[zaloguj się]
[pdf]

POSIAĆ (39) vb pſ

o jasnej w inf i praet a pochylone (w tym w inf 1 r. błędne znakowanie); w fut prawdopodobnie e jasne, w imp pochylone (tak w siać).

Fleksja
inf posiåć
praet
sg pl
1 m -m posiåł, ja posiåł m pers -smy posiåli, -smy posieli
2 m posiåłeś, -eś, -ś posiåł m pers
3 m posiåł m pers posiåli
plusq
sg
2 m -eś był posiåł
3 m był posiåł
imperativus
sg
2 posiéj
conditionalis
sg
3 m by posiåł
impersonalis
praet posiåno
participia
part praet act posiåwszy
inne formy
fut sg 2 - posiejesz; fut sg 3 - posieje; fut pl 3 - posieją

inf posiåć (8). ◊ fut 2 sg posiejesz (1). ◊ 3 sg posieje (1). ◊ 3 pl posieją (2). ◊ praet 1 sg m -m posiåł (3), ja posiåł (1) ZapWar (3:1). ◊ 2 sg m posiåłeś, -eś, -ś posiåł (2). ◊ 3 sg m posiåł (9). ◊ 1 pl m pers -smy posiåli (1) LatHar, -smy posieli (1) ZapWar. ◊ 3 pl m pers posiåli (1). ◊ plusq 2 sg m -eś był posiåł (1). ◊ 3 sg m był posiåł (2). ◊ imp 2 sg posiéj (1). ◊ con 3 sg m by posiåł (1). ◊ impers praet posiåno (2). ◊ part praet act posiåwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Rozrzucić nasiona na glebę w celu uzyskania plonów, zasiać, obsiać; seminare Vulg; serere PolAnt; committere semen, conserere, deponere semina, mandare semina terrae Mącz (37): Wezmi naſienia cżoſnkowego rosſiey że ie/ á pothem onego cżoſnku ktori vroſcie/ wezmi iego naſienie y poſiey FalZioł I 5c; Smokowi zęby wybrawſzy [Jazon] poſiał iżbi Rycerze z nich powſtáli BielKron 54v; Mandare semina terrae, Posiać/ záſiać. Mącz 206b; Rare conserere, Rzadko poſiać. Mącz 346d, 225c, 310c, 387a.

posiać co [= co zostało posiane] (9): Kędy zboże żádne/ zwłaſzcżá iárzyny/ pośieie Włodarz/ ma to ſobie zábráć/ á ták wiele oddáć cudnego GostGosp 98. Cf posiać co gdzie; »posiać nasienie«, »ziarno posiać«.

posiać co [= co zostało posiane] gdzie (1): owo prożna by robothá byłá/ kiedyby ktho ná ſzcżyrym piaſku poſiał dobrą pſzenicę GórnDworz Kk2.

posiać czym [w tym: gdzie (3); na czym (1), miedzy czym (1), w pośrzodku czego (1)] (8): yako ya nyeporąl [!] y nyeposzyąl gwąlthem na czaszczy dorothyey zythem na malem tharchomynye podlyą posw ZapWar 1511 nr 2098; Leop Matth 13/2; A gdy poſnęli ludzye/ thedy przyſzedł nieprzyiaciel ktory poſiał po wirzchu kąkolem w pośrzodku pſzenice/ y odſzedł. RejPos 52 [przekład tego samego tekstu Leop]. Cf »posiać nasieniem«, »posiać rolą«.

Zwrot: »posiać nasienie, nasieniem« = serere semen PolAnt; demergere semen Mącz [szyk zmienny] (6:2): ZapWar 1542 nr 2450; A trefi ſie nam ták iáko onem kthorzy w zły czás poſieią naſienie ſwoie RejPs 194; Podobne ieſt kroleſtwo niebieſkie ku onemu cżłowiekowi/ kthory był poſiał rolą ſwoię dobrym naſieniem [seminavit bonum semen in agro suo] Leop Matth 13/24 [przekład tego samego tekstu RejPos]; Mącz 218c; RejPos 52; BudBib Deut 22/9; BudNT Matth 13/27; WujNT Matth 13/27.

»pole posiać« (1): Tám łáknące poſtáwi [Pan] iżby thám myeſſkáli/ A obronne myáſto tám ſobye budowáli/ Tám ſwe polá poſyali/ winnice ſſcżepili/ Wdzyęcżne ſobye pożytki tám ná wſſem cżynili LubPs Y5v.

»posiać rolą (A), na roli« [w tym: czym (3)] = occupare agrum Mącz (6:3): yakom ya nyeposchial Roley yego spravioney robothy yego zythem yarem hy yączmyenyem ZapWar 1530 nr 2431, [po 1505] nr 2086, 1522 nr 2284; Leop Matth 13/24; Y da Bog deſzcz naſieniu twoiemu gdzie iedno poſieieſz rolą [quando seminabis terram]/ á chleb źiemie twoiey będzie wyborny BibRadz Is 30/23; Mącz 258c; RejPos 52; BudNT Matth 13/27; Pánie/ izaliś nie pośiał dobrego naśienia ná roli [semen seminasti in agro] twoiey? WujNT Matth 13/27.

»ziamo posiać« (1): BielKron 467v cf »w ziemię posiać«.

»w ziemię posiać« (1): káżde źiamo ktore w źiemię poſieią/ nie wznidźie wzgorę/ áż ono pierwey w źiemię zágrzebione obumrze y ſprochnieie BielKron 467v.

Szeregi: »posiać i pograbić« (1): Demergere semen, Pośiać y pográbić naſienie/ rolą nákrić. Mącz 218c.

»nie poorać (a. wzorać) ani posiać« (4): Iakom ya nyewzoral any poszyal czwyerczy rolyey nadww polv owszem y proszem navmyesthowye Gwalthem ZapWar [po 1505] nr 2086, [po 1505] nr 2087, 1511 nr 2098, 1522 nr 2284.

»posiać i pożąć« (1): Tákże y ći ktorzy nie walcżą áni woiuią iedno ſię rolą páráią/ ći też poſiawſzy y pożąwſzy/ krolowi to przynoſzą [cum fuerint metentes, afferunt tributa regi] BibRadz 3.Esdr 4/6.

Przen [w tym: co (= co zostało posiane) (6)] (7): Wiem s tego nic nie będzie/ y boday nie było/ Lecż kártá prożna ſtáłá/ poſiać [tj. zapełnić pismem] było miło. BielSpr c2.

posiać komu (1): LatHar 127 cf W przeciwstawieniu.

W przeciwstawieniu: »posiać ... żąć« (1): Ieſliſmy wam duchowne rzecży pośiali: wielkali to/ że wáſze ćieleſne żniemy? LatHar 127.

Zwroty: »posiać nasienie« (2): TOś ſłyſzał ſłowá Páńſkie/ co tu w przypowieſciach ſwych o tey nędzney zyemi powyedáć racży/ iż ią on był racżył ſthworzyć ku roſkoſzam ſwoim/ á iż poſiał ná niey wdzięcżne naſienie ſwoie/ ku cżći á ku chwale ſwoiey. RejPos 52v, 51v.

»w sercu posiać« (1): przychodźi złośćiwy/ y wydziera/ co poſiano w ſercu iego [et rapit quod est seminatum in corde eius] BudNT Matth 13/20 [19].

»ziamo posiać« (1): A tu ſie maſz pilnie przypátrowáć káżdy Krześćiáńſki cżłowiecże/ żeś ieſt ono roſkoſzne zyárno Páná ſwego/ tu ná tey nędzney ziemi/ ktore on ſobie wſzcżepił/ á poſiał RejPos 54v.

»posiać na roli, na ziemi, w ziemię« (1:1:1): Poſiano w zyemię co ieſt cieleſnego/ ále wſtánie co ieſt duchownego [Vulg 1.Cor 15/43] BielKron 2v; Pánie wſzákeś ty był poſiał dobre naſienie ná roli ſwoiey RejPos 51v, 52v.

Szereg: »wszczepić a posiać« (1): RejPos 54v cf »ziarno posiać«.
2. Posypać, rozsypać (2):

posiać co (1): [Jan Łaski] pochowan w Gnieznie w káplicy od kośćiołá wielkiego oſobney/ ktorą on dał zá żywotá zmurowáć/ y cmyntharz około niey obmurowáć/ gdzye poſiał źiemię z Rzymá przyniowſzy BielKron 422v.

posiać czym po czym (1): Daniel wyzwolił to ſobie v krolá/ iż poſiał białym popiołem po kościele około ołtarzá gdzye ofiárá leżáłá BielKron 111v.

[posiać czym gdzie: weźmi wapná żywego/ á po vmiećieniu gmáchu/ pośiey nim wſzędy/ pozdycháią [pchły] od niego. SienHerb [578]b.]

Formacje współrdzenne cf SIAĆ.

Cf POSIANIE, POSIANY

MN