[zaloguj się]
[pdf]

POPUSTOSZYĆ (20) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf popustoszyć
praet
sg pl
3 m popustoszył m pers popustoszyli
f popustoszyła m an
conditionalis
sg pl
3 m by popustoszył m pers by popustoszyli
impersonalis
praet popustosz(o)no
participia
part praet act popustoszywszy

inf popustoszyć (1). ◊ fut 1 sg popustoszę (1). ◊ 3 pl popustoszą (1). ◊ praet 3 sg m popustoszył (6). f popustoszyła (1). ◊ 3 pl m pers popustoszyli (5). ◊ con 3 sg m by popustoszył (1). ◊ 3 pl m pers by popustoszyli (1). ◊ impers praet popustosz(o)no (1). ◊ part praet act popustoszywszy (2).

Sł stp brak, Cn s.v. pobiiam, Linde XVI w.

Znaczenia
Zniszczyć wiele; praedari PolAnt; iugulare Cn [co (zwykle pl)] (20):

W charakterystycznych połączeniach: popustoszyć chałupy, obrazy, wszy(s)tko (2).

Zwrot: »mieczem a ogniem popustoszyć« (1): Omnia ferro et incendiis vastare, Nieprziyacielskim mieczem á ogniem wſziſtko popuſtoſzić. Mącz 476b.
Szereg: »popalić (a) popustoszyć« (3): [Holofernes] obſzedſzy wſzytki Mádyánity popalił wſzytki mieſzkania ich/ á cháłupy ich popuſtoſzył [et succendit tabernacula eorum, et praedatus est cubilia eorum]. BibRadz Iudith 2/14[16]; BielKron 380v; SkarJedn 196.
a. Splądrować; vastare Miech, PolAnt; desolare, dare in deletionem (a. desolationem), ventilare PolAnt (16): Ten zezwawſzy y policiwſzy wiele ludu y krolow, wciągnął do Galliſkich ziem, y okrutnie ie popuſtoſzył. MiechGlab 53; BibRadz Lev 26/31, Iudith 2/15[17]; Przetho Władziſław poſławſzy ludźi ſwe wzyęli mu [opolskiemu książęciu] Strzelce/ Lubliniec/ Koźle/ y wiele inych popuſtoſzono. BielKron 382v, 109v, 112v, 298, 374; BudBib 1.Mach 15/4; ActReg 6; SarnStat 87; Nie Turcy v nich kośćioły popuſtoſzyli/ y wielkie biſkupſtwá pogubili: ále oni ſámi. SkarKazSej 683a.

W połączeniu szeregowym (1): Zátym pyzyćiągnął [!] ná polá Dámáſzku czáſu żniwá/ á założywſzy ogień ná polách popálił wſzytki zboża ich/ á popuſthoſzył obory y ſtáda/ miáſtá połupił/ á polá popuſtoſzył/ y wſzytki młodźieńce pomordował mieczem. BibRadz Iudith 2/15[17].

W charakterystycznych połączeniach: popustoszyć kościoły (kościołki) (4), krainy (2), księstwo, miasta (miasteczka) (2), obory i stada, pola, wsi; popustoszyć wiele dzierżaw (miast, ziem) (3); okrutnie popustoszyć.

Szeregi: »popalić i popustoszyć« (1): Boleſław Pudikus [...] zebrał ſie zkſiążęty Polſkiemi/ popalił y popuſtoſzył kſięſtwo Opolſkie áż do Koźla y Ráćiborza bez żadnego odpárćia BielKron 363v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»popustoszyć i złupić« (1): [heretycy] Ludkom vbogim kápłany rozegnáli: kośćioły popuſtoſzyli y złupili SkarKazSej 685a.

»popustoszyć i zwojować (a. [powojować])« [szyk zmienny] (1): SkarKaz 453b; [Szkánderbeg wtárgnąwſzy w źiemię Turecką z woyſkiem ſwym/ bárzo wiele źiemie powoiował y popuſtoſzył/ thák iż áni pol/ áni wśi/ áni inſzych rzecży znáki nie zoſtáły BarlBaz 110 (Linde)].

W przen (1): Ktorych to kośćiołow y domow Bożych wielką część w tey koronie niezbożność heretycka popuſtoſzyłá y zwoiowáłá: złotá y śrebrá ich połupili/ kápłany roſpędźili/ dochody kośćielne ná pożytki ſwoie obroćili. SkarKaz 453b.
α. [O pasiekach [czym]: Ale tymi niepokojmi wołoskiemi i najazdy pogranicznemi, jako się niedawno stało w Sniathinie, ludzie sobie sami pczoły popustoszyli. LustrRus 246.]

Synonimy: popalić, zniszczyć, zwojować; a. poplądrować, poplundrować, splundrować, złupić.

Formacje współrdzenne cf PUSTOSZYĆ.

Cf POPUSTOSZONY

MC