[zaloguj się]
[pdf]

POGRZEBION (209) part praet pass pf

pogrzebion (138), pogrzebiony (71).

Pierwsze o oraz e jasne. ◊ W formach niezłożonych -on (7), -ón (1) Mącz; -on-. ◊ W formach złożonych -on-.

Fleksja
sg
mNpogrzebion, pogrzebiony fNpogrzebiona, pogrzebionå nNpogrzebion(e), pogrzebiono
Gpogrzebionégo G G
Apogrzebion(e)go A A
Ipogrzebionym Ipogrzebioną I
V V Vpogrzebion(e)
pl
N m pers pogrzebieni
subst pogrzebioné
G pogrzebionych
D pogrzebionym
A m pers pogrzebion(e)
subst pogrzebion(e)

sg m N pogrzebion (124), pogrzebiony (23); ~ (attrib) pogrzebiony (6); ~ (praed) pogrzebion (123), pogrzebiony (14); -ony CzechEp, GosłCast; -on : -ony OpecŻyw (3:1), Leop (5:1), StryjKron (1:1), SkarJedn (1:1), SkarŻyw (4:3), LatHar (1:2), WujNT (11:3). ◊ G pogrzebionégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ A pogrzebion(e)go (3). ◊ I pogrzebionym (2). ◊ f N pogrzebiona (13), pogrzebionå (2); ~ (attrib) -a (2); ~ (praed) -a (11), -å (2); -å SkarJedn; -a : -å RejPos (3:1). ◊ I pogrzebioną (1). ◊ n N (attrib) pogrzebion(e) (5), (praed) pogrzebiono (1). ◊ V pogrzebion(e) (1). ◊ pl N m pers pogrzebieni (15); -eni (2), -(e)ni (13). subst pogrzebioné (8); -é (1), -(e) (7). ◊ G pogrzebionych (3). ◊ D pogrzebionym (2). ◊ A m pers pogrzebion(e) (2). subst pogrzebion(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: pogrzebion(y) od kogo (2).

Sł stp s.v. pogrześć, Cn notuje, Linde brak.

Pochowany, któremu urządzono pogrzeb; też: zmarły; sepultus Miech, Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; humatus Mącz, Cn; conditus, quem humus iniecta contegit, situs Cn (209): Ty vzrzáwſſy z daleka/ we zbroij ijdącé z miaſta ku lámaniu golenij lotrowſkich/ aby rychléy vmarli/ aby byli dlá dnia ſwiętégo tym rychléy pogrzebienij OpecŻyw 152; WróbŻołt O, pp7; MurzHist S3; KrowObr 45v [2 r.], 105; A ty poydzieſz do oycow twoich w pokoiu/ pogrzebiony w ſthárośći dobrey. Leop Gen 15/15, 1.Cor 15/4; BibRadz Gen 15/15, Sap 31 arg, Ier 16/6, 1.Car 15/4; BielKron 38; Mącz 159d, 179b, 383d; RejAp 92v; HistLan F; A iż go [Chrystusa] wyznawamy być pogrzebionym/ nie ieſt tho táką cżęść Artykułu/ ktoraby w ſobie ſwą oſobną trudność miáłá/ mimo to co śię iuż o śmierći powiedźiáło. KuczbKat 40, 40 [4 r.]; Atheż iż plugáwo żył/ plugáwo też pogrzebion/ bo go potym Rzymiánie zábiwſzy y wrzućili do wychodu. RejZwierc 102v; BudBib Eccle 8/10, Eccli 44/14; BudNT 1.Cor 15/4; ReszPrz 84; ArtKanc S3v; Calep 969a; Czy Grékóm tylko wolno pogrzebionym wſtawáć? Aleć iednáka wſzytkim śmierć/ á nie ma wrotu GórnTroas 33, 40, 44; OrzJan 98, 100; LatHar 545; WujNT 143, 261 marg, 428, Rom 6 arg, 1.Cor 15/4.

pogrzebion(y) gdzie (92): Druga modlytwa od ktorey tylye dny odpuſtu otrzimaſſ ylye cyal pogrzebyonich tam gdzye mowyſſ. BierRaj 20v; KrowObr 104v [2 r.]; HistAl 17; Leop 4.Reg 16/20, 2.Par 21/1; Pogrzebioná ná polu kupionem od Ephroná. BibRadz Gen 23 arg, Iudic 10/2, 3.Reg 2/34, 11/43, 4.Reg 14/20, 21/18, 2.Par 12/16, 28/27; Pogrzebioná Rachel ná drodze idąc do Bethleiem BielKron 16; [Bolesław Krzywousty] pogrzebion w kościele Płockim z wielkim płácżem poſpolithego ludu. BielKron 354, 41v, 42, 48v, 69v, 76 (31); Brát twoy á pan moy vmárł ieſth/ á ćiáło iego z źiemi święthey wiozą do iego zamku/ żeby podle oycá był pogrzebion. HistRzym 32v; BudBib Gen 25/10, 4.Reg 15/38, 2.Par 21/1, 32/33, Ier 20/6; BiałKaz K; SkarJedn 92, 93; Pogrzebiony ieſt támże od chrześćian: gdzie teſz y potym dwie corce iego pánnie/ áſz do śmierći/ iedná z iedney ſtrony/ á druga z drugiey/ położone ſą. SkarŻyw 385; y tám mieſzkáć/ y śmierći cżekáć y pogrzebioną być wkośćiele świętego Mikołáiá chćiáłá SkarŻyw 582, 92, 225, 253, 373, 397 (12); StryjKron 122, 235; WujNT 7 marg, 125, 187, 299, 380 marg, Xxxxx; KlonKr C. Cf Zwrot, Wyrażenia.

W porównaniu (1): y znáczy ten grzech w ktorym dźieſięćioro pokolenie ták było práwie záſnęło iáko pogrzebione przez thák wiele lat BibRadz I 418c marg.

W połączeniach szeregowych [w tym: w Wyznaniu wiary i nawiązaniach do niego (15)] (19): OpecŻyw 159v, 176v; yſz marya [...] roſzmyſzlala o ſynye boſzem yako ſyą myal począcz narodzycz krczycz poſzczycz umączon bycz pogrzebyon bycz/ wſtacz zmartwych wnyebo wſtąpycz PatKaz III 142; SeklWyzn Bv; Vmęczon pod Ponſkim Pilatem/ Vkrziżowan/ vmarł/ y pogrzebion SeklKat B3v, O2, O3; Leop Luc 23 arg; BielKron 139v; HistRzym 127v; RejPosWiecz3 98; BiałKat 88v; WujJud 25v; ReszPrz 81; ArtKanc M9; Bądź pozdrowione wizytko ćiáło Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ dla nas ná krzyżu záwieſzone/ zránione/ vmorzone/ y potym pogrzebione. LatHar 267, 9, 91; WujNT 515.

W charakterystycznych połączeniach: pogrzebion(y) plugawo, żałośnie; pogrzebiony w pokoju, w starości dobrej; pogrzebion(y) z ojcy swemi (6), z syny swemi, z szatami, z wielką czcią, z wielkim nabożeństwem, z wielkim płaczem (2), z wielką poczesnością.

Zwrot: »leżeć pogrzebion(y), pogrzebionym« [szyk zmienny] (4:1): SkarŻyw 52; KochFr 86, 115; TV Mikołay Mielecki leży pogrzebiony/ Phoenix Polſki iedyny PudłFr 61; LatHar 100.
Wyrażenia: »ciało (bywa), umarłych ciała pogrzebione(-o)« (2:1): Acżkolwiekbyś ták rzekł/ iż káżde ciáło w ziemię bywa pogrzebiono. RejPos 163; LatHar 314; Vmárłych ćiáłá pogrzebioné, w pokoiu máią bydź. SarnStat 628.

»na cmyntarzu (smyńtarzu) pogrzebiony« [w tym: czym (1)] (2): I przydawaćie ieſztze w Kolekćie. Aby grzechow odpuſztzenie wzięli ná thym Smyńtarzu pogrzebieni. KrowObr 104; Záſię ná poſpolitych cmyntárzoch thyſiąc dwie śćie y dwadzieśćia y ſiedḿ ludzi śmierćią przyrodzoną á chorobámi/ nie morowym powietrzem/ pogrzebionych tego roku popiſano. BielKron 288.

»pogrzebion w gnoju pod płotem« (1): Pewnieby był pogrzebion gdzie w gnoiu pod płotem/ Náćirpiawſzy ſie wiecżney nędze ſwey s kłopotem. HistLan F.

»pogrzebion(y) w grobie« = sepultus in sepulchro PolAnt, Vulg [szyk 5:4] (9): OpecŻyw 159v; BibRadz 4.Reg 21/26, 2.Par 35/24; Y pogrzebion ieſt [Asa] w iednym z grobow ſwych [Et sepelierunt eum in sepulchro suo] ktore ſobie pokopał w mieśćie Dawidowym BudBib 2.Par 16/14, 3.Reg 13/31, 2.Par 24/25, 3.Esdr 1/30[31]; W tym grobie piękna Timas leży pogrzebioná/ Którą przed ślubem wźięłá czarna Perſephoná. KochFr 54; WujNT 293.

»oślim pogrzebem pogrzebiony« = pogrzebany bez należytych ceremonii (1): Oſlim pogrzebem będzie pogrzebiony [Sepultura asini sepelietur]/ zgniły/ y wyrzucony przed brony Ierezolimſkie. Leop Ier 22/19.

»pogrzebion jako pies« (1): Zył [Wacław, krol czeski] iáko beſtya niema/ zdechł bes potomſtwá/ pogrzebion ieſt iáko pies OrzRozm C2v.

»[gdzie] po śmierci pogrzebion(y)« (2): Gdzież pothym tenże Cirullus z Methodiuſſem [...] po ſmierci ich byli pogrzebieni [sepulti]. MiechGlab 28; BielKron 156v.

»uczciwie pogrzebiony« (1): O Pánie IEzu Chryſte/ Synu Bogá żywego/ ktorego ćiáło vcżćiwie pogrzebione LatHar 314.

»w ziemi, w ziemię pogrzebion(y)« [szyk 2:1] (2:1): Tákże y o Bogacżu Swięte piſmo powiáda/ iż w niſkośćiach pogrzebion/ to ieſt w źiemi BielKron 467; RejPos 163; CzechEp 86.

Szeregi: »nie pogrzebiony ani opłakany« [szyk 1:1] (2): Smierćiámi wielu chorob pomrą: nie będą opłákáni/ áni pogrzebieni [non plangentur et non sepelientur]/ zá gnoy ná oblicżu źiemie będą Leop Ier 16/4, Ier 16/6. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»skonać i pogrzebion być« (1): Ták żegnáiąc corkę/ trzećiego dniá ſkonáłá y w onym klaſztorze pogrzebioná ieſt. SkarŻyw 225.

»umrzeć (a. umierać), (i, a) pogrzebion(y) (by(wa)ć)« = morti et sepuliri PolAnt; defungi a. vita fungi a. dormire et sepeliri Vulg [szyk 40:1] (41): y wkthorym ſznamyenyv twogye wyelykye myloſczy chczyaleſz bycz ſzkazan naſzmyercz. y vmrzecz nakrzyzn [!] ybicz pogrzebyon PowUrb +2v; OpecŻyw 159; MurzNT Luc 16/22; Leop 4.Reg 16/20, Act 2/29; BibRadz Iudic 10/2, 2.Par 35/24, I 376a marg; BielKron 41v, 42, 86, 177, 177v (18); HistRzym 61; y práwie zraſtháią w iedno ćiáło/ gdy znim vmieráią y pogrzebieni bywaią/ áby theż znim zmartwychwſtáli. GrzegŚm 36, 58; Iáko śie to mowienie rozumie/ Bog vmárł/ Bog pogrzebion. KuczbKat 40 marg; BudBib Ier 20/6, 3.Esdr 1/30[31]; BiałKaz K; SkarŻyw 27; StryjKron 235; NiemObr 77; WujNT 125, 299, Act 2/29, Xxxxx4v; Wybrány [Mieszko I] roku P. 965. Tegoż roku ochrzczony pánował lat 35. Vmárł roku 999. Pogrzebion w Poznániu. KlonKr C. [Ponadto w połączeniach szeregowych 13 r.]

»zasnąć (a. usnąć) [= umrzeć] i (a) pogrzebion (być)« = dormire et sepuliri Vulg, PolAnt (10): Leop 2.Par 21/1; Záſnął pothym Mánáſſes z oycy ſwymi/ y pogrzebion ieſth w ogrodźie domu ſwego w ogrodźie Ozy BibRadz 4.Reg 21/18, 3.Reg 11/43, 15/24, 4.Reg 14/16, 15/7, 2.Par 12/16, 28/27; BudBib 4.Reg 15/38, 2.Par 21/1.

Przen (27): ſkrześ miłoſciwie pogrzebione duſſe naſſe ktore w grzechu iako wziemi zagrzebione lezą [!] RejPs 96; SkarKaz 384a.

pogrzebiony komu (1): Dáy mi cie boga mégo wgrobie ſertza meégo pogrzéſtz/ oplakatz ij ſtrzédz/ ijżbych tobie pogrzebiony ſ tobą zaſlużylbych ku chwale zmárwy [!] wſtaniá przyſtz OpecŻyw 160.

pogrzebion(y) z kim (7): tedy nam to znácży/ że iuż on ſtáry Adam we Krzćie z Pánem Chriſtuſem ieſt pogrzebion/ á sſtawa ſie nowym cżłowiekiem/ który iuż więcey nie ma grzeſzyć KarnNap C; WujNT Col 2/12. Cf »w śmierć pogrzebiony«.

Wyrażenia: »w piekle, w głębokości piekielnej, na piekielnym cmyntarzu, w pośrzodku piekła pogrzebion(y)« = sepultus in inferno Vulg [szyk 8:6] (10:2:1:1): Iuż nań [na grzesznika] wołá Dawid/ Ezáiaſz/ Ieremiaſz/ y ini Prorocy/ iż iuż w piekle ieſt pogrzebioná nádzyeiá iego RejPos 176, 81, 138v, 163 [2 r.], 164v, 165, 175v, 218; SkarŻyw 545; Niewiem też nákoniec/ cżemu Abráhám bogacżá onego/ ná żáłoſnym piekielnym cmyntarzu pogrzebionego/ nie zgromił o to/ że ſię do niego/ ieſzcże nie o przycżynę tylko/ ále o pomoc vćiekał LatHar 328; WujNT Luc 16/22; SkarKaz 635b; GosłCast 46.

»pogrzebem [jakim] pogrzebion« (1): y duſzá twoiá/ iáko onego nędznego bogacżá/ pogrzebem márnym ma być pogrzebioná w głębokoſciach piekielnych. RejPos 175v.

»w śmierć pogrzebiony [z kim]« [szyk 3:2] (5): KuczbKat 109; Pogrzebieniſmy przeto poſpołu znim przez ponurzenie w śmierć [Consepulti sumus ergo illi per baptismum in mortem]/ áby iáko Chriſtus wſtał zmartwych przez ſławę oycá/ ták y my wnowośći żywotá chodzilibychmy. BudNT Rom 6/4; CzechEp 339; ArtKanc N4; WujNT Rom 6/4.

»w wieczne ciemności pogrzebion« = zapomniany (1): Pátrz gdźie ſię ći podźieli/ co ſię ták ná kośćioł rzućili/ á gdźie ći co ich okrućieńſtwá/ w kośćiele/ y dla kośćiołá wyćierpieli. [...] Onych imię po wſzyſtkim świećie/ iáko to ſłońce [...] świeći/ bo nocy żadney nie ćierpi: á tych pámiątká z ćiáły weſpołek w wiecżne ćięmnośći ieſt pogrzebioná. ReszPrz 5.

a) Zniszczony, zburzony (2): poki ieſzcże pogrzebiona Synágogá nie byłá/ y obrzezánie ieſzcże nieiákie mieiſce miáło. SkarJedn 95; Dźiś w Rzymie zwyćiężonym Rzym niezwyćiężony/ (To ieſt ćiáło w ſwym ćieniu) leży pogrzebiony. SzarzRyt D2v.
α. W funkcji rzeczownika (2): że około grobu/ tyle wyſokich filarów ſtáwiano/ ile on pogrzebiony/ głow zámordował. GórnDworz Hhv; A gdy ſie miał przez rzekę woźić/ vyrzał we śnie onego od ſiebie pogrzebionego nápomináiącego ſiebie/ áby thego nie cżynił/ ábowiem ieſliby ſie chciał woźić/ miał vtonąć. Phil F3.
Szereg: »i żywy i pogrzebiony« (1): day odpoczinyenye wſſitkym ij nam ziwim ij pogrzebyonim BierRaj 21.

Synonimy cf POGRZEBANY.

Cf NIEPOGRZEBIONY, POGRZEŚĆ

JDok