[zaloguj się]
[pdf]

ROZUMIAN (284) part praet pass impf

rozumian (168), rozumiany (113), rozumian a. rozumiany (3).

o jasne; w formach niezłożonych -ån; -ån- (105), -an- (5); -an- KromRozm III; -ån- : -an- SarnStat (31:4[f]); w formach złożonych -an- (93), -ån- (6); -ån- GroicPorz; -an- : -ån- BibRadz (5:1), RejPos (2:1), CzechRozm (21:3), CzechEp (8:1).

Fleksja
sg
mNrozumiån, rozumiany fNrozumiåna, rozumianå, rozumi(a)n(a) nNrozumiåno, rozumiané
Grozumian(e)go G Grozumian(e)go
Drozumian(e)mu D D
A A Arozumiané
pl
N m pers rozumiani, rozumieni
G rozumianych
inne formy
pl N subst m i f - rozumiané; pl N subst n - rozumiané, rozumiany

sg m N (praed) rozumiån (41), rozumiany (4); -any RejPosWiecz2, ActReg, PowodPr; -ån : -any CzechRozm (2:1); ~ -ån (40), -(a)n (1). ◊ G rozumian(e)go (1). ◊ D rozumian(e)mu (1). ◊ f N rozumiåna (11), rozumianå (12), rozumi(a)n(a) (3); ~ (attrib) -å (3); ~ (praed) -a (12), -å (8); -a KromRozm II (3), BielKron, RejPos, WujJud, ModrzBaz; -å BibRadz, CzechEp (2), OrzJan; -a : -å CzechRozm (1:2), SarnStat (4:2). ◊ n N rozumiåno [tylko z podmiotem rzeczownikowym] (114), rozumiané (18); -é (1), -(e) (17); ~ (attrib) -é (1); ~ (praed) -o (114), -é (17); -é ReszPrz (5); -o : -é KromRozm I (2:1), BibRadz (2:1), GrzegRóżn (1:1), CzechRozm (29:3), CzechEp (6:4), WujNT (1:1), SarnStat (26:1). ◊ G rozumian(e)go (2). ◊ A rozumiané (1). ◊ pl N m pers rozumiani (10), rozumieni (4) BiałKat, SarnStat (3). subst m i f rozumiané (21); -é (8), -(e) (13). n (praed) rozumiané (36), rozumiany (2) WróbŻołt, KromRozm III; -é (12), -(e) (24). ◊ G rozumianych (3).

Składnia dopełnienia sprawcy: rozumian od kogo (4).

Sł stp s.v. rozumieć, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. rozumieć.

1. O którym się coś myśli, sądzi; uznawany, uważany za kogoś, coś, jakiegoś (81):

rozumian kto, co [= przedmiot sądu] (69):

~ Z orzekaniem o przedmiocie: kto – rozumian co (N) (2): abychmy [...] tak ſie zachowali iakobychmy byli v ciebie rozumiani powolne a nie wyſtępne ſtworzenie twoie RejPs 162v; WerKaz 281.

kto, co – rozumian(o) jaki(e) (14): thedy they [lege: te a. ty] wypiſane artyculy nikczemne y zadny moznoſczy mayą bidz rozumiane ConPiotr 35; Diar 93; UstPraw E3v; Ktorzi práwie źli máią być rozumiani. RejPos 30 marg; PaprPan A3v; PaprUp Lv; aktoryby się tego wazył zktoreykolwiek strony tedy ipso facto infamis ma bydz rozumiany ActReg 47, 89; RybGęśli A2v; tákowi to czyniąc ſą przezeczći/ y nierówni dobrym ludźióm máią bydź rozumieni [reputari JanStat 621]. SarnStat 701 [idem 707], 13, 164, 322, 707.

kto, co – rozumian(o) jako kto, co (2): że nieinácżey máią być rozumiáni [habendos esse] kmiećie/ gdy powinnośći ſwey doſyć vcżynią/ y cżyńſz zápłácą/ iedno iáko ſąśiedźi. ModrzBaz 47v; Zgodne á iednoſtáyne rozumienie wſzyſtkich narodow/ ma być rozumiáne/ iáko iáki głos przyrodzony. ReszPrz 23.

kto, co – rozumian(o) za kogo, za co, za jakie(go) (23): UstPraw C3v; Wino á oliwá [...] pomiernie vżywáne nápoły zá lekárſtwo mogą być rozumiáne RejAp 59; RejPos 299; WujJudConf 9; CzechRozm 81v; ten okrom tego/ żeby był zá krzywoprzyśiężcę rozumian [periurus iudicandus]/ niechby onego beneficium zbył ModrzBaz 138v, 3, 72v, 86v, 108v; GórnRozm I3 [2 r.], K3; którzy w któréykolwiek źiemi onégo Woiewództwá będą mieli ośiádłość/ zá dobrą y doſtáteczną ma bydź rozumiáná. SarnStat 72; A ieſliby która z tych ſtron [...] ſtronę náchodźiłá nie vczćiwémi ſłowy [...]: tedy táki zá tego ma bydź rozumian, iákoby téż ſądowému mieyſcu gwałt vczynił SarnStat 1285, 89, 104, 234, 759, 1076, 1100, 1158; PowodPr 73; [ś. Auguſtyn [...] nápiſał/ o iednym pogáninie [...]/ iż gdy w chorobie zá vmárłego był rozumian/ grześć go niechćieli SkarŻyw 1585 833 (Linde s.v. rozumieć)].

kto, co – rozumian(o) kim, czym, jakim (16): RejPs 67; Goſćiem kto ma być rozumian. GroicPorz m2 [idem] nn3v; UstPraw Bv, B2, D, I4; BibRadz Iob 21 arg [2 r.]; RejPos 338v; RejZwierc 101; ModrzBaz 57v, 99v; PaprUp G3v; GrabowSet Yv; Bo im ktorzy więcey łoczą/ bywáią mężnieyſzemi y walecżnieyſzemi rozumiáni. PowodPr 73.

kto, co – rozumian(o) jak [zastępuje treść sądu; w tym: zaimek przysłowny (9)] (11): MurzNT 18v; Sákráment ábo ſwiątość/ ácż widomie ſpráwowány bywa/ á wſzákoż duchownie á niewidomie ma być rozumiány. RejPosWiecz2 95v, 94v; BiałKat 288v; CzechRozm 190; PaprPan P3v; Antychristowe z żydow powstánie, iáko ma być rożumiane [!]. CzechEp 410 marg; ReszPrz 23; WerKaz 281; któré [szlachectwo] zwykło bydź róznym obyczáiem rozumiano [interpretari solet JanStat 554] SarnStat 236, 268.

kto – rozumian cum inf (3): A on Bog [...] ktorego nie znali Oycowie náſzy/ nic nigdy nie cżynić/ ma być rozumian. GrzegRóżn M4v; Iż gdy ten/ który vłápi pánnę/ wdowę/ álbo mężátkę/ przed nas o tákowy vczynek pozwan będźie: tedy [...] práwem przekonány będźie rozumian [intelligatur JanStat 593] cześć tráćić SarnStat 642.

~~ cum inf „być” (1): iż to dziwna rzecż miáłá być ku rozumowi á ku vwyerzeniu ludzkiemu/ iżby cżłowiek ná ſwiecie národzony/ ieſzcże w thák vniżonym ſtanie/ miał być rozumian być Bogiem RejPos 16. ~~ ~

kto, co jest (a. może być) rozumian(o) jaki(e), który(-e) [= że istnieje taki] (5):PatKaz I 10, 18v; taką czyſtoſzczą ſlynye panna yaka pod bogyem vyąthſza bycz nyemoze rozumyana PatKaz III 87v, 119; Tenći to ieſt Bog náſz nád ktorego inſzy nie będzie rozumian RejPos 149v.

rozumian u kogo [= podmiot sądzący] (4): RejPs 162v; RejPos 299; WujJudConf 9; Ześ zacniey á niż ktory z woyſká Troiáńſkiego/ Był rozumian w ſpráwie ſwey v narodu wſzego. PaprPan A3v.

co (N) [= orzekanie] rozumiano o kim, o czym [= przedmiot sądu] (3): nie ták oto idźie co ma być o Bogu oycu rozumiano/ iáko oto/ co też wierzyć y trzymáć o ſynu potrzebá CzechEp 242; SarnStat 43, 268.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); iż (4), aby (1)] (5): bo to ieſth ludzka náturá/ wſzyſtko gánić/ áby w tym káżdy rozumian był/ iż tho lepyey y vmye/ y rozumye. RejZwierz A2v; Tóż téż y o tych/ którzy [...] Vrzędniki ſpráwuiącé potrzeby koronné śmiałby [zam. śmieliby] zgwałćić/ ma bydź rozumiano [taliter erit intelligendum JanStat 588]/ áby tákże téyże winy obráżenia Máieſtatu królewſkiégo byli winni. SarnStat 43; tedy my będźiemy rozumieni [censeamur JanStat 857]/ iżeſmy doſyć vczynili temu Artykułowi SarnStat 1080, 690, 1101.

Wyrażenie: »właśnie rozumian« (1): Sákrámenty iáko właſnie máią być rozumiáne. RejPosWiecz2 94v marg.
Szeregi: »rozumiany i miany« (1): iákiéy doſtoynośći ſą ći: którzy tym [tj. ciałem Pańskim] ſzáfuią: iáko máią być rozumieni y miani od wſzyſtkich ludźi. BiałKat 288v.

»(i) (na)zwan(y) i rozumian(y)« (2): RejPos 338v; to [dobrodziejstwo] iednák muśi być nalepſzym y zwano y rozumiano/ ktore nie tylko iednemu/ ále y drugim ſie przygodzić może. RejZwierc 101.

a. Możliwy, którego istnienie można przypuścić (1): Acz bez pokuty żadne odpuſſczenye grzechow nyebywa/ áni może być rozumyáne odpuſſczenye grzechow bez pokuty. KromRozm I I2.
2. Którego sens jest właściwie pojmowany (9):
a. O tekście i jego autorze (6): Constituere ius, Práwo á ſtátut wyłożyć gdy zwłaſzczá [...] nieyáki ártikuł w práwie/ który ma nie co w ſobie trudnośći wykłádáyą/ áby od każdego rozumian mogł być. Mącz 413a, 9a; ták iż bez piérwſzych rzeczy/ poślednieyſzé nie mogą być rozumiáné GrzepGeom B4; iż piſmo ś. od żadnego nie może być rozumiáne oprocż oſobliwego dáru Bożego. CzechEp 131; WujNT 615.
Wyrażenie: »dobrze rozumian« (1): Ięzykiem tylko ſwym mowiąc y każąc wſzędzie gdzie ſię obroćił/ był dobrze rozumian. SkarŻyw 310.
b. O języku obcym (3): Abowiem z oney proſtey iednoſtáyney wiáry Apoſtholſkiey/ iákoby z iednego ięzyká rozumiánego od wſzytkich/ przepáść iákąś pomieſzáną/ [...] [Tertulian i inni] ſámi ſobie zbudowáli GrzegRóżn Hv; Sine eruditione Graeca intelligi non possunt, Króm vmieyętnośći y niemáłego ćwiczenia Grecki yęzyk nie może być rozumian. Mącz 359d; Słowá Láćińſkie wątpliwe z Graeckiego máią być rozumiáne. WujNT przedm 19 marg.
3. Interpretowany (59):

rozumian(y) wedle (a. wedla) czego (8): KromRozm II m4v; roſkazano áby wedle ſthárego wykłádu Biblia byłá rozumianá y dzierżaná BielKron [225]; RejPos 17v; CzechRozm 113v, 135, 196v; CzechEp 371; W Kośćiele BOżym chrześćijáńſkim/ [...] káżdey náuki iego/ nie ieſt inſzy fundáment/ iedno piſmo święte/ nie wedla głowy ktorego Hánuſá/ álbo Albrychtá wykłádáne/ ále wedla trádiciy álbo podánia ſtárſzych/ wedla zdánia Oycow świętych/ wedla piſmá Doktorow ś./ wedla Dekretow S. Conciliorum rozumiáne ReszPrz 53.

rozumian(y) jak [w tym: inaczej (inak, inszym sposobem) (8), dwojako (dwojakim obyczajem) (3)] (38): WróbŻołt N; A nye mowyę o tym [słowie Bożym] ktore ſnadź ták y owák może być rozumyano/ ále ktore yáſne/ á roznego wykłádu nye ćirpi KromRozm I F4v, M2; KromRozm II m4v; KromRozm III Iv; GroicPorz m2v, r4v; UstPraw H2; Mącz 172d; LeovPrzep b2; A iż mowi/ że przezeń ſą wſzyſtkie rzecży ſtworzone: tedy to dwoiákim ſpoſobem może być rozumiano. CzechRozm 37v, 28v, 34v, 110v, 111, 128 (13); CzechEp 156, 244; Iż iednáko/ y wſzędźie/ [...] zgodnie te ſłowá Páná Chryſtuſowe rozumiáne były. ReszPrz 20, 10; GórnRozm G; WujNT 811; Proſzę iáko ma być rozumiano one mieyſce: [...] WysKaz 16, 8, 25; PRzywileie poſpolité y oſobliwé/ nie máią bydź wykłádániém iákim ná inné rozumienié obracáné/ iedno ná to: iáko w ſobie brzmią/ [...] á ináczéy nie máią bydź rozumiáné [non aliter intelligi debent JanStat 103]. SarnStat 99, 52, 327, 642, 765, 1182; PowodPr 47. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

rozumian o czym (2): CzechRozm 12; Hieronim mowi iż to [tj. cytowane słowa z Księgi Izajasza: Národzenie iego y ktoż wypowie] może być rozumiano dwoiáko: to ieſt: Abo o tym tám przedwiecżnym rodzeniu/ ábo o národzeniu z pánny. CzechEp 156.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): vſtáwiamy/ áby [statut około granic] ták był rozumian: iż ná ten czás dowód liſtów w rozgrániczeniu dóbr iśdź nie ma SarnStat 842.

Wyrażenia: »dobrze rozumian« (1): Byłoć záwſſe ſlowo Boże w koſćyele krzeſćiyáńſkim/ y piſmoć czytano/ y dobrze rozumyano y wykłádano. KromRozm I Lv.

»fałszywie rozumiany« (1): Kácérz téż/ gdy nań piſmem prawdźiwie iedźieſz/ wyrwie ón piſmo/ ácz fáłſzywie rozumiáné/ á wſzákóż iednák ku prawdźie v niebácznych podobné OrzQuin Aa2.

»właśnie rozumiany« (1): A iákoż właſnie rozumiáne máią być ty ſłowá Chriſtuſowe/ To ieſt ćiáło moie/ ábo iáko ie ty ſam rozumieſz? CzechRozm 265v.

»źle, niedobrze rozumian(y)« (5:4): KromRozm II o4, o4v; A then błąd o ſámey wierze vſpráwiedliwiáiącey [...] ieſzcże zá Apoſtołow náſtał/ ze ſłow Páwłá ś. źle rozumiánych WujJud 103v; SkarŻyw 364; ReszPrz 12; Iáko literá ſtárego teſtámentu nie dobrze rozumiána/ [...] zábija ćieleſne Zydy: Ták literá nowego teſtámentu nie dobrze rozumiána/ áni Duchem Chriſtuſowym [...] wykłádána/ zábija haeretyki WujNT 629, 5, 783.

Szeregi: »mowion i rozumian« (1): Wſzákże ſie z rozmow náſzych to pokaże/ co ma być mowiono y rozumiano o Iezuſie Chriſtuſie/ á co nie. CzechRozm 12.

»powiedzian abo rozumian« (1): Ale ieſliby dla tego/ iż to tu [św. Jan] pierwey o Bogu powiedźiał ná pierwſzym mieyſcu/ tákżeby też dla tego ná wtorym miáło być powiedźiano ábo rozumiano: tedyby [...] CzechRozm 201v.

»ani szacowan ani rozumian« (1): Ale iż drogi y ſądy Boże/ nie ſą iáko ludzkie: tedy to [tj. że Chrystus i Antychryst króluje w Kościele] áni ták ma być ſzácowano/ áni rozumiano. CzechRozm 184.

»rozumian(y) i (ani) wykładan(y)« [szyk 4:2] (6): KromRozm I Lv; Przywileie poſpolite y oſobliwe nie máią inák być rozumiáne y wykłádáne iedno iáko ſámy w ſobie brzmią. UstPraw H2; CzechRozm 26; ReszPrz 10; WujNT 629, 811; SarnStat 1182.

4. Któremu przypisuje się jakiś sens, znaczenie; odnoszący się, dotyczący (135):

rozumian kto, co [= objaśniane] (99):

~ Z podaniem znaczenia: kto, co – rozumian(o) kto, co, jaki(e) [= że jest kim, czym, jakim] (6): Serce cżyſte nie tylko ná iedno rozumiano być ma cżyſte/ ále ná wſzytko RejZwierc 140v; Iáko też Izráel/ ktoremu Bog groźił niewolą Bábilońſką/ [...] nie może być on tylko rozumian/ ktory był zá dni Ezáiaſzowych/ ále też y potomkowie ich. CzechRozm 132; A wolność prawdźiwie tá rozumiána bydź ma/ w któréy wſzyſcy práwu poddáni [są] OrzJan 15; od káżdéy állegáciiéy [ma być brane] pułgroſzá: á Allegátia iedná ták ma bydź rozumiáná/ odmowá ſtrony przećiwnéy áż dotąd/ że druga ſtroná ná to odmáwiáć pocznie SarnStat 1157, 318, 774.

co – rozumiano na co (2): Tu ná tym mieyſcu ſykł ná wagę złotá ma być rozumian/ á nie ná pieniądze. BibRadz I 13b marg; SarnStat 52.

kto, co – rozumian(o) o kim, o czym (71): ComCrac 13; SeklKat Nv; O teyże też Ewányeliey ma być rozumyano ono/ co ſam Pan powyedźyał: Gdźyekolwyek tá Ewányelia opowyádaná po wſſyſtkim ſwyećye. rć. KromRozm II c2v, k2, nv, rv; GroicPorz m, ggv, mm3; iż ty ſlowá Duchá Swiętego/ niemáią być rozumiáne/ o żonach Apoſtolſkich/ ále o niektorych niewiáſtach nabożnych KrowObr 223v; Ty rzeczy kthore tu przypomina nie mogą być o Ezechiaſzu rozumiane/ iedno thylko o ſámym Meſyaſzu Kryſtuśie. BibRadz I 358d marg, Cant 1 arg, I 351a marg [2 r.], 376a marg, II 95d marg; BielKron 266; GrzegRóżn I2v [2 r.]; WujJud 30, 238; CzechRozm 27, 32, 35v, 39v, 47v (25); KarnNap C4; A com ná przykład powiedźiał o iednem ártykule/ toż y o drugich niech będźie rozumiano [intelligi volumus]. ModrzBaz 99, 37v, 95; CzechEp 155, 275, 314, 345, 412, 415; ReszPrz 89; Lecz ieſli te wſzytkie śiedm plag máią być rozumiáne [...] o ſámym ſądzie; to trudno ieſt wiedzieć WujNT 838, 622; Która to vſtáwá o kupcách tych/ którzy ná przekup kupuią/ ma bydź rozumiáná [intelligenda est JanStat 73] SarnStat 1241, 215, 292, 533, 560, 618 (12).

co – rozumiano jakoby rzekł, że (1): iż to wſtąpienie Páná Chryſtuſowe do niebios/ nie inácżey ma być rozumiáno/ iedno iákoby rzekł/ że Pan Chryſtus z ocżu ludzkich zniknął. ReszPrz 86.

co – rozumiano jak [zastępuje znaczenie; w tym: zaimek przysłowny (17)] (22): MurzNT 38v; KromRozm II rv, r2; GliczKsiąż N2; PRzy Potocznym Sądźie Pozywánie/ [...] tákże [tj. tak samo] ma być rozumiano/ iáko y przy wyłożonym Sądźie. GroicPorz mv, ll4v; BibRadz II 133b marg, 141a marg; BielKron 206v; Ambiguus, Niepewny/ co może być ná obie ſtronie rozumiano. Mącz 8a, 213a; iż przyſcie iego ná ſwiáth nie może być inácżey rozumiano/ iedno dobrym á wiernym [...] ku wielkiey pocieſze á ku powſtániu. RejPos 28, 88 marg; KuczbKat 30, 320; iż to opiſánie miáſtá Ierozolimſkiego/ [...] nie może być żadną miárą ćieleſnie rozumiáne CzechRozm 120, 120; ModrzBaz 86v; iż tytuł iego [papieża]/ [...] ſługá ſług Bożych/ per Antiphraſim ma być rozumian. CzechEp 385; ReszPrz 86. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym. ~

rozumian z czego [= na podstawie czego] (1): A iż z iedney cżęśći y druga rozumiana być ma [tj. na podstawie pierwszej części należy sądzić o drugiej]: przeto [...] CzechRozm 260v.

rozumian z strony czego [= pod jakim względem] (1): wiedz/ iż to przypodobánie Iezuſá do Moyżeſzá/ nie z ſtrony zacnośći ma być rozumiano/ iákoby Pan Iezus/ nie miał być nádeń zácnieyſzy CzechRozm 106v.

przez kogo, przez co [= objaśniane] rozumian(o) kto, co [= znaczenie] (10): PRzez brodę nicz inſzego nie ma być rozumiano iedno włoſi ktore roſtą około vſt ku dołowi GlabGad O4v; dyabeł nie zaſzkodzi panu Ieſuſowi przez Dawida rozumianemu. WróbŻołt ee4; HistRzym 110; iż ieſli tu w tych ſłowiech przez Páná rozumiány ma być Chriſtus Iezus/ á nie BOG Oćiec wſzechmogący: tedy [...] CzechRozm 202v, 27v, 160, *2; ModrzBaz 71v; CzechEp 292, 293.

gdzie [= miejsce w tekście, objaśniane] może być rozumian(o) kto, co [= znaczenie] (2): A ći ktorzy przy mnie byli zdaleka ſtanęli. (koment) Tu mogą byc rozumiani apoſtołowie Ieſuſowi WróbŻołt N; Tho was obraża iżem wam rzekł/ nie będzyecieli ieść ciáłá moiego (marg) Może theż y cieleſne iedzenye thu być rozumiano. (–) RejPosWiecz3 [97]v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tak (2); zawsze: iż, że] (6): ták też ſłowá Chriſtuſowe nie zdrożnie rozumiáne być mogą/ że żaden nie przychodzi do Bogá iedno przezeń CzechRozm 23v, 23v; CzechEp 415; Ale gdźie oſobnéy zmiánki w przywileiu [...] nie vczyniono: to bywa rozumiano/ iż práwu królewſkiému ieſt záchowano. SarnStat 52, 791, 813.

Wyrażenie: »słusznie rozumiany« (1): Przez ktore naśienie/ ácżkolwiek może ſłuſznie rozumiáne być wſzytko potomſtwo/ [...] wſzákże [...] CzechEp 292.
Szeregi: »ani mowion ani rozumian« (1): Co iuż záś z drugiey ſtrony o Iezuſie Chriſtuſie/ [...] niema być áni mowiono/ áni rozumiano. CzechRozm 210v.

»wykładan(y) i rozumian(y)« (2): CzechRozm 119v; á ták też ni okim inſzym [te słowa] wykłádáne y rozumiáne máią być/ iedno o cżłowieku. CzechEp 345.

a. Wyjaśnia, o co chodzi, jak należy coś rozumieć, do czego odnosić (5): á gdy ktory doctor piſze ią [celidonię] w receptach/ tedy korzenie ma być rozumiano nie ziele FalZioł I 30a, I 67d, 76a, 98b.

kto [= objaśniane] rozumian ze zdaniem podmiotowym [= znaczenie] (1): A pomocnicy máią być rozumiani/ kthorzy ſye ná mężoboyſtwo iednoſtáyną rádą á pomocą ſpiknęli GroicPorz ll3.

b. Uściśla okoliczności i inne szczegóły (11): [tedy [to lekarstwo] pa]niam niepłodnym pło[d sprawuie] mocznie/ á to ma być [rozumiano] tym paniam ktore m[aią niepło]dnoſć zwilkoſci FalZioł I 9b; ComCrac 18v; Oćyec wyętſſy yeſt niż ya. Nyemoże tá wyętſſoſć [...] rozumyaná być wedle zroſtu. KromRozm II r3; SienLek 10; WujNT 365; vſtáwiamy y pozwalamy/ że Práwá Lenné Exequuciiéy podległé/ niemáią bydź rozumiáné/ iedno od Státutu Królá Alexándrá SarnStat 88, 657, 817.

Uściślenie wprowadzone jest zdaniem warunkowym (3): MetrKor 34/134v; Chocia w niektorych ſtronach więczey chwalą [owce] ozimie niż wioſenne, ale tho ma być rozumiano gdy ſie po godziech rodzą FalZioł IV 1d; A ieſli [apelacja] do Krolá/ thedy wſzeſć niedźiel: co ma być rozumiano/ gdyby był w Ziemi. GroicPorz bb2.

Wyrażenie: »właśnie rozumian« (1): Nie wierzyſz że ia w Oycu [Ioann 14/10].) [...] Bo nie może być właśnie rozumian Oćiec w Synie/ á Syn w Oycu; ieno dla ſpołiſtnośći y teyże nátury Oycá y Syná. WujNT 365.

Cf NIEROZUMIANY, ROZUMIEĆ

KW, LWil