[zaloguj się]
[pdf]

1. POMYŚLENIE (16) sb n

-ſ- (11), -ś- (4), -ſz- (1).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o oraz pierwsze e prawdopodobnie jasne (tak w po- oraz myślenie).

Fleksja
sg
N pomyśleni(e)
G pomyśleniå
D pomyśleniu
A pomyśleni(e)
I pomyśleni(e)m
L pomyśleniu

sg N pomyśleni(e) (2). ◊ G pomyśleniå (1). ◊ D pomyśleniu (1). ◊ A pomyśleni(e) (6). ◊ I pomyśleni(e)m (3). ◊ L pomyśleniu (3).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

Wynik czynności umysłu, myślenie, myśl; cogitatio Vulg, Modrz (16): Vciecż ſie do rozumu/ á wołay do Páná/ Vźrzyſz iż z niego będzyeſz miał prętko hetmáná. Ktory ty coś ie widzyał pomyſleniem borzy/ A iáko wicher źdzyebłkiem/ ták wſzytkimi trwoży. RejWiz 175v; Gdy vźrzyſz ſwiátło tą błoną/ Myſl ſkąd ma moc przyrodzoną. Gdy chceſz mieć z okná wyźrzenie/ Miey ná wodzy pomyſlenie. RejZwierc 236v.

pomyślenie o czym (1): to pewna/ że o śmierći tuż ſtoiacey [!]/ pomyślenie ſercá by nabyſtrzeyſze od złych vcżynkow odwodźi ModrzBaz 79v.

pomyślenie czyje [w tym: pron poss (8), „cudze” (1)] (9): SeklWyzn e4v; Ano on nietylko iawne człowieka żgrzeſzenie Ale każde żawzdy widzy iego pomyſlenie RejJóz F; Leop Gen 8/21; RejAp 14; RejPos 219, 304, 309, 310v; ModrzBaz 56v.

W przeciwstawieniu: »uczynek ... pomyślenie« (2): [Panna Maryja chodziła głowę skłoniwszy jako panna] pokorna a wkozdym nyetelko uczynku ale wpomyſzlenu [!] czyſta PatKaz III 122; SeklWyzn e4v.

W połączeniach szeregowych (2): RejAp 14; Boię ſię/ Polacy/ áby P. Bog ſpráwiedliwośći ſwey iáka v was ieſt/ ná wagę nie kładł/ iuż nie z ſwoią ábo krześćiáńſką/ którą w dawnym Dekálogu y dopieroż w Ewángeliey/ ná pomyśleniu ábo pożądaniu złym/ y ná proznym ſłowie záłożył PowodPr 66.

[Zwrot: »w pomyśleniu nie mieć«: N., N. Kx. myeny na lyvdzye na moye, N. a N. Kx., abj myely yego szjna spjegowacz, a ony thego any w pomyslyenyv nye myely, anjm ja nye myslyl ListyPol 1542/358.]
Wyrażenie: »tajemne pomyślenie« (1): kto ſię pod moc iey [chęci górowania nad innymi] podda/ ten [...]: muśi zewſząd v poſpolitego cżłowieká sławę ſobie iednáć/ wedle ich mnimánia żyć/ á ſpráwy ſwoie więcey do okázowánia niż do prawdy ſtoſowáć/ á cżáſem y táiemnemu cudzemu pomyśleniu [tacitis aliorum cogitationibus] muśi vsługowáć ModrzBaz 56v.
Szeregi: »słowko a nawet i pomyślenie« (1): Żeby to ábo w mowie ábo w piśmie moim kędy było [...] nierzkąc po więtſzey częśći/ ále y w ſłowku: á náwet [...] y w pomyśleniu/ iżebym ia kiedy y kędy to/ pánu moiemu/ mnie od Bogá danemu/ Iezuſowi Chriſtuſowi [...] odeymowáć miał/ cżym on ieſt od Bogá CzechEp 73. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.: słowo.]

»smysły i pomyślenie« (1): Leop Gen 8/21 cf W przen.

»wnętrzności a pomyślenie« (1): ten przeźrzy/ ták iáko o ſobie powiádáć racży/ áż do wnętrznośći á do pomyſlenia káżdego/ cżego żaden mocarz ſwiátá tego vcżynić nie może/ by też miał napewniejſze ſzpiegi do tego. RejAp 42.

»wola a pomyślenie« (1): A przy tim boy ſie go iáko páná ſwoiego á Bogá tákiego/ kthory iáko liche źdzyebłko może cie záwżdy zetrzeć/ zniſzcżyć/ á w proch obroćić/ iedno tylko ſámą wolą á pomyſleniem ſwoim. RejPos 219.

W przen (3): Abowiem ſmyſły y pomyſlenie ſercá człowieczego [sensus enim et cogitatio humani cordis]/ pochopne bárzo ku złemu z młodośći ſwey. Leop Gen 8/21; á Pan wnet okázáć to racżył/ iż on wie y pomyſlenie ſercá káżdego. RejPos 310v, 304.

Synonimy: myśl, rozważenie.

Cf POMYŚLIĆ

JR