[zaloguj się]
[pdf]

POGONIĆ (28) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf pogonić
praet
sg pl
3 m pogonił m pers pogonili

inf pogonić (3). ◊ fut 1 sg pogonię (1). ◊ 3 sg pogoni (2). ◊ 3 pl pogonią (1). ◊ praet 3 sg m pogonił (6). ◊ 3 pl m pers pogonili (6). ◊ part praet act pogoniwszy (9).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn).

1. Ruszyć w pościg (1):

W połączeniu szeregowym (1): Rzekł nieprzyiaćiel/ pogonię/ dogonię/ podzielę korzyśći [Persequar, comprehendam, dividam spolia]/ napełni ſię nimi duſza moiá/ doſtánę miecza mego/ znędzi ie ręká moiá. BudBib Ex 15/9.

2. Dogonić w pościgu; insequi Miech; consequi Vulg; assequi PolAnt; reprehendere Mącz; reprehendere a. retrahere ex fuga Cn (25): Iako ya othym ⟨viem⟩ ysz gdy slachathna Barbara [...] sla skoscziola borzaczkiego drogą dobrovolną [...] do domv do Mysczina anym yey pogonywssy był anym iey zadał dw ran ZapWar [1540] nr 2598; LibMal 1545/95; Ledá o co łáye fuka/ Bá y cżáſem kijá ſzuka/ Prożno vciekáć vgoni/ Pogoniwſzy włoſy łomi BielKom G2; Widząc to trzeći Horácius zdrowy/ zmyſlił vciekáć. A gdy go gonili/ ze mdłości ran ieden zá drugim leniwo bieżał. Horácius dał ſie pogonić pirwſzemv/ zábił go wnet BielKron 101v, 453v; Cursum alicuius reprehendere, Bieg czey záſtánowić álbo pogonić Mącz 318b.

pogonić kogo, co (żywotne) (18): A poki przez pole bieżał/ Bárzo zá nim lew vſtawał: Aż kiedy ieleń w leśie był/ Dopiero go lew pogonił. Bo nie miał przeſtroney drogi/ W gałęźiu vwiązł zá rogi: Támże go lew po woli miał/ Gdy go po niewoli cżekał. BierEz Kv, G4; MiechGlab 55; LibLeg 11/94v; Abramovi Zidowy ſchubką modra wylcza bill vkradl, alye mv ya zaſzye ten Zid wydarł pogonywſchigo LibMal 1545/106v; Leop Gen 31/25, 1.Reg 31/3; BibRadz Gen 31/25; Názáiutrz poſzli ze zbożem precż/ kazał Iozeph ſzáfárzowi gonić ie dla kubká/ á gdy ie pogonił mowił k nim BielKron 17v, 54v, 222, 261v, 301, 312, 365, 416v; WerGośc 219; Aby żaden do Węgier álbo do Sląſká kupi woźić álbo Wołów álbo bydłá gnáć niezápłáćiwſzy cłá przez kaźni nie mógł [...]. Ieſliby téż Célnicy náſzy tákowych kupi/ álbo wołów nie mogli pogonić: tedy ſkázuiemy vczynić ſzácunk SarnStat 1239; [HistOtton 78v, 93].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Przyſzli do Włoch gdzie Akwileiá miáſto wielkie/ tám będąc ſpodobáło ſie im mieyſce/ zoſtáli tám nie chćieli do domu/ cżęśćią dla tego iż nie pogonili kogo im było trzebá/ álbo iż ſie im zecknęło dálekie żeglowánie. BielKron 337v.

Szereg: »pogonić albo poimać« (1): A kthory [!] z Nátoliey [...] vćiekáią/ trudniey im/ prziydzie/ bo muſzą przez morze Heleſpont ſie przeważáć/ ácż wąſko ále wiátr przekaża/ wiele ich poginie. A kthore tákie pogonią álbo ſtroże poimáią rozmáitemi mękámi ie trapią BielKron 261v.
[Przen [kogo]: Iuż y od oblicza twoiego/ możem nie vćiekáć z Adámem rodźicem/ ábyś nas pogoniwſzy miał obośiecznym mieczem zmordować BzowRóż 53.]
3. [Dojść do kogoś, dołączyć do kogoś [kogo gdzie]: Ci [...] jachali do góry Synaj, z którymi też jachał Abraam baro a Dona, który był ze mną i potem mię pogonił (bywszy z nimi na górze Synaj) w Aleksandrii. RadzPodróż 219; idący z Jerozolimy ku Joppen [...] jest Emaus, zameczek od Jerozolimy stajan sześćdziesiąt, [...] gdzie Pan Jezus pogonił dwu zwolenników w dzień Zmartwychwstania swego RymszaChor 8.]
4. Wymóc, wyegzekwować [co na kim] (2): Co wſzyſcy Rzemieśnicy ná kurku vtrácą/ To wſzyſtko bráćia miła ſwym groſzem zápłácą. Rycerſkie to ćwicżenie powiádáią oni/ Przeto ſwoie vtráty ná ſláchćie pogoni. BielSat C3 [idem] BielRozm 19.

Synonimy: 3. dojść.

Formacje współrdzenne cf GNAĆ.

Cf POGONIENIE, POGONION

MP