Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PORYWAJĄCY SIĘ

Następne hasło: [PORYWCZE] »

PORYWANIE (4) sb n

o oraz a jasne; e z tekstów nieoznaczjących é oraz -é.

Fleksja

	sg
N	porywani(e)
G	porywaniå

sg N porywani(e) (3). ◊ G porywaniå (1).

Sł stp brak, Cn s.v. porwanie, Linde bez cytatu s.v. porwać się; poza tym XVIII w. porywanie się s.v. porywać się.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „porywać” (2)
- 1. Sięganie po coś, branie, chwytanie czegoś (1)
- 2. Kierowanie; przen (1)
II. Rzeczownik od „porywać się”: podnoszenie się, zrywanie się (o budzeniu się w oszołomieniu) (2)

I. Rzeczownik od „porywać” (2):

1. Sięganie po coś, branie, chwytanie czegoś [czego do czego] (1):

Wyrażenie: »ustawiczne porywanie« (1): Operarius usus,Vſtáwiczne vżywánie/ álbo porywánie czego do yákiey roboty. Mącz 264c.

2. Kierowanie; przen [czego do czego] (1):

Wyrażenie: »porywanie rąk« = czynienie czegoś (1): zá zániedbániem y wywracániem ſądow przychodźi roſtyrk/ waśń poſpolita y káżdego z oſobná właſna. zkąd roſtą nienawiśći/ nieprzyiáźni/ ſwary/ rąk porywánie to do ran/ to do mordow/ y do wiela złego [manuum iniectiones tum ad vulnera, tum ad caedes, et quae non mala]? ModrzBaz 138.

II. Rzeczownik od „porywać się”: podnoszenie się, zrywanie się (o budzeniu się w oszołomieniu) (2): Ktory ſye porywa ze ſnu/ podobny ſzalonemu/ álbo wielce pijánemu. Ale to ták ma być rozumiano/ ieſli ſye mu to porywánie nigdy nie przydawáło/ á tego do ſyebie pierwey nie znał. GroicPorz 114v.

Wyrażenie: »porywanie snu« (1): Abowiem ieſli to pierwey czuł do ſyebie/ y s tákiego porywánia ſnu/ ąlbo [!] z iákiego záchwycenia á ſzaleńſtwá ludźiom ſzkodźił: winien ieſth mężoboyſtwá. GroicPorz 114v.

Synonim: I.1. branie.

Cf PORYWAĆ, PORYWAĆ SIĘ