[zaloguj się]
[pdf]

ROZWADZIĆ (14) vb pf

o jasne; w inf a jasne; w pozostałych formach -a- (11), -å- (1); -a- : -å- BielKron (5:1).

Fleksja
inf rozwadzić
praet
sg pl
3 m rozwadził m pers rozwadzili
f rozwadziła m an
conditionalis
sg pl
3 m by rozwadził m pers by rozwadzili
con praet
sg
3 m by był rozwadził

inf rozwadzić (2). ◊ fut 1 sg rozwadzę (1). ◊ 3 sg rozwadzi (1). ◊ 3 pl rozwadzą (1). ◊ praet 3 sg m rozwadził (1). f rozwadziła (2). ◊ 3 pl m pers rozwadzili (1). ◊ con 3 sg m by rozwadził (4). ◊ 3 pl m pers by rozwadzili (1). ◊ [con praet 3 sg m by był rozwadził.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Rozdzielić zwaśnionych lub nie dopuścić do otwartego ich konfliktu [kogo (pl)] (11): KromRozm II r; iż ſie cżaſem ták barzo chłopi kiymi biją/ iż ie ledwo Vrzędnicy rozwádzą. BielKron 432v, 377v, 385; HistRzym 80v; [A ia ſłużebnicá twoiá miáłá dwu ſynow: ktorzy zwádziwſzy ſie ná polu/ ieden drugiego zábił/ że nie był ktoby ie był rozwádził [qui eos prohibere posse]. Leop 2.Reg 14/6 (Linde)].

rozwadzić czym (1): Praelia voce diremit, Okrzikiem ſiekące ſie weſpołek rozerwał/ Rozwádźił. Mącz 103a; [I widzi mi się, że tym [tj. dobrym zdaniem o cesarzu] może rozwadzić dwu, ledwo sam trzeci na placu nie zostanie DudEpist IV 391].

[Zwrot: »rozwadzić w swarze«: tákże rozwádźił ie [posłów negocjujących z Krzyżakami] w tym ſwarze Poſeł Węgierſki/ rádząc tákże ku zgodźie BielKron 1597 293.]
Przen: Wykorzystując konflikt dwu stron, narzucić obu swoją wolę (3): BielKron [3322]v; bo nie máłą krzywdę ćirpi Koro⟨na⟩ Polſka od Niemcow w poſiadániu gruntow/ zá czym ſnadnie do złego przyść może/ á strzeſz Boże by nas Turek nie rozwádźił/ ieſliby nam przyſzło do zátárgnienia z nimi MycPrz II Cv; Gdy miedzy Kártágineńcżyki á Cyryneńcżyki o gránice wielka roznicá byłá [...] Obawáiąc ſie áby kto możnieyſzy ich nie rozwádził/ tákowe miedzy ſobą przymierze vcżynili/ [...] Phil C2v; [Respons E3].
α. Z podmiotem nieosobowym: być przyczyną przerwania walki (2): bili ſie [Trojanie i Grecy] okrutnie/ iż wiele z obu ſtron ludzi poległo/ áż ie noc rozwádziłá. BielKron 57, 58v.
2. Zakończyć czyjś spór (1): Rixam dirimere, Rozwádźić. Mącz 103a.
3. Rozwiązać węzeł; przen (2):
Zwrot: »węzeł [= zagadkę] rozwadzić« (2): Potym ktorzy ſtárſzy byli/ Ku Ezopowi przyſtąpili: Proſząc áby im porádził/ Ten trudny węzeł rozwádził. BierEz E4v, F.

Synonimy: 1., 2. pogodzić, pojednać, zgodzić.

Formacje współrdzenne cf WADZIĆ.

RS, ALKa