[zaloguj się]
[pdf]

POKRYWAĆ SIĘ (14) vb impf

się (10), sie (4).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf pokrywać się
indicativus
praes
sg pl
3 pokrywa się pokrywają się
praet
pl
3 m pers pokrywali się
subst pokrywały się
conditionalis
pl
3 m pers by się pokrywali

inf pokrywać się (1). ◊ praes 3 sg pokrywa się (4). ◊ 3 pl pokrywają się (5). ◊ praet 3 pl m pers pokrywali się (1). subst pokrywały się (1). ◊ con 3 pl m pers by się pokrywali (1). ◊ part praes act pokrywając się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. pokryć.

1. [Ukrywać się, chować się przed kimś: Tam [...] poczęli tym głaszać, że ten Gostaus jest w ziemi a w tym to powiecie Dal, który się pokrywa, a chciałby ku królestwu przyjść. KromHist 9.]
2. Ukrywać prawdę o sobie (6):
a. Nadawać sobie lepsze pozory, chcieć pokazać się w lepszym świetle [czym] (2): iż [...] prawdźiwemu Chriſtyáninowi [...] nie godźi ſię nigdy [innych prześladować] [...] pod płaſzcżykiem chwały Bożey/ ktorą ſię niektorzy pokrywáią/ żeby ſię dla niey gotowi byli z drugimi drapáć CzechEp 27.
[W przen:
Zwrot: »pokrywać się owczym odzieniem«: Z tąd tedy/ pokrywa ſie ten wilk [tj. szatan] owcżym odzieniem; Chriſtuſem/ Wiárą/ Ewángelią HerbOdpow Hh6.]
Przen (1):

W porównaniu (1): Gdyż herby nie pomogą do złych obycżáiow/ [...]. Acż więc káżdy by Káſztan ſkorą ſie pokrywa/ Ktory z wirzchu nadobny/ we wnątrz zgniły bywa. RejWiz 101.

b. Fałszywie podawać się za kogoś [czym] (4): Ieſli wiele ieſt tych ktorzy ſię wiárą Chryſtuſową/ y kośćiołem iego pokrywáią: [...] wſzyſcy prawdziwym kośćiołem być nie mogą. SkarJedn 37, 34.
Zwroty: »fałszywym się tytułem pokrywać« (1): Przetoż nam thego pilna potrzebá/ ábyſmy prawdziwy Koſcioł poznáć mogli/ áby ták y inſzy/ y my fáłſzywym ſie tytułem nie pokrywáli. RejPos [1432].

»imieniem [jakim] się pokrywać« (1): Rzadki był Kátholik: drudzy imieniem tylko Kátholickim ſię pokrywáli/ á Arryáńſkim ſię towárzyſtwem mázáli SkarŻyw 392.

3. Uzasadniać, tłumaczyć swoje złe postępowanie [kim, czym] (3): CzechEp 51; gárdźiliśćie kápłanem/ y krolem/ y innym przełożeńſtwem/ wolnośćią ſię Beliálſką pokrywáiąc/ á iárzmá wdźięcznego Chryſtuſowego y poſłuſzeńſtwá nośić niechcąc. SkarKazSej 674a.

W porównaniu (1): CzechEp 35 cf Szereg.

Szereg: »zakładać się i pokrywać« (1): ále w ten [sposób to uczynię]/ áby ſię ći záwſtydźili/ [...] ktorzy tym oycom/ więcey niż ſłowu Bożemu wierzą: y nimi ſię w káżdey y nagorſzey ſpráwie ſwey/ iáko Adam z Ewą w ſproſny y wſtyd przynoſzący nágośći iáko winnikámi zákłádáią y pokrywáią CzechEp 35.
4. W funkcji szeroko rozumianej strony biernej (5):
a. Być zasłanianym [czym] (1): gdzie był ſklep w ſkále wykowány: y inne komory/ ktore ſię wielkim á gáłęziſtym pálmowym drzewem/ pokrywáły. SkarŻyw 50.
b. Być ukrywanym, chowanym, mieścić się; przen (1):
Zwrot: »pokrywać się w sercu [czyim]« (1): OrzJan 126 cf Szereg.
Szereg: »taić się i pokrywać się« (1): żem y tych rzeczy tknąć muśiał/ któré ſie táią y pokrywáią w głębokim ſercu/ wyſokiéy mądrośći wáſzéy Kró: M. OrzJan 126.
c. Być trzymanym w tajemnicy, tajonym, maskowanym (3):

W przeciwstawieniu: »pokrywać się ... odkrywać się« (1): Pokrywa ſię [operiet se] nienawiść przy zwodzeniu (lecż) odkrywa ſię złość iey we zborze. BudBib Prov 26/26.

α. Być pokazywanym w lepszym świetle [czym] (1): Iuż káżda rzecż zacnieyſza ozdobiona bywa/ A iuż ſie iey nikcżemność pięknoſcią pokrywa. RejWiz 8.
β. Być wyrażanym przy użyciu metafory, symbolu, paraboli [w czym] (1): VZywánie przypowieśći/ y páráboł/ y táiemney mowy/ w ktorey ſię co wielkiego y mądrego pokrywa/ ieſt ſtárodawne/ y ludźiom mądrym zwyczáyne. SkarKaz 79a.

Synonimy: 1. chować się, chronić się, taić się.

Formacje współrdzenne cf KRYĆ.

Cf [POKRYWAJĄCY SIĘ]

LWil