Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [POROŚCIENIE]

Następne hasło: POROŚLE »

POROŚĆ (14) vb pf

Pierwsze o jasne; w fut, praet i con drugie o jasne, w part praet act pochylone.

Fleksja

praet
	sg		pl
3	f		m an	porośli
3	n	porosło	subst	porosły

conditionalis
	pl
3	subst	by porosły

fut 3 sg poroście (3). ◊ 3 pl porostą (3). ◊ praet 3 sg n porosło (1). ◊ 3 pl m an porośli (1). subst porosły (4). ◊ con 3 pl subst by porosły (1). ◊ part praet act porózwszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Pokryć się czymś rosnącym, zarosnąć, obrosnąć (8)
2. Stać się większym, urosnąć (o wielu (pl a. sg w funkcji pl)) (4)
3. Wyrosnąć, pojawić się (2)

1. Pokryć się czymś rosnącym, zarosnąć, obrosnąć [w tym: czym (6)] (8): [koniowi na parchy] Nátłucz trtęći z ſádłem ſtárym/ á od thego ſye goić będźie y záś porośćie. SienLek 181, 180 [2 r.]; HistLan B2v; Ieſt w kóniec gór Rákuſkich [...] mieyſce w okrąg głębokié/ y niemáłé: któré ná Wioſnę prędko a buyno łąkámi porózwſzy/ śiáná dobrégo/ [...] dobry á nieomylny vrodzay do ręku ludźióm podáie Oczko 9v; ktoby ſłábé z przyrodzenia oczy/ albo owé co kátáráktámi á błónkámi poroſły/ wodą tą léczyć chćiał/ y wodźie/ y rádźie/ przygáná rychléyſza/ niż oczóm popráwá. Oczko 14v; A groby ſwiádczą/ iż tám kiedyś Chrześćiánie mieſzkáli/ Bo ná mogiłách ſą ſłupy wyryte Marmurowe/ Mężow zacnych we zbroiách á krzyżyki ná nich/ ále iuſz niektore z dawnośći mchem porosły StryjKron 260; KmitaSpit A4v.

W charakterystycznych połączeniach: porość kataraktami a błon kami, łąkami, mchem, pierzem (2), sierścią.

2. Stać się większym, urosnąć (o wielu (pl a. sg w funkcji pl)) (4): Ieſli też maſz łońſkie drobne [ryby]/ tedy to w ſtawecżki rozſádzić/ á nie maſzli nábyć álbo kupić/ áli to poroſcie/ áli ty y pieniąſzki y pożytek s tego możeſz mieć. RejZwierc 108v.

porość komu (2): [żebracy] przez gnuſność nieiáką/ iáko ſkoro im brody wielkié poroſły/ y śiwé włoſy ſie pokazáły/ zániechawſzy domów ſwych/ w vpraſzániu iáłmużny oſtátek żywotá ſwégo pokłádáią SarnStat 517 [idem] 927.

Szereg: »doźrzeć a porość« (1): NVż gdy przydzie ono gorące Láto/ ázaſz nie roſkoſz gdy ono wſzytko coś ná wioſnę robił kopał nadobnieć doźrzeie á poroſcie RejZwierc 109.

3. Wyrosnąć, pojawić się; oriri Vulg [gdzie] (2): A poroſtą w domiech ich ćiernie/ y pokrzywy/ á oſet po murzech ich Leop Is 34/13; Bo gdźie dębowe drzewo z topolowem Zdawná poroſło/ zową to Oſtrowem. KlonFlis F2v; [LustrRaw 109].

Formacje współrdzenne cf ROŚĆ.

Cf POROSŁY, [POROŚNIONY]