie poyrzyćie ſámi ná ſię [vos ipsos respicite]: radźćie z Biſkupy o zacnośći náuk ModrzBaz 132v.

Szeregi: »(do)tkni się albo poźrzy« (2): Abowiem tkni ſie káżdy ſam/ álbo poźrzy ná ſtan ktorykolwiek chceſz/ [...] ieſli nie naydzyeſz w nim thák trudnych ſtopniow/ że y nawiernieyſzy Páńſki/ y z napilnieyſzym ſtárániem ſwoim/ trudno ie ma przeſkocżyć RejPos 263v, 316v.

»poźrzy, patrz« (2): (nagł) Paw ná hárdego głupyego. (–) POźrzyſz ná ty pſtroćiny/ pátrzże ná poſtáwę/ Iáko ktocży [lege: kroczy] by miał mieć/ od ſiedmi miaſt ſpráwę. Poſłuchayże pochwili/ iedno głoſu iego/ Alić iáko v Oſłá/ onego márnego. RejZwierz 126; RejWiz 113.

»poźrzy, (a) przypatruj (a. przypatrz) się« [szyk 2:1] (3): RejWiz 166; Przypáthrz ſie onym rozumom/ onym ludzkoſciam/ onym poſtáwam [...]. Poyrzyſz dáley/ iáka ſpráwiedliwość/ iákie miłoſierdzie/ iákie nábywánie/ y iákie ſumnienie około niego RejZwierc [193]; CzechRozm 253.

β. O tekście [w kogo [= w czyje dzieła], w co] (10): CzechEp 155; Kiedy też poyźrzemy w mieyſcá drugie/ piſmá świętego/ náucżymy ſię tego z nich/ ktora to ieſt opoká prawdźiwa/ ná ktorey zbor páńſki wybudowány być ma. NiemObr 33; Kiedy też poyźrzemy w ony ſtáre Doktory kośćielne/ znaydźiemy v nich wiele rzecży/ ktore oni trádycyámi Apoſtolſkimi zową/ á przedśię ich dźiśieyſzy nie chowáią. NiemObr 75; WujNT przedm 18.
Zwrot: »pilnie (a. pilno) pojźrzeć« [szyk zmienny] (3): CzechEp 212; Kto też pilnie poyźrzy/ w hiſtorye onych cżáſow/ kiedy Ceſárze Rzymſcy mieſzkáli w Konſtántynopolu/ máiąc ſwoie ſtároſty we Włoſkiey źiemi/ obacży iáko przez ten cżás nie w wielkiey wadze byli biſkupowie Rzymſcy NiemObr 59, 31.
Szereg: »poźrzeć, (a) obaczyć« (2): Ale ábyś ſie grzeſznym być vznał. Poźrzy napirwey w zakon boży/ obácż ieſli wſzytkiemu przykazániu Páńſkiemu doſyć cżyniſz/ wnetći ſie tám grzech vkaże RejPosWiecz3 98; CzechEp *2v.
W przen (1):
Fraza: »poźrzy oko« (1): Iáko tedy ſkoro w ſpráwy Apoſtolſkie poźrzy oko pobożne/ y przypátrzy ſię rzecżam w nich zoſobná o Iezuśie Chriſtuśie opiſánym/ toż też w nich naydźie/ co y w ſtárym Teſtámenćie co też y w Ewánieliſtách. CzechEp 308.
Szereg: »poźrzeć i przypatrzyć się« (1): CzechEp 308 cf Fraza.
a. O Bogu (38): Pan/ który kiedy poyźrzy/ źiemiá drży: pan/ który Kiedy ręką gór dotknie/ dymem póydą góry. KochPs 156; WujNT Luc 1/25.

potrzeć ku czemu (4): A thy panie nieprzedłużay wſpomożenia twego odemnie/ ku obronie moiey poyzrzy. TarDuch A3v; Bóg proſto zápómniał świátá/ Ani poyźrzy ku źiemi ná wieczne látá. KochPs 15. Cf »poźrzeć okiem«.

poźrzeć na kogo, na co (32): pán na Piotra poirzáł/ na mię niepoirzał/ on był wybrany/ iám ieſt odrzuczony MurzHist I3v, F4; W on dzień przychyli ſie człowiek ku ſtworzyćielowi ſwoiemu/ á ocży iego ku ſwiętemu Iſráelſkiemu poglądáć będą: á nie náchyli ſie ku ołtarzom kthore vdziáłáły ręce iego: á ná to co vcżynili pálce iego nie poyźrzy Leop Is 17/8, Iob 30/20; BibRadz Iob 40/7; RejZwierc 258; PAnie Boże wſzechmogący/ proſzę łáſkáwego miłośierdźia twego/ ábyś racżył weſołą twarzą poyźrzeć ná ſługi twoie LatHar 95; Wżdy ná iego ćierpliwość y niewinność práwie Poyźrzy kiedy/ zwróći ſię ku niému łáfkáwie/ Y do tego przyść może/ iż vſpokoiony Zoſtánie GosłCast 72. Cf Fraza, Zwroty.

Fraza: »ani [na kogo] pojrzy święte oko« (1): kto záſię odſtąpi od niego/ á nie chodzi wedle woley ſwięthey iego/ [...] niechay tego będzie iſt/ iż ſie tyłem obráca do niego/ áni nań poyrzy ſwięte oko iego RejPos 78v.
Zwroty: »ani pojrzeć chcieć« (1): Leć śię nademną [Bóg] nie lituie ani śię na mię oglądá/ ani poirzeć abo śię obeirzeć chce MurzHist F4v.

»łaskawie, miłościwie poźrzeć [na kogo, na co]« [szyk zmienny] (2:2): TarDuch B6v; Láſkáwie Pan z nyebá ſwego ná ſwiát poźrzeć racżył Aby we wſſech ſynoch ludzkich myſli ich obacżyl. LubPs I; ieſliſmy co godnego pochwalenia vcżynili/ rácż ná to miłośćiwie poźrzeć LatHar 50, 623.

»z nieba (a. z niebios, a. z niebieskich wysokości) poźrzeć [na kogo, na co]« [szyk zmienny] (10): LubPs Dv, I, N5v; Pan poźrzał ná zięmię z niebá ſwego/ á tám obacżył káżde vćiſnienie wiernych ſwoich. RejPos 126; BudBib Is 63/15; Pan z niebieſkich wyſokośći/ Poyrzał ná źiemſkie niſkośći/ Byłliby gdźie rozum cáły/ Albo kto ná Bogá dbáły. KochPs 18, 6, 46, 79; LatHar 168.

»poźrzeć okiem [jakim], okiem (oczyma) [czego]« [w tym: na kogo, na co (8), ku czemu (2)] [szyk zmienny] (7:4): RejAp D6; RejPos 228v, 290v; O pánie/ ty chćiéy tylko ſwoim okiem z niebá Ná mię poyźrzeć grzéſznégo KochPs 6, 85; Poyźrzy okiem łáſkáwym ku téy niſkiéy źiemi/ A dopuść ſye miánowáć rymy niegodnemi. KochPhaen 5, 16; LatHar 243, 440, 645; Przeto Pánie poyźrzy oczymá miłośierdźia twego ná mię vtrapioną/ day mi odrobinę łáſki á miłośierdźia ſwégo SiebRozmyśl E4v.

Szeregi: »poźrzeć a obaczyć« (2): RejPos 126; Poyzrzy z niebios á obacż z mieſzkánia świątośći y wielmożnośći twey/ gdzie rzewniwość twoiá y męſtwo twoie [...] záhámowáły ſię odemnie. BudBib Is 63/15.

»pojrzeć abo się obejrzeć« (1): MurzHist F4v cf »ani pojrzeć chcieć«.

Synonimy: 1. oględnąć, popatrzyć, przypatrzyć się; 2. obaczyć, pomyślić, rozważyć, upatrzyć, uważyć.

Formacje współrdzenne cf 3.ŹRZEĆ.

JR