[zaloguj się]
[pdf]

POMYŚLIĆ (190) vb pf

-ſ-, -s- (132), -ś- (58).

o jasne.

Fleksja
inf pomyślić
praet
sg pl
1 m pomyśliłem, -em, -m pomyślił m pers
2 m -ś pomyślił m pers
3 m pomyślił m pers pomyślili
f pomyśliła m an
imperativus
sg pl
2 pomyśl pomyślcie
3 niechåj pomyśli
conditionalis
sg pl
1 m bych pomyślił m pers byśmy pomyślili
3 m pomyśliłby, by pomyślił m pers pomyśliliby, by pomyślili
con praet
pl
3 m pers pomyśliliby byli
impersonalis
fut pomyśli się
participia
part praet act pomyśliwszy
inne formy
pass inf - pomyślić się

inf pomyślić (51). ◊ fut 1 sg pomyślę (9). ◊ 2 sg pomyślisz (7). ◊ 3 sg pomyśli (27). ◊ 1 pl pomyślimy (7). ◊ 3 pl pomyślą (3). ◊ praet 1 sg m pomyśliłem, -em, -m pomyślił (7). ◊ 2 sg m -ś pomyślił (1). ◊ 3 sg m pomyślił (13). f pomyśliła (5). ◊ 3 pl m pers pomyślili (3). ◊ imp 2 sg pomyśl (33). ◊ 3 sg niechåj pomyśli (1). ◊ 2 pl pomyślcie (1). ◊ con 1 sg m bych pomyślił (1). ◊ 3 sg m pomyśliłby, by pomyślił (5). ◊ 1 pl m pers byśmy pomyślili (2). ◊ 3 pl m pers pomyśliliby, by pomyślili (3). ◊ con praet 3 pl m pers pomyśliliby byli (1). ◊ pass inf pomyślić się (1). ◊ impers fut pomyśli się (1). ◊ part praet act pomyśliwszy (8).

Składnia dopełnienia sprawcy przy pass: pomyślić się od kogo (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. pomyślani, Linde XVIII w.

1. Skierować myśl na coś, uczynić coś przedmiotem swojej myśli; uświadomić, uprzytomnić, wyobrazić sobie; wspomnieć, przywieść na pamięć; cogitare HistAl, Vulg; dicere inter se BartBydg; dicere Vulg; in mentem venire Modrz (160): BartBydg 218; tu iuż máło o tym y piſáć potrzebá/ bo y nagłupſzy proſtak iuż to v ſiebie ſnádnie máło pomyſliwſzy rozeznáć może. RejAp 178v; y boi się tego Pan Podlaski, by tak nie pomyslił, iesli nie teraz poki Ociec zyw, tedy skoro posmierci Oicowskiey ActReg 157.

pomyślić co [w tym: „co” (18), „to” (4)] (22): BielŻyw 3; [Z]aż, nie są błogosławieni, Ktorzy tako są uczcieni? Łatwie im wszytko popełnić, Co jedno mogą pomyślić. BierRozm 6; RejPs 139v; Bacżąc to Olimpia iż ták ná nię wezrzał rźekłá/ Miſtrzu cos pomyſlił ná mię thák wezrzawſzy HistAl A3; trudno to wſzyſtkięm vſtawić/ gdy iedén muśi ieść/ drugięmu śię niechce/ iedén má co pomyśli/ drugi nic MurzNT 13v, 126; RejPos 196; KuczbKat 60; Winnico y ogrodźie kochánia iego: co godnego ſpániáłośći twey pomyślić ſię może o tobie/ od nędznych mizernego świátá tego obywátelow/ ledwie co inſzego doſkonále poiąć mogących [...]? LatHar 595. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Frazy, Zwroty.

pomyślić na kogo, na co (16): [młodzieniec, będąc już bardzo bogaty] pomyſli na ſwego ſtarego goſpodárza rádę ForCnR C2; MurzNT 13v; RejWiz 175v; Mącz 452c; WIele ták ſkrytych rzecży ná ſwiecie widzimy/ Ze o nich ni rozumieć ni mowić vmiemy. A coż gdy pomyſlimy ná niebieſkie ſpráwy/ Tu rozum vſtáć muśi iáko błazen práwy. RejAp AA5v, AA5v; GórnDworz N8; RejZwierc 236v, 253; Iáko dym/ ták látá moię vlećiáły/ Kośći/ iáko głownia/ moie wygorzáły. Ná chléb nie pomyślę KochPs 151; [Jezus] ſpytał świętego Philippá mowiąc: Zkąd wezmiem chlebá ábyſmy nákarmili lud ten? [...] On nie pomyślił ná wſzechmocność Boſką iego áni rzekł ták: możeſz ty wſzytko SkarŻyw 384. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; »pomyślić sam w sobie«, »pomyślić sobie«.

pomyślić o kim, o czym (27): A pomyſi łaſkawie á miłoſiernie o mnie/ ſkłoń vcho twe y wyſłuchay TarDuch A2; RejZwierz 51v; Po śmierći Iánuſza Kſiążęćiá/ Sláchtá Mázowiecka winowáłá pánnę Rádzyeiowſką/ iákoby oná miałá być przycżyną iego śmierći/ á by byłá nie w kroleſthwie oſiádła/ pomyſliliby byli o iey złym/ cżego nie winná byłá/ bo mu w tym żądny winien nie był/ iedno ſam ſobie pijąc bez miáry. BielKron 419v, 108v, 211, 245v; Rzecże Antyoch: słyſz mię Apollonie/ wynidźi przed ſień máło/ á ia o gadce pomyſlę/ á thy rozmyſli ſie HistRzym 9v; RejPos 321v, 335v; KuczbKat 85; dziſia nędznicy ſą w ſrogiey niewoli/ Wſzák ktą [!] o tym pomyſli áż ſerce záboli. RejZwierc 253; ModrzBaz 28; SkarJedn 340; ActReg 48; Przetoż niechay naprzód táki chory/ o trzech Sákrámenćiech pomyśli. Napierwey o pokućie. LatHar 647, 130, 595. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym, Frazy, »ani przez sen nie pomyślić«, »pomyślić sobie«.

cum inf (3): kiedyć tá [białaglowa]/ ma ten wyſtęp zá rzecż thák ſrogą/ á nieſłycháną/ rzecż pewna/ iż nigdy zgrzeſzyć nie pomyſli. GórnDworz Xv, S7; Ale mnie (czego táić zgołá nie mogę) Niewiáſtá ſmutna trzyma: któréy gdy drogę Wſpomionę/ wnet twarz blednie/ oczy łzy leią/ A mnie pátrząc y ſerce/ y członki mdleią: Ze iuż áni womácmie próć ſię brzytwámi/ Ani pomyślę ſzáchów gráć z Sibyllámi. KochFr 129.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (2), na to (1); iż, że (25), jakoby, żeby, by (7), jeśliże, jeśliby [ = czy] (5), zaimek pytajny (31)] (68): a patrząc na człowieka onego/ tak mądrego i tak wewſzech ſprawach ſwych poważnego/ trudno pomyſlić/ iako gorſzką żałość ſtego mieli MurzHist T; GliczKsiąż I; A w tym Turcy goniąc náſze obacżyli moſth ſkáżony od náſzych/ pomyſlili iż ſie boią BielKron 309v, 79v; RejAp 97v; HistRzym 62; Ale obácż nędzniku iáki to ieſt Bog/ [...] że ieſzcże ty ledwe pomyſliſz/ ocż go prośić maſz/ á on iuż dawno wie/ widzi/ y rozumie wſzytki myſli y wſzytko ſerce twoie RejPos 133, 228v, 249; RejZwierc 236v [2 r.], 237, 246; SkarŻyw 92, 118, 244; Bo nie chcą themu wierzyć żeśmy twoie ſtadko/ Ani ná to pomyślić, żeś ty náſz obrońcá ArtKanc K3v; Szczera tám y dźiwnie ſtráſzliwa ſpráwiedliwość będźie/ y pomyślić niepodobno/ z iákim ſtráchem/ ogromnośćią/ mocą y wſpániáłośćią czynić ſię ten ſąd ma. SkarKaz 5b, 347a, 350a, 486b; KlonFlis H. Cf »[kto] ani pomyślił«, »pomyślić sam w sobie«, »pomyślić sobie«.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym (1): ludzi słuzebnych y Piechoty nic nie maią. oczymsię pomysli ze się wzdy tak ladaiako rzeczy tych nie odbiezy. ActReg 48.

Z przytoczeniem [w tym: mówiąc (2), rzekąc (2)] (16): BielŻyw 153; Ale Dawid ſam w ſobie pomyſlił/ bych kiedy Saulowi w ręce nie wpadł/ lepiey mnie ná ſthronie mieſzkáć miedzy Filiſtyny. BielKron 67v, 85; GórnDworz K4; Ionátás położył ſie ná ſuknie/ á głowę ſwą położył ná iey łonie. A gdyż pocżął ſpáć/ tedy oná wyćiągnąwſzy pod nim cżęść ſukná na ktorey leżał/ y pomyſliłá rzekąc: O bych byłá ná tym mieyſcu gdziem wzárań byłá. HistRzym 63, 9; RejPos 307v; HistLan D; Y rzecże mu Pan. A znaſz tę ſzátę? Rzecże/ znam. odpowie: Otoſz widziſz mnieś ią dał/ y ia w niey chodzę. Y ocknąwſzy ſię pomyſli ſobie mowiąc: Chwałá Bogu. SkarŻyw 98; Y pomyſli ſobie/ proznom ſię ia zátłukł: tenże by to miał być ſłupem onym ogniſtym? Ale gdy kazáć pocżął S. Bázyli: vyrzy z vſt iego iáko ogień wychodzący SkarŻyw 118, 118, 520; GórnRozm 14; Bo pomyśli pan: owo ma Rzeczpoſp: gotowego zdraycę/ byle kto miał gotowe pieniądze SkarKazSej 670b, 648b; ZbylPrzyg A4.

W połączeniach szeregowych (3): A gdzieſz ſię więtſze morderſtwo działo nád wiernemi Páńſkiemi iáko ſwiát náſtał iáko ná tym mieyſcu áż do tego cżáſu/ á ſnadź o tym y piſmá máło potrzebá/ ktho ſobie pomyſli á wſpomni álbo hiſtorie przecżcie/ co ſie działo y dziś ſie dzieie/ á wieleli tam ludzi ſwiętych poginęło/ rozeznáć to może. RejAp 108; KuczbKat 60; CzechRozm 214.

W przeciwstawieniach: »sprawić i wykonać, uczynić ... pomyślić« (2): CzechRozm 213; Ty Chrześćijáńſki bráćie [...] pomożże mi Páná Bogá prośić (bez ktorego nic dobrego nie rzkąc ſpráwić y wykonáć/ ále áni począć áni pomyślić nie możemy) WujNT przedm 27.

W charakterystycznych połączeniach: pomyślić złość; pomyślić na chleb, na dobrodziejstwa, na Matkę Świętą, na Pana swego, na radę, na ryby, na sprawy, na strach, na wszechmocność Boską, pomyślić o gadce, o morzu, o obroceniu się, o postanowieniu szkoły, o trzech sakramenciech, o (czyimś) złym (3); pomyślić łaskawie, mało, miłosiernie, niesłusznie, z pilnością; pomyślić niepodobno, trudno.

Frazy: »[kto] ani pomyśli(ł) (a. może, a. mogł pomyślić itp.)« [w tym: o czym (5), co (4); żeby (1), zaimek pytajny (1)] (10): Pytam ćię ieſli Polſká ieſt Kroleſtwem? (–) Ieſt. (–) Tedy oná ma Krolá? (–) Pewnie że ták. [...] (–) Coż dáley? (–) Poſtęp wyſzey możeſzli/ ia niemogę/ coć ſye zda. (–) Ani pomyślić nyc dáley niemogę. (–) Tedy hic iubet Plato quieſcere. (–) Iśćie ták. OrzRozm D4; RejPos 316v; RejZwierc 98v; my ſámi z ſiebie/ áni cżynić/ áni pocżąć/ áni nákoniec pomyſłić [!] możemy tego/ coby było dobre y Bogu przyiemne ieſliby BOg ſám tego w nas nie zácżął/ y nas ku dobremu ſpoſobnymi nie vcżynił. CzechRozm 214, 213; Otoſz MM Panie sama niewinność niedopusciła mi namniey obrazy do Vmysłu a opomscie wiePan Bog niepochybny swiadek, zem nigdy ani pomyslił ActReg 139; Ktoby mógł wyliczyć/ iáko wiele zwad/ iáko wiele mordérſtwá/ y innych wiele hániebnych rzeczy ſie dźieie/ prze to zbytnié/ á nie mierné pijánſtwo? o czym człowiek potrzéźwiu áni pomyśli to wſzytko vpiwſzy ſię popełni. KochPij C2; WujNT przedm 27; Pan Bog przedźiwnym á niewymownym obycżáiem dáleko więtſzą rádością [...] náſyca y ochładza/ wybránych ſwoich ſercá/ á niżeli gdyby wſzyſtkiego świátá ſkárby y roſkoſzy mieli. To żeby ták było/ tego złośliwi áni pomyślić mogą/ choćiayże pobożni ná káżdy dźień tego doznawáią WysKaz 8; SkarKaz 159a.

»(i) strach (i) pomyślić« [w tym: co (2), o czym (2)] [szyk zmienny] (4): WujJud 172, 240v; á kiedyby to [budowanie] ná Piętrzę być miáło/ tedyby Piotr zbáwićielem był zboru Bożego/ y w Piotrá by wierzyć potrzebá/ y w nim nádźieię pokłádáć/ o cżym y pomyſlić ſtrách NiemObr 33; Gdy cżłowiek weyźrzy w to rozumnym okiem/ Strach y pomyślić o morzu głębokiem/ Lepiey ták z brzegu/ niż być pánem nagle/ Pátrzyć ná żagle. KlonFlis C2v.

»[co] źle pomyślić« = strach pomyśleć (1): Oycowſkie mię karz/ bo będźieſzli ſrodze/ Nie oſtoię ſię ná zbáwienney drodze/ Co źle pomyślić/ lepſzy byt v ćiebie Pánie moy w niebie. RybGęśli D3v.

Zwroty: »[o czym] ani przez sen nie pomyślić« (1): A ták kto wierzy prawdźiwie Kryſtuſá być Synem Bożym/ to ieſt Bogá z Bogá vrodzonym/ ten o wtorym abo o drugiem Boſthwie áni ſpiąc przez ſen nie pomyſli. GrzegRóżn C3.

»pomyślić sam w sobie, sami z siebie, u siebie, z sobą« [w tym: mnimając (1), rzekąc (1); co (3), na co (1); iż (2), by (1), zaimek pytajny (1)] [szyk zmienny] (5:2:1:1): Tedy Darius ſam w ſobie pomyſlił rzekąc, niewiem czo lepſzego mam vcżynić, nielża iedno ſie Alexandrowey łaſce poddać. BielŻyw 153; táż fortuná przydzye mnie co y błaznowi/ y coż mi to płatno żem więtſzą pracą miał około mądrości? Y pomyſliłem v ſiebie/ iż też to byłáby marność. BielKron 79v, 67v, 80; RejAp 20; HistRzym 9; RejPos 307v; Nákoniec iż ſámi z ſiebie y pomyślić nic dobrego nie możemy/ proś Páná tego wielce dobrotliwego/ áby dołożyć racżył wſzytkiego/ cżegoć nie doſtáie LatHar 190, 246.

»pomyślić sobie« [w tym: na kogo, na co (3), co (1), o czym (1); iż, że (15), jeśli(że), jeśli(by) [= czy] (5), jako(by), żeby (3), zaimek pytajny (17)] (59): RejPs 106v; Mnięć wiecżnie nie oſchną ocży Sercze dobrze nie wyskocży Czo o tym pomyſlę ſobie Nie ſmiem weyrzeć w woczy tobie RejJóz G8; KrowObr 116v; BielKron 80, 85; A tu iuż ſobie pomyſlić możeſz/ ieſli przed tákim wzrokiem álbo przed táką opátrznoſcią co zákrytego álbo zátáionego być może. RejAp 14, 14, 92v, 108, 143, 179, 179v; GórnDworz Kv, K4, L7v, V8v; Bo pomyſl ſobie ieſliże ieſt ktory ſláchetnieyſzy klenot tego to cżłowieká nędznego/ iáko oná ſwięta á niewinna duſzycżká iego RejPos 247; A iuż nie vciekáiąc ſie y do piſmá/ pomyſl ſobye co dziś ieſt Herod on nędzny krol/ á co ieſt ten thák zacny miłoſnik Páńſki. RejPos 321, 20v, 179v, 249v, 253v, 258 [3 r.] (16); HistLan D; Pirwſze lekárſtwo ná gniew. [...] wziąwſzy przed ſię boiaźń Bożą/ vciec ſie do rozumu/ á pomyſlić ſobie/ iż wſpaniłemu rozumowi nie przyſtoi áby go ledá wiátr/ á zwłaſzcżá nieprzyſtoyny/ od cnotliwey powinnośći iego vnośić miał. RejZwierc 79v; Pátrząc ná ſwiát pomyſl ſobie/ Iáko krotki cżás dan tobie. Pátrząc tędy á coż maſz rzec/ Niewieſz ieſli nie iutro precż. RejZwierc 236v, A3, 36v, 77, 114v, 153v (14); Ieſliby też ták cżłowiek pomyślił ſobie/ Zeby w nocnych ćięmnośćiách miał vléc tobie. Myli ſye ná ſwych myślach KochPs 203; A święty ſię wielce záwſtydziwſzy/ pomyſli ſobie: Ieſli Dyabeł ma na mię ták wiele wſzetecżeńſtwá/ naydę ią teſz nań ztoſz duchowieńſtwá. SkarŻyw 118, 98, 118, 286, 520; GórnRozm I4; LatHar 578, 671; SkarKaz 277a; SkarKazSej 684b; ták długo gębuie/ będźie przepiorowáć/ Aż ią onym ſtem złotych mąż muśi dárowáć. Pomyśli on więc ſobie/ niedbam choćbyś miałá Ielenie rogi ná łbie/ byś mię zániecháłá. ZbylPrzyg A4.

Szeregi: »ani pomyślić, ani się nadziewać« (1): A káżdy co ſtał y dziś ſtoi z nádzyeią ſwoią pod ſwiętą opátrznoſcią iego [...] iż áni ſam wzwie iáko niewidomie á iáko niewiádomie przypádnie mu wſzytko/ chocia ſam o tym áni pomyſli áni ſie tego nádzyewa RejPos 316v.

»ani począć, ani pomyślić« (2): cżłowiek nic ſam z ſiebie / nie tylko vcżynić to coby było dobrego nie może/ ále áni pocżąć/ áni też pomyſlić. CzechRozm 213; WujNT przedm 27.

»pojźrzeć albo pomyślić« (1): Detestor meo testimonio, Rem abo minor, improbo, Execro, Odrzekam ſię/ mierźi mie/ nie mogę poyźrzeć álbo pomyślić ná tę ſtronę. Mącz 452c.

»rzec, pomyślić« (1): Coż tu tedy rzecżeſz? coż tu ſobie pomiſliſz moy miły Krześćiáńſki cżłowiecże? RejPos 320v.

»nie słychać ani pomyślić moc« (1): Chćiał nam pokázáć tę miłość P. Iezus/ o iákiey ſwiát nigdy nie ſłychał áni pomyślić mogł/ áby nas ćiáłem ſwoim karmił. SkarKaz 159a.

»pomyślić, (a) uważyć« (2): RejAp 143; A ták może ſobie tu pomyſlić á vważyć káżda pocżćiwa żoná/ vſlyſzawſzy tę ſrogą hiſtorią o zginieniu/ [...] iáko y ſtan ſwoy y ynych ſobie porucżonych białych głow ſpráwowáć á zachowywáć ma RejPos 322.

»(nie) wspomnieć (a. wspomionąć) a (ani) pomyślić« (2): RejPos 179v; ia mam zamkow ſam niewiem co/ á ták ten twoy ieden mogłby ſie miedzy nimi ták bárzo zábłąkáć żebych go ia nigdy nie wſpomionął ánibych o nim pomyſlił RejZwierc 98v.

W przen (3): [miłosierdzie boże] ieſt więtſzé niſz człowieczy rozum może pomyslić MurzHist O4v; [Bóg karze królestwa] A ieſli ſie to dzieie nád ták zacnemi koſcioły á ták zacnemi narody/ coż ty s ſobą maſz pomyſlić nędzna dzwonico á nikcżemne błoto/ czo iáko proch leżyſz przed nogámi Páńſkiemi/ ieſli ſie nie náwroćiſz RejAp 20; A iákie dziwy o nich [pociechach i radościach przygotowanych dla wiernych przez Pana] piſmá powiádáią/ ták iż áni ięzyk áni rozum o nich pomyſlić nie może. RejPos 321v.
a. Zapragnąć w myśli czegoś (9):

pomyślić co [w tym: „co” (2), „cożkolwiek” (1)] (4): Będzieſzli też ná pierſiách to ieſt w ſercu/ nośił ſponki nádzieie/ tedy to co pomyſliſz mieć/ będzieſz miał HistRzym 65, 62, 63. Cf Fraza.

pomyślić na co (2): RejFig A2v; [w raju tureckim] ná iáką potráwę kto pomyſli/ táka mu będzie daná do ſytośći BielKron 260v.

pomyślić dokąd [z elipsą „pójść” itp.] (2): Cżemużeś ty mnie rádniey miły Pánie w onych potrzebách gdźiem bywał zginąć nie dał/ iżbych był nigdy ná kátowſkie ręce nie przychodził. Ha Pukarzowſki przyiaćielu/ prześiędźieć mi twego winá/ áby ćię było pierwey w ſztuki zśiekano/ niżem ia do twey goſpody pomyślił. WerGośc 249. Cf Fraza.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): To ſukno ieſt tákowey mocy/ że kthożkolwiekby na nim ſiadł/ á pomyſliłby gdzieby chćiał być/ tham wnet będzie. HistRzym 63.

Fraza: »co, gdzie jedno pomyślisz(-li)« (1:1): Azaſzby tám nie było wdzyęcżne towárzyſtwo/ Bo co iedno pomyſliſz naydzyeſz tám wnet wſzytko. Naydzyeſz y vcżonego/ naydzyeſz y rycerzá/ Więc Muzyká/ Doktorá/ Lutniſtę/ ſzyrmirzá. RejWiz 72v; Cuncta maria terraque patebant Romanis, Wſziſtki morzá y źiemie ſtały Rzimiánóm otworzone/ To yeſt gdźie yedno pomyſlibi [! ] tám mogli/ álbo wſzem ludźióm roskázowáli. Mącz 283b.
2. Zastanowić się nad czymś, rozważyć coś, spędzić pewien czas na myśleniu; zaplanować (22):

pomyślić według czego (1): Y Páná bogá proſzę żeby: y W.M. vżycżyć racżył duchá ſwoiego ś. żebyś też W.M. mogł kiedy pilnie [...] o práwey drodze zbáwienney/ wedle náuki Chriſtuſowey/ y Apoſztolſkiey/ á nie według náuk ludzkich y nałogu ſtárego/ pomyślić. CzechEpPOrz *v.

pomyślić co przeciwko komu (1): Abowiem s ćiebie wynidzie ten który pomyſli przećiwko Pánu złość: rozbieráiąc ná myſli wykrocenie. Leop Nah 1/11.

pomyślić na co (3): [posłowie mówili do senatorów] sami nie ważąc sobie tego lekce przypatrzcie się czasom i ludziom, pomyślcież na to, ujrzyc(i)e, że tą strawa na to by nam wyszła, co tu opowiedamy. DiarDop 84; Márniem w tym prácowáłá/ teraz ſámá widzę: A ſłuſznie/ vbaczywſzy/ ſámá z śiebie ſzydzę. Bo gdy pomyśli człowiek ná co/ y nowa Wnetże rádá przypada/ przypada y zdrowa. GosłCast 34. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

pomyślić o kim, o czym (13): On iey rzecży zá máło dbał/ Lekko ią ſobie pokłádał: A przed nią záiącá popadł/ Vmorzywſzy wſzytkiego śniadł. Krowká się tym rozgorzliłá/ A o pomśćie pomyśliłá BierEz H2v, F3v; [Polacy posłali posła] do Węgier do krolowey/ powiádáiąc iey/ áby więcey śmiechow ſnich nie ſtroiłá á krolewnę poſłáłá/ ieſli tego nie vcżyni/ zá rázem oni o innym pánie pomyſlą. BielKron 379; GrzegRóżn Fv; ácżby mi trzebá było z ſtobą wiele mowić/ wſzákże iż ſie co innego zácżęło [...] przeto wolę rzecż zácżętą końcżyć á o tych niezgodách [obu testamentów] będzieli tego potrzebá/ potym pomyſlić CzechRozm 149v; CzechEpPOrz *v; ále podobno áni ia/ áni ty/ nie doczekamy tego/ żeby Polacy kiedy o rżądźie pomyślić chcieli. GórnRozm M2v; Więc o poſtánowieniu ták potrzebney ſzkoły Rycerſkiey ná Podolu/ zá powodem W.M. mych Miło: Pánow/ prędko y pilno pomyślili. VotSzl A2v, B2v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: o tym (3), na to (1); by, jakoby, jakby, jeśliby (4), zaimek pytajny (2), zaimek względny (2)] (8): Inſzegoć twoy mąż miłuie/ Małpieżá z ktorym obcuie. Chćieyże ty o tym pomyſlić/ Iákoby mogłá zágubić: Tego ktoryć to vcżynił/ Iż ćię mężowi omierźił. BierEz Qv, Q4; A iuż nicż niemieſzkaiąc chcę okazać panie Zeć dalibog pomyſlę czos przełożył na mię RejJóz L2; RejPos [105]v, 167; RejZwierc 237v; Wſzyſtko to przychodzi mi ná myśl. (–) pomyśl o tym Ieſliby to nie było pożyteczniey, ábym Ia doſzedł do Pángráczá, y roſpowiedział mu Iáko ſię rzecz ma. CiekPotr 58; GosłCast 29.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu nadrzędnym (1):azebi kto waſſe granycze. a ziemyą rvſficz albo kazicz myal. nykomuſzmy tego nyeroſkazaly. dalibóg nam ſdrowye. pomyſlymi o tech rzeczach yakobiſmy ye dobrze poſtanovili. MetrKor 46/175v.

W charakterystycznych połączeniach: pomyślić o drodze zbawiennej, o innym panie, o pomście, o rządzie; pomyślić pilnie i statecznie, prędko i pilno.

Zwroty: »pomyślić sobie« (2): Pátrzayże też á pomyſl ſobie w iákim ſmętku á vdręcżeniu byłá oná błogoſłáwiona mátká iego/ y ony ſwięte pánie [...] kthore ſie przed tym nie mogły nápátrzyć ſwiętego oblicża iego. RejPos [105]v, 167.

»pomyślić trochę« (1): Mátká moiá/ mogłá znim rozmawiáć kiedy y iáko wiele chćiáłá: á gdym go ſpytáł ieſli by ſię iuſz ſtárośćią ſtárgáłá: pomyſliwſzy trochę rzekł: niewiemći ſtárali byłá/ młodali. SkarŻyw 292.

Szereg: »patrzać a pomyślić sobie« (2): Bo pátrzay á pomyſl ſobie ná to pilno/ co to ieſt zá roſkoſz á co to ieſt zá pociechá/ páráć ſie ſłowem Páńſkim RejPos 167, [105]v.
3. Zatroszczyć się, zadbać o kogoś, o coś; zająć się kimś, czymś [o kim, o czym] (8): BierEz O; RejZwierc 159v; [jeśli] o obronie támtych kráiow/ y o rządzie lepſzym ná tym tám pográniczu/ y o zábieżeniu przypomniánym niebeśpieczeńſtwom ſerio nie pomyślimy/ tedy obawiam ſię/ że iáko przed tym/ ták y ná potym/ támtego nieprzyiaćielá nigdy ſię w czás nie vchronimy VotSzl Fv, B4; Y obiecuię sioſtrę ſwoię zá małżonkę Dáć ſynowi twoiemu, nu, iuſz ia odeydę Pomyślę o weſelu CiekPotr 39; Lecż ieſzcże nád to/ coby iedli náſzy Trzeba pomyślić o grochu o káſzy. KlonFlis F.

W charakterystycznych połączeniach: pomyślić o grochu, o kaszy, o lekarstwie, o obronie (krajow) (2), o rządzie, o weselu, o zabieżeniu niebezpieczeństwom, o założeniu depozytu.

Zwrot: »w czas (sobie) pomyślić« (2): Widzę pánie iżeś chory/ Znáć w tobie śilne przemory. Przetoż ſie racży opátrzyć/ O lekárſtwie w cżás pomyſlić BierEz Q2; PudłDydo A3v.

Synonimy: 1. rozważyć, uważyć; 3. zatroskać się.

Formacje współrdzenne cf MYŚLIĆ.

Cf 1. POMYŚLENIE, POMYŚLON

JR