[zaloguj się]
[pdf]

PORODZIĆ (459) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf porodzić
praet
sg pl
1 m -m porodził, porodziłem m pers
f -m porodziła, porodziłam m an
2 f -ś porodziła, porodziłaś, -ś porodzi(e)ła m an
3 m porodził m pers porodzili
f porodziła m an
n porodziło subst porodziły
plusq
sg
3 m był porodził
f była porodziła
conditionalis
sg
1 f bych porodziła
2 f by porodziła
3 f by porodziła
n by porodziło

inf porodzić (86). ◊ fut 1 sg porodzę (1). ◊ 2 sg porodzisz (16). ◊ 3 sg porodzi (75). ◊ praet 1 sg m -m porodził, porodziłem (7). f -m porodziła, porodziłam (8). ◊ 2 sg f -ś porodziła, porodziłaś (10), -ś porodzi(e)ła (1); -ś porodziła : -ś porodzi(e)ła LibMal (1:1). ◊ 3 sg m porodził (32). f porodziła (185). n porodziło (1). ◊ 3 pl m pers porodzili (2). subst porodziły (2). ◊ plusq 3 sg m był porodził (1). f była porodziła (3). ◊ con 1 sg f bych porodziła (1). ◊ 2 sg f by porodziła (1). ◊ 3 sg f by porodziła (15). n by porodziło (1). ◊ part praet act porodziwszy (11).

Sł stp notuje, Cn s.v. poronić niechcąc, Linde także XVII w.

1. Wydać na świat, urodzić dziecko; parere HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Calag; genere HistAl, Vulg, PolAnt; parturire Calag; eicere, elicere Cn (417): Y właſny mąż muśi wyniść/ Kiedy żoná ma porodzić BierEz Nv, Nv; Theż kadzenie ſiarcżane pod białą głową która niemoże porodzić/ ieſth ku wielkiey pomoczy rychłego porodzenia. FalZioł III 38c, I 26a, IV 40, 40c, V 21c, 24, 24v, 36; BielŻyw 124; á po máłey chwili rzekł do niey Anectánábus ſiądz krolowa/ á thák ſiedząc porodziłá HistAl A6; Abrahá ſpłodźił Izaaka [...] co niektórzy z greckiégo i lacińſkiégo ięzyka o polſkięm ſądząc iakoby o niewieſćie porodźił abo vrodźił wykładaią/ wſzak przykro i ſłucháć. MurzNT 1 marg; GroicPorz mm2v; Leop 1.Reg 4/19, 3.Reg 3/17, 18; Pytayćie ſię teraz á obáczćie możeli porodźić mężczyżná? BibRadz Ier 30/6, Gen 17/17, 35/16; BielKron 37v; Parta, Która yuſz porodziłá. Mącz 278b, 248b; GórnDworz R7; A gdy ſię ſpełniły dni tey áby porodziła [!]/ oto bliźniętá wżywoćie iey. BudBib Gen 25/24; Calag 214a; A tego/ nie ſłycháło ludzkie pokolenie/ Zeby Pánną być mogłá/ która porodźiłá GrabowSet K; WujNT 5, 775 marg.

porodzić kogo (115): czerą [lege: cerę tj. córkę] na wſchitkich czlonczech zdrowa porodzicz ieſt raczila. LibLeg 4/26, 8/132v; Náſyemkłá porodźyłá powáliſſkę/ a toc yeſt Powáliſká żona moiá. March1 A3, A2v [4 r.], A3 [6 r.]; Gdy cżas porodzeniá Elzbieta miała/ porodziła krzcijciela bożeego OpecŻyw 12; oth boga maſch począcz y porodzycz panną ymyenyem maryą PatKaz II 85, 64, 83; PatKaz III 105; á ocyec naſz rzekł wy wyećye iż porodzyła dwu ſinu żona moiá HistJóz D3v, B4; FalZioł V 36; BielŻyw 67, 125; MiechGlab 29; HistAl H3, M8, N2; Tho ſynowie byli Liey/ kthore porodziłá w Mezopothámiey Syriyſkiey Leop Gen 46/15, Gen 16 arg, 36/4 [2 r.], 5, Ex 2/22, 1.Reg 4/20, 3.Reg 3/21, Ier 22/26; Gdy niewiáſtá wydawſzy z ſiebie naſienie porodźi Mężczyznę/ będźie nieczyſthą przez ſiedḿ dni BibRadz Lev 12/2, Gen 4/1, 2, 17, 20, 22 (19); y porodziłá Sará ſyná obiecánego od Bogá w ſtárośći ſwoiey BielKron 13, 11v [2 r.], 15, 20v, 37v, 62v (11); Oćiec twoy ieſt Appollon Krol Tyrſki/ á mátká twoiá ieſt Luciná corká Krolá Cilibſkiego/ á tá porodziwſzy ćie y wrzuconá ieſt ná morze. HistRzym 18v, 32, 77v, 102, 123, 133; RejPos 296; KuczbKat 375; Bo ták mowi Iehowá o ſyniech y o corkach z płodzonych [!] ná mieyſcu tym/ y o mátkach ich ktore ie porodziły/ y o oycach ich ktorzy ie ſpłodzili wziemi tey. BudBib Ier 16/3, c2, 1.Reg 2/21, 4.Esdr 2/2, 16/39; CzechRozm 135; Marthá/ y mężá y ſyny vpomináła: [...] [...] Synowie moi mili /[...] Iam was porodziłá wedle ćiáłá SkarŻyw 62; Yzali krolowa ſyna Krolewſkiego porodziwſzy/ ſynowſkiey cżći iuſz niema? SkarŻyw 299; WujNT Luc 1/57. Cf porodzić kogo komu, [kogo z kim]; »w boleściach porodzić«, »porodzić dzieciątko«.

porodzić kogo komu (21): otoſz uyecz yſz czy anna twoya zona porodzy tobye czorką a wzouyeſz yey ymyą marya PatKaz III 105v; Iozephowi vrodzili ſie ſynowie w ziemi Egyptſkiey/ kthore mu porodziłá Aſenes corká Putyſárowá Leop Gen 46/20, Gen 36/12, 41/50, 46/22, Ex 2/22, 2.Reg 11/27, Luc 1/13; Iochábod [...] Tá Amrámowi porodźiłá Aaroná/ Moiżeſzá/ y Máryą ſioſtrę ich. BibRadz Num 26/59, Gen 17/19, 21, 21/2, 7, 24/36, 36/4; BielKron 92v, 216, 378; RejPos 295v; BudBib c2; StryjKron 552.

[porodzić kogo z kim: wtora Maria ktorą Anná ż Kleoffáſem porodzyłá/ tá Mária ż mężem ſwoim Alffeuſzem cżtyrzech ſinow porodzyłá JanKoszŻyw B2v.]

porodzić z kogo (1): Peperit e Pamphilo, Z Pámphiluſá porodźiła [!]. Mącz 98c.

W połączeniu szeregowym (1): Niech też Pleban vcży / że ſłuſżnie [!] w tym Przykazániu [czwartym] ieſt imię Mátki wyráżone/ ábyſmy iey ſłużby y dobrodźieyſtwá przećiwko nam obacżáli/ z iáką pracą y ſtáránim nośiłá nas w żywoćie ſwoim/ z iáką ćięſzkością y boleścią porodźiłá/ y wychowáłá. KuczbKat 306.

Przysłowie: Ziemiá ſię byłá nádęłá/ Niewiem co w ſobie pocżęłá: Było ſtękánie wielkie y drżenie/ Iż ſie bało wſzyſtko ſtworzenie. [...] Tedy ſie źiemiá vłożyłá/ A nędzną myſz porodziłá BierEz Nv.
Fraza: »jako je matki porodziły« = nadzy (1): Pusćili ſie dáley do inſzego Kráiu/ gdźie nádiecháli wielkość ludźi nágo chodząc/ iáko ie mátki porodźiły BielKron 444.
Zwroty: »w boleściach porodzić [kogo]« (1): Potym gdy w tych okruthnych boleśćiách porodziłá corkę/ y zſtáłá ſie iáko martwa HistRzym 15v.

»bez czasu, przed czasem porodzić« (1:1): Cżemu gdi niewiaſta porzuci, to ieſt, przed cżaſem porodzi, hnet iey cice zmiękcżeią. GlabGad D7; BielKron 44v.

»porodzić dzieciątko (a. dziecię), bliźnięta« [szyk zmienny] (9:1): FalZioł *4c, I 11a; LibMal 1549/148v; BibRadz I 9c marg; z boleśćiámi okrutnemi/ łoże ſie w niey [w królewnie] záwroćiło/ á przeto niemogłá porodzić dźiećięćiá bárzo długo. HistRzym 15v; Niewiáſtá gdy rodzi/ wielką boleść ma/ iż przyſzłá godziná iey: ále gdy porodzi dzyeciątko/ iuż zápomni oney boleśći ſwoiey [Vulg Ioann 16/21] RejPos 125v [przekład tego samego tekstu CzechEp, WujNT]; StryjKron 345 [2 r.]; CzechEp 23; WujNT Ioann 16/21.

»jednym rodzenim, jednym razem porodzić« (1:1): w Rzymie zá pánowánia Auguſtá Ceſarzá/ iedná Sieląnká Fauſta imięnim/ czworo Bliźniąt żywych iednym rázem porodziłá StryjKron 345, 345.

»(bez boleści a) lekko, z mniejszą ciężkością porodzić« (4:1): Iżeby pani bez boleſci á lekko p orodziła [!] dzieciątko ſwoie/ wezmiż kokornaku á warz gi z winem á wley trzy łyſzki oliwy albo więczey á tym pomaży żywot paniey FalZioł I 11a, *e, V 23d; Gdy Brzemienna ięmioło dębowe przy ſobie nośi/ lekko porodźi. SienLek 59v, 113v.

»porodzić płod martwy« (1): Zadna w źiemi twey nie porodźi płodu martwego/ áni będźie nie płodna BibRadz Ex 23/26.

»rychlej porodzić« (1): Zaſię ieſthliby k temu barzo thłuſta albo ciałem zbytnie była obłożona niewiaſtha Tedyby ſnadniey takowey na licze leżeć nakolanoch. Abowiem richlej y z mnieyſzą cięſzkoſcią porodzi. FalZioł V 23d.

»żywo porodzić« (1): dzyączyą kthorego Czorka yey Iaduiga nyeſluſchnye nabila y wączwarthek theraſz przeſchli ziwo porodziła ona zaduſzywſchi wpyaſchek v gory na roſtanyu zagrzebią LibMal 1549/148v.

Szeregi: »nosić i porodzić« (1): PatKaz II 83 cf W przen.

»począć i porodzić (a. a nie porodzić)« = concipere et parere HistAl, PolAnt (13): PatKaz II 85; A ieſli niewiáſtá pocżnie y porodzi ſiná/ chowa go áż do ſiedmi lat HistAl H3; Potym Kain poznał żonę ſwą/ ktora poczęłá y porodźiłá Enochá. BibRadz Gen 4/17; żoná pocżnie a nie porodźi BibRadz Mich 6/14, Gen 4/1, 16/11, 21/2, 1.Reg 1/20; Náwroć ſie ku pániey ſwey záſię á vpokorz ſie iey/ pocżęłáś y porodziſz ſyná [concepisti et paries ſilium Vulg Gen 16/11]/ daſz mu imię Hizmáel BielKron 11v, 15, 20v; BudBib 1.Reg 2/21; CzechRozm 135.

W przen (2): O blogoſlauyony zyuoth twoy myla ſzwyąta anno ktory noſzyl y porodzyl czyſtą panną Maryą PatKaz II 83; nyewyedzýałam by Iozef był ſyn boży/ ani iżby moc ludzka mogła porodzýtz taką cudnoſctz HistJóz B4.
Przen [kogo, co] (12): oná cie máthká [tj. ziemia] porodziłá kthora kámienie y drzewá ná ſwiát wypuſćiła HistAl I8v; Leop Ier 50/12; Snadź ſmiáła Agiſtoná náſze [Buchowskich] porodziłá/ Z niebá ná wyſzytko dobrą ſpráwę im zrzućiłá. PaprPan O4; Bo á cżegoż vcży rozum? [...] Aza nie to áby [...] ná wſzytki ktorych przyrodzenie iednym práwem porodźiło/ iednákie bacżenie mieć? ModrzBaz 142v; SkarŻyw A3v; kray oſtátni świátá tego/ niewierzę/ by co tákiégo kiedy porodźić miał/ iáko ieſt tá wſtydliwośći/ wiáry/ y wſzyſtkiégo cnotliwégo żyćia odchłani przepáść OrzJan 20.

porodzić komu (1): ZYzna Wioſná y Láto wierz mi w ten cżás byłá/ Kiedy nam ták ſláchetne ptaſzki [= ród Strzyżów] porodziłá PaprPan P2v.

Szeregi: »począć a (i) porodzić« (2): [Mojżesz mówi do Pana] I przecześ włożył ná mię brzemię wſſyſtkiego ludu twego? A zalim ia począł y porodził tho wſſyſtko mnoſtwo [Numquid ego concepi omnem hanc multitudinem]/ ábyś mi rzekł: Noś ie ná łonie twoim Leop Num 11/12; BibRadz Num 11/12.

»rodzić i porodzić« (1): izaż porodzi źiemiá iednego dniá? álbo ſie záraz narod národzi? iż rodziłá y porodziłá Syon ſyny ſwoie [quia parturivit et peperit Sion filios suos ]? Leop Is 66/8.

a) Odrodzić; genere Vulg (2):

porodzić czym (1): Dobrowolnie porodźił nas [Chrystus] ſłowem prawdy/ żebyſmy byli nieiákim początkiem ſtworzenia iego. WujNT Iac 1/18.

Zwrot: »w Chrystusie porodzić« (1): Strofuie [św. Paweł] Korynthiany/ że ſię z dárow Bożych wynośili/ [...] A ſámi ſię wynoſząc/ lekce poważáli y ſáme Apoſtoły. Choćia ie był Paweł w Chriſtuśie porodził. WujNT 1.Cor 4 arg.
a. O urodzeniu Chrystusa przez Maryję [w tym: kogo, co (= ciało boże) (208)] (246): naſwiętſſa maria z ſwem miłym ſynem ij z Iozefem wyſſli z onego mieſtza/ w ktorym porodziła bożego ſyna OpecŻyw 25v, 2, 14, 14v, 21v, 147v (9); oto przeto matka boza poſzla ſpokolenya byſkupow y kaplanow yſch myala nayuyſſego kaplana byſkupa vyecznego porodzycz PatKaz II 44v, 22v, 27 [2 r.], 30v, 36, 37 [2 r.] (54); Czwarte pytanye bylo yaka by tho myala bycz panna ktora boga myala porodzycz a ſzwyath naprauycz PatKaz III 89v, 88, 90, 99v, 129v, 131; BielŻyw 124 [2 r.]; Nawięcey ſie mamy vćiekáć/ do [...] Bożey rodzićielki Máryey/ ktora Bogá porodziłá. KrowObr 42, 219; Leop Is 66/7 [2 r.]; BibRadz Is 66/7 [2 r.], Matth 1/21, 25, Luc 2/6, 7; Ten to Ieremiaſz/ [...] Egipcżykom powiedzyał/ zwłaſzcżá krolom ich/ iż ich báłwány vpádną gdy pánná porodzi. BielKron 95v; Sybillá Tyburtyná [...] Miedzy inemi proroctwy też tho piſáłá: [...] Pan Bog prawdy dał mi tę wymowę/ Zem przez ſwoię obiáwiłá głowę Pannę/ ktora w Bethleem porodzi/ Pánieńſtwu iey nigdy nie záſzkodzi. BielKron 135, 135, 137, 464; á on ſmok ſtánął przed oną niewiáſtą która miáłá porodzić/ á gdyby porodziłá áby pożárł ſyná iey. RejAp 99, 98v, 99v, 103v [2 r.]; Przyſzłá też [panna Maryja] ná cżáſy źimne/ ná cżáſy niepogodne/ że tám w tym chlewiku muſiáłá ſiedzieć ogrzewáiąc ſie onemi bydlęty/ y thámże porodziłá ono błogoſłáwione dzyeciątko/ á tego błogoſłáwionego krolá niebá y zyemie. RejPos 19, 16, 17v, 37 marg; KuczbKat 35 [2 r.]; A święty Bázylius do Iulianá Apoſtáty ták piſze: Wyznawam też wćielenie Páńſkie/ potym świętą Máryą/ ktora Páná wedle ćiáłá porodźiłá/ Bożą rodźićielką. WujJud 52; CzechRozm 160v [2 r.], 161,165v; Ty ktoraś nam porodziłá Bogá y cżłowieká/ Páná/ náſzego mátko zwoley Bożey obráná: ziśći nam [...] obietnice Boże SkarŻyw 357, 92, 140, 172, 173, 242 (8); CzechEp 257; Tegoż Pánná Márya/ w Betlehem porodźiłá/ Iezuſá miłego ArtKanc C9, B2v [2 r.], B9v, C; GrabowSet Kv; LatHar 415, 480, 484 marg, 494, 517, 529; A przyſtoynie to Duch ś. zrządził/ iż pánná ktora miáłá porodzić Meſſiaſzá/ byłá krewna corki Aaronowey WujNT 195, Matth 1/21, 25, s. 5, 195, Luc 2/6 (13).

porodzić komu, czemu [= społeczności] (10): iuż ſſeſtz mieſięcy ieſt iakos pocżęla ſyna w twym żywocie/ ij porodziſs go temu ſwiatu ku wielkiemu weſelu ij vcieſſeniu OpecŻyw 10v; KuczbKat 25; SkarŻyw 115; Szcżęśliwa ieſt tá Pánná/ iż k temu ieſt obraná/ z Krolewſkiego rodu/ by mátką Bożą byłá/ Krolá nam porodźiłá/ z niebieſkiego dworu. ArtKanc B2v; Pánnáć go nam porodźiłá/ y w pieluſzki vwinęłá/ powiwſzy/ w złob włożyłá ArtKanc B15v, B4 [3 r.], B4v [2 r.].

W połączeniach szeregowych (11): MAtuchno moia milá dziękuię tobie iuż ijżes mię dziewiętz mieſięcy w ſwym żywocie noſila/ porodziwſſy kármila/ ſlużyla/ ij s pilnoſcią wychowala. OpecŻyw 88, 41, 81, 181v; panna boſtwo porodzyla pyaſtouala pyerſyamy uychouala PatKaz II 46v, 38, 70, 82, 91v; O iáko dziwna ieſteś w ocżách náſzych/ iżeś ty pánienko rodzićielá twego porodziłá/ ſwegoś żywotá dawcę żywiłá/ á rękomá twemi/ niebo y ziemię noſzącego/ powiłá. SkarŻyw 112, 115.

Zwroty: »porodzić bez (a. przez) boleści, nie mając boleści« [szyk zmienny] (5:1): powſtala panna z wielkié radoſcij/ [...] porodziła ſyna bożego/ niemaiątz żádné boleſci OpecŻyw 15; PatKaz I 16; Mila panno Maria oſzwyecz wtym domu cziemnoſzczi yakoſz ſyna ſwego porodzila przeſz boleyſzſczi LibMal 1544/85, 1544/84v; BielKron 137; Trzećie weſele twoie było o naświętſza dźiewico błogoſłáwiona/ gdyś ſyná twégo namilſzégo bez wſzelákiéy boleśći porodźiłá SiebRozmyśl G3v.

»porodzić z Ducha Świętego« (1): vkazał ſie mu [Józefówi] przez ſen Anyoł/ rzekł mu áby iey nie opuſzcżał/ ábowiem pocżęłá y porodzi z Duchá ſwiętego. BielKron 137.

»bez (a. procz) męża, bez męskiego plemienia, bez ojca porodzić« (2:1:1): Vcżyń tę laſkę mnie ſmętné matce/ ktorám cie bez oyttza porodzila/ ſwymi pierſiami panieńſkimi kármila/ ij z miloſcią wielką wychówała. OpecŻyw 81; iáko ſie to z iey [Maryi] właſnych ſłow pokázuie/ że ſie iey to rzecż niepodobna widźiáłá/ żeby ona procż mężá pocżąć y porodźić miáłá. CzechRozm 164v, 164; BielSjem 8.

»przez naruszenia, w czystości porodzić« [szyk zmienny] (2:1): PatKaz III 144v; yſchbi thak bill cziſth moy dom, od wſcheo [!] zlego yako cziſtha panna bila cziſtha, kyedi ſwego mylego ſyna porodzila wcziſtoſzczi przeſz Bolieſzczi. LibMal 1544/84v; WAżmyſz iák wielka dobrotá/ vmęcżenia Iezu Kryſtá/ ktorego przez náruſzenia/ porodźiłá cżyſta Pánná. ArtKanc E3.

Szeregi: »być brzemienna i porodzić« = in utero habere et parere PolAnt, Vulg (3): Oto niektora pánna będźie brzemienná/ y porodźi ſyná BibRadz Matth 1/23; WujNT przedm 6, Matth 1/23.

»nosić (a. znosić) i porodzić« (4): y uthwyerdzyl yą [Maryją] ſyn bozy od vyekow aby byla moczna yego boſtwo znoſzycz y porodzycz PatKaz II 43; panna w ſzwem ſzywocze ywnątrznoſzczach noſzyla y porodzyla moczarza wſzechmocznego PatKaz II [542], [542], 56v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

[»porodzić albo pomnożyć«: Pánná pocżąwſzy Duchem ſwięthym [...] porodzić álbo pomnożyć miáłá zbáwicielá. GrzegŻarnPos 1597 673v (Linde)]

»począć, (i, a) porodzić« (63): Oto panna pocżnie ij porodzi ſyna/ iemuż ijmiję będzie emanuel/ buog ſ nami. OpecŻyw 7v [przekład tego samego tekstu PatKaz III, BielKron 138, RejPos 271, LatHar] 8v, 10v, 21 [5 r.], 21v, 184v, 188v; O yako to ten prorok [Zacharyjasz] nyeroſtropnye napyſal yzby panna nyeporuſſona myala począcz wczyſtoſzczy y porodzycz PatKaz II 60, 31v, 59v [2 r.], 60 [3 r.], 60v [5 r.], 61 [3 r.], 62; PatKaz III 101v; bowiem też Machometowie pannę Marią maią w pocżeſnoſci, wiznawaiąc iż ona bez męſkiego złącęnia panną będąc pocżęła, y porodziła proroka wielkiego Iezu Kryſta MiechGlab 72; Sczeſznaſz tho bila chwylya kyediſz thy myla panno ſwego ſyna począla y porodziela. LibMal 1549/148v; SeklWyzn F; KrowObr 192v; BielKron 137 [2 r.], 138; RejPos 33v, 269v, 271 [2 r.], 272, 305v; KuczbKat 25; CzechRozm Av, 125, 129, 145v, 155 (9); Ten Bog ktorego pánná Mária pocżęłá y porodźiłá był ogárniony y ſkońcżony/ ten tedy nie był BOgiem prawdźiwym. CzechEp 310, 303, 310, 320; O Pánie Iezu Kryſte ćiebie cżyſta pánná/ Pocżęłá porodźiłá iáko ſwego Páná ArtKanc O15v, A5; LatHar 528; WujNT 4, Luc 1/31, s. 195; SiebRozmyśl F3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»w żywocie ogarnąć (a. ogarnąć żywotem) i porodzić« (2): O daleko to bylo ſzluſznyey dacz tą laſką nyeuynnego począczya ſwey myley matcze/ [...] ktora yego boſtwo ogarnącz zyuotem y porodzycz myala PatKaz II 73; Pánná Mária w żywoćie ſwym ogárnęłá y porodźiłá mężá: to ieſt/ Páná Chriſtuſá CzechEp 309. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»w żywot przyjąć (a. przyciągnąć w żywot swoj) i (a) porodzić« (2): Poznáyże mie tzorko námileyſſá/ ijżem iá tobie przez aniola poſlál pozdrowienijé/ aby w żywot twóy ſyna mégo przyięla/ a potym dziewitzą będątz porodzila OpecŻyw 185v; PatKaz II 47. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»porodzić i (piersiami) wychować« (3): obrał ſyn bozy zwyecznoſzczy tą naſzwyąthſzą panną aby gy porodzyla y pyerſyamy panyenſkymy uychouala PatKaz II 34v, 31, 34v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

Przen [co] (5): która porodźiłá zapłátę/ zá ty które Syn iey wybáwił: może wſzyſtkim wybáwiónym ziednáć hoyné podpómożenié. BiałKat 228v; LatHar 485.

porodzić czemu [= społeczności] (2): wmyloſczy bozey gorzala [Maryja] zwyecznoſzczy bo ona myloſzcz gorączoſzczy boſkyey ſzwyatu porodzycz myala PatKaz II 53, 55.

Szeregi: »porodzić i przynieść« (1): panna ktora ma przydz [...] zyuoth uyeczny ſzwyatu porodzy y przynyeſye PatKaz II 55.

»zacząć i porodzić« (1): panienka miáłá zácżąć y porodzić tho wykupienie ſwiátá wſzytkiego RejPos 272.

b. O zwierzętach (1): Pśicá niegdy ſzcżenna będąc/ A gniazdá ſwego nie máiąc: Drugiey też pśice prośiłá/ By iey gniazda poſtąpiłá. Aby iedno porodziłá BierEz M3.
c. O ziemi: Wydać plon (1): y ktho widział temu podobną? izaż porodzi źiemiá iednego dniá? Leop Is 66/8.
2. Spłodzić [kogo, co (żywotne)] (33): Ia yeſtem ze dwunaſcye rodzáiow prorockich. Iudas porodźył fares/ fares porodźił ezron. March1 A2v, A2v [21 r.]; Iego ſin był Iokuham cżłowiek poganſki á bałwochwalca, ktory porodził threciego Czara imieniem Zaiucham MiechGlab 29; HistAl A8; Oprocż tedy onych ktorzy nas porodźili/ ſą ieſzcże w Piſmie S. inſzy oycowie/ [...] ktorym z oſobná káżdemu ieſteſmy przyſtoyną cżeśc powinni. KuczbKat 305.
Przen: O Bogu (6): Z thobą zawżdy ieſt pocżątek dnia moci twey w iaſnoſci ſwiętych z żywota przed tym niż było ſlońce porodziłem cie. WróbŻołt 109/3; Rzekł do mnye wſſechmocny Pan z Máyeſtatu ſwego/ [...] Ciebyem ya dziś porodził ku kochániu ſwemu LubPs B2; Leop Ps 2/7; WujNT Act 13/33.
Zwrot: »porodzić w bostwie (a. w przeźrzeniu bostwa swego)« (2): bog oczyecz ſzwyecznoſzczy porodzyl yą [Maryję] w przeſrzenyu boſtwa ſwego PatKaz II 42v, 42v.
a. O zwierzętach (1): Potym śię więc przygodziło/ Iż mulicy ćięſzko było: Gdy ná niey prędko bieżano/ Smágłym bicżem poganiano. Tám kiedy śię vmęcżyłá/ Dopiero śię vbacżyłá: Rzekąc/ ośieł mię porodził/ Ktory bárzo nierychły był. BierEz K2v.
3. Popełnić (o złych, nagannych uczynkach) [w tym: co (7)] (9): Taki cżłowiek grżeſzny porodziwſzy złoſć Głębokoſć prżepaſci odtworzył WróbŻołt C6, C5v.

W połączeniach szeregowych (5): oto [Ewa] porodzyla nyeſprauyedlyuoſzcz począla zaloſzcz a urodzyla zloſzcz PatKaz III 90v; Takci zydowie [...] Naprzod grzech poczęli gdy pana Ieſuſa vmyſlili zabic. Rodzili gi gdy na iego ſwiętą naukę zgrzitali. Oſtatecznie, porodzili złoſc gdy wołali vkrzyzuy vkrzyzuy. WróbŻołt C5v, 7/15, C5v [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: porodzić grzech (2), niesprawiedliwość, złość (5).

Szereg: »począć i porodzić« (2): PatKaz III 90v; Lecz pożądliwość nie rodzi/ ieſli pierwey nie pocznie: [...] Y przetoż walczymy przećiwko iey/ áby nie poczęłá y nie porodziłá grzechu. WujNT 787. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

Synonimy: 2. spłodzić; 3. popłodzić.

Formacje współrdzenne cf RODZIĆ.

Cf PORODZĄCY, PORODZENIE, PORODZONY

MN