[zaloguj się]
[pdf]

POSTRADAĆ (23) vb impf i pf

pf (22), impf [praes] (1) BudBib.

o oraz drugie a jasne; w inf pierwsze a jasne; w pozostałych formach -strå- (14), -stra- (6); -strå- BudBib, WerGośc (3), PudłFr, KochProp, GrochKal, GórnTroas, KlonWor (2), SzarzRyt; -stra- CzechRozm (2), Phil; -strå- : -stra- CzechEp (2:1), GórnRozm (1:2).

Fleksja
inf postradać
praet
sg pl
1 f -m postrådała m an
2 f -ś postrådała m an
3 m postrådåł m pers postrådali
conditionalis
sg pl
2 m byś postrådåł m pers
3 m m pers by postrådali
con praet
sg
3 m by był postrådåł

inf postradać (2). ◊ fut i praes 3 sg postrådå (4). ◊ 3 pl postrådają (1). ◊ praet 1 sg f -m postrådała (1). ◊ 2 sg -ś postrådała (1). ◊ 3 sg m postrådåł (2). ◊ 3 pl m pers postrådali (4). ◊ con 2 sg m byś postrådåł (1). ◊ 3 pl m pers by postrådali (3). ◊ con praet 3 sg m by był postrådåł (1). ◊ part praet act postrådåwszy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Stracić, utracić; deficere PolAnt; amittere, decollare, deperdere, excidere, orbari, perdere, privari, prodere Cn [czego] (23): [Saul] iáko ſie prętko Krolem vrodził/ y iáko potym rychło krolem pozdrowion był/ ták też záś prętko kroleſtwá poſtrádał. CzechRozm 140; CzechEp 335; ieſli ſię tákowi [pijanice] nie obacżą/ nie tylko kroleſtwá niebieſkiego pozbędą/ ále y oycżyzny y pocżćiwośći/ á k temu dobrey ſławy/ nie tylko ſwey/ ále y przodkow ſwoich poſtradáią WerGośc 225; dáleko lepiey było z prżodku lekárżá ſłucháć/ bo [chory] tylko by był poſtrádał palcá iednego/ á niechcąc rády dobrey ſłucháć/ vtráćił rękę cáłą. GórnRozm K2v; KochProp 15; KlonWor 42.
Zwroty: »czci postradać« = być wyjętym spod prawa (1): bo zá nieſądzeniem/ zá niekárnośćią [...] śiłá ſię złego ná broi/ ták iż zbrodniowi nielża/ iedno czći poſtrádawſzy/ iść ná Niż GórnRozm H4.

»władze postradać« (1): Ale głupiégo trudno wynicowáć [...]. Y będą dobrzy w rychle témi włádáć/ A oni władze muſzą ſwéy poſtrádáć. KochPs 73.

»zdrowia postradać« = umrzeć, zginąć (1): ábowiem przyſzedłem dla przypátrzenia ſie ſzaleńſtwu twemu/ ktory nie przeſtawáiąc ná Kroleſtwie Mácedońſkim/ cudzych rzecży doſtawáiąc/ ſam ſiebie w tákowe niebeſpiecżeńſthwo podáieſz/ żebyś y zdrowia y Kroleſtwá poſtrádał. Phil K.

»żywota postradać« (1): Iáko ná kárku końſkim kiedy ocokáły Sleṕ vśiędźie: [...] Ták lichwiarz otrzáſkány/ doić nie przeſtánie; Aż w żyłách krwie y duſze/ áż w kośćiách nieſtánie Sżpiku wyſchłych: dopiero zemdlony vpada Lichwodawcá: lichwiarz z nim żywotá poſtrada. KlonWor 76.

W przen (3): Cudzołożnik (lepak) poſtrada ſercá/ zátraca duſzę ſwoię kto to cżyni. BudBib Prov 6/32.
Zwroty: »gardła postradać« = zginąć (1): dla ktoregoby [Zakonu] rádſzey gárdłá [Żydzi] poſtrádáli/ niſzby w cżym wiáry ſwey y Bożego roſkazánia vſzcżerbek [...] vcżynić mieli. CzechRozm 67v.

»postradać serca« = zakochać się (1): Oná [miłość] mi ſerce wźięłá/ przez któré człek żywię: A kto ſercá poſtrada/ ten vmárł prawdźiwie. PudłFr 50.

a. O dobrach materialnych (5): A wiem też o wielu tyśięcy tych/ ktorzy/ ácż mieli wielkie doſtátki: iednák nie tylko ich poſtradáli/ ále y gárdło vtráćili CzechEp 351, 133.
Zwrot: »majętności, dobr postradać« [szyk zmienny] (2:1): ktorzy [gracze w kości] wtey iedney rzecży pilni ſą/ yżeby wſzyſtkich dobr ſwych poſtradali KwiatKsiąż P4; maćie wizerunk tego zmyślonego Chryſtuſá/ y z Apoſtołow [fałszywych] iego bráć/ ktorzy nie tylko máiętnośći ſzkárádźie poſtrádáli/ ábo ſię ſzátánowi w moc byli oddáli WerGośc 221; GórnRozm B4.
b. O śmierci bliskiego lub ważnego człowieka (5): (nagł) Nagrobek iego M.P. Mikołáiowi Mieleckiemu [...] (–) [...] POlſko/ ieſli maſz rozum/ łzy hoynie wyléway [...]. Chybá ieſlibyś buiáć po ſwéy woli chćiáłá/ Tuſzę/ iżeś go bárzo rádá poſtradáłá. PudłFr 61; GórnRozm C4v; Tá [wdowa] oycá/ brátá/ męża opłákawſzy/ Trzech wielkich Krolow/ y śioſtr poſtradawſzy/ To zá poćiechy wſzyſtkie ſobie licży/ Ze Zygmuntowi Bog korony życży. GrochKal 21; [Pyrrus] pięknie Grékóm ſłużył/ Gdy nád ſtarcem Priámém okrućięnſtwá vżył. Nád tym ſtárcem/ który przed Achillem vpadał W żalu po mężnym ſynie/ którégo poſtradał. GórnTroas 26; SzarzRyt Dv.

Synonimy: potracić, stracić, utracić.

Formacje współrdzenne cf STRADAĆ.

Cf POSTRADANIE, POSTRADANY

LWil