[zaloguj się]
[pdf]

1. POTĘPIENIE (434) sb n

-ę- (425), -ęm- (8), -e- (1); -enie (418), -ęnie (16).

o oraz pierwsze e jasne; -é (15), -e (4); -e SarnStat; -é : -e OpecŻyw (4:1), MurzHist (8:2).

Fleksja
sg
N potępienié
G potępieniå
D potępieniu
A potępienié
I potępienim
L potępieniu

sg N potępienié (53); -é (6), -e (1), -(e) (46). ◊ G potępieniå (123); -å (108), -(a) (15). ◊ D potępieniu (28). ◊ A potępienié (189); -é (9), -e (3), -(e) (177). ◊ I potępienim (18) OpecŻyw, OpecŻywList, WróbŻolt, SeklKat (7), GrzegŚm, SkarŻyw (4), NiemObr (3), potępieniem (8) RejKupSekl, MurzHist, LubPs (2), WujJud, WerGośc, PowodPr, SkarKaz; -em (1), -(e)m (7). ◊ L potępieniu (15).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn) s.v. potępić.

1. Uznanie za złe, naganne, też: hańba; damnatio Vulg, PolAnt; condemnatio Vulg (34): BielŻyw 143; Ale Iudaſz y Zydzi wydáli go y vkrzyżowáli ze złośći á z nienawiśći [...]. Y przetoż ich ſpráwá byłá złośliwa y potępienia godna. WujNT 403.

potępienie czego (2): Cf Wyrażenia przyimkowe.

potępienie czyje [w tym: G sb (6), pron poss (3)] (9): Leop Rom 3/8; BibRadz Rom 3/9[8]; nierządnych niewiaſt [...] mężoboycow/ lichwiarzow/ o cżterdzieśći tyśięcy ku vznániu potępienia ſwego y cżynieniu pokuty przywodził. SkarŻyw 310, 52; WujNT Rom 3/8; Báczny nie rychło wierzy/ áni domyſłom ſwoim dufa/ do potępienia bliźniego. Czeka [...] áż ſię co pewnego pokaże. SkarKazSej 662a. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Wyrażenia przyimkowe: »ku potępieniu« (3):

~ ku potępieniu czego (1): Ty słowá człowieká pogánina doſyć ważne ſą ku potępieniu zákámiáłego ſercá ludu Zydowſkiego BibRadz II 19c marg.

ku potępieniu komu (1): KochPs 11 cf Szereg.

ku potępieniu czyjemu (1): Weźmićie nas (ſobie ná przykład). Nikogoſmy nie obráźili [...]. Nie mowięć tego ku potępieniu waſſemu [ad condemnationem vestram]. Leop 2.Cor 7/3.

Szereg: »ku hańbie i ku potępieniu« (1): Z vſt niemówlątek rośćie chwałá tobie/ Ku więtſzéy háńbie/ y ku potępieniu Złému plemięniu. KochPs 11. ~

»na potępienie« (3):

~ na potępienie czego (1): [Józef] kazał ſobie [...] wody przynieść/ ná ktorą kłádąc krzyſz święty/ [...] mowił: w imię Iezuſá Názáreńſkiego/ ktorego oycowie moi/ y tych co tu ſtoią [tj. Żydów]/ vkrzyżowáli/ niech będzie moc w tey wodzie/ ná potępienie Cżárnokſięſtwá/ y cżárow/ ktore tu ſą. SkarŻyw 458.

na potępienie czyje (2): LubPs E; Ale Bog [...] mnie y Krolá/ przed ktorym rowno ſtániewá/ [...] pomśći ſię ſam ſpráwiedliwie/ ná potępienie Krolá Alexandrá zgwałćicielá przyrzecenia/ y obietnic ſwoich StryjKron 692. ~

W przen (1): Iuż ſrodze yeſt zátrwożone me nędzne ſumnienye/ Widząc że śmyerć ſtáwya śidłá ná me potępyenye LubPs E.
a. Uznanie za odstępstwo od wiary, wykluczenie z jedności religijnej (20): Támże ono concilium [...] Dioſkorá potęmpiło. A dawáiąc przyczynę potęmpyenya tego/ ták piſſe: iż on nád ine złoſći ſwoye to przydał/ iż przećiwko ſtrożowi winnice páná zaſtępow [...] ſſaleńſtwo ſwe okazał. KromRozm III Q; SkarŻyw 455; SkarKaz 160a.

potępienie czego (4): kazał vcżynić Synod w Medyolanie/ áby Athánázyuſzá Biſkupi zachodni potępili. Lecż drudzy nato zezwolić y z vtrátą zdrowia nie chćieli: wiedząc iſz potępienie Athánázego/ potępienie było wiáry wſzytkiey kośćielney: ktorey on ták mocnie bronił. SkarŻyw 392, A4 marg; WujNT 463, 836.

potępienie nad kim (1): Euzebiuſz/ Theogninus/ Theodorus/ y inni Heretykowie/ nápiſali liſt żáłobny do Papieżá Iuliuſzá/ wielkie potwarzy kłádąc ná Athánazego: y proſząc go/ áby ich potępienie nád nim potwierdził. SkarŻyw 391.

potępienie czyje [= kto jest potępiony; zawsze G sb i pron] (10): GrzegRóżn B3v; Ceſarz ten Michał z onym Phociuſzem/ nieprzyaćielem ſtolice Rzymſkiey/ iż im ná ich złe poſtępki y ná potępienie niewinnego Ignacego Pátryárchi przyzwolić niechćiáłá/ odwroćić chćiał Bulgáry od kośćiołá Rzymſkiego SkarJedn 219, 129, 285, [d10]; PO dokonániu Koncylium Niceńſkiego/ Ceſárz Konſtántyn wielki [...] wielce ſię rádował/ iſz ſię zgoda y iedność kośćiołom Bożym/ po potępieniu Arryuſza/ wroćiłá SkarŻyw 396, 278, 392, 455 marg; WujNT 460.

potępienie czyje [= przez kogo; G sb i pron] (2): SkarŻyw 391; Ktemu nie máiąc doſyć Ian S. ná opiſániu tego potępienia wſzytkiego nierządnégo y krwáwego zboru niezbożnikow/ wyrażnie [!] też miánuie ich trzech przednieyſzych wodzow WujNT 838.

W przen [czego (= przez kogo)] (1): Heretykowie/ mowi [św. Paweł]/ ſami ná ſię ſkazń cżynią/ gdy ſami chcąc z kośćiołá wychodzą: bo wyiśćie z kośćiołá/ ieſt właſnego ſumnienia potępienie. SkarŻyw 337.
2. Osądzenie, kara; damnatio PolAnt, Mącz, Calep, Vulg, JanStat, Cn; condemnatio Vulg, Cn; iudicium PolAnt, Vulg; damnatus Cn (400): Mącz 77c; Damnatorius – Rzecz nieaką [!] vpadek y potęepienie [!] przinoſzącą. Calep 287a, 287a.

potępienie czyje (1): ty [ludu żydowski] mię wiedźieſz z krzyżem ná śmierć poſromoconą. Ty ſię teraz ráduieſz memu potępieniu ArtKanc E14v.

W połączeniu szeregowym (1): a panna any pomſty any przeklynanya any potąpyenya ym [katom swego syna] ządala ale ſyą zanymy modlyla PatKaz III 144.

Wyrażenie: »potępienie śmierci« (1): A iako wydali iego [Jezusa] biſkupowie a kſiążęta naſſe ku potępieniu ſmierci/ ij vkrzyżowali iego OpecŻyw 167v.
Szereg: »potępienie i posądzanie« (1): Drudzy go [św. Witalisa, posądzając go o chodzenie do kobiet sprzedajnych] do Pátryárchy [...] odnośili. Lecż on złego o nim mnimánia żadną miárą bráć niechćiał [...]. Rádził/ aby ſię ná potępienie y poſądzánie nie ſkwápiáli/ zwłaſzcżá ná duchowne. SkarŻyw 107.
a. Kara wiecznych mąk w piekle; gehenna, perditio Vulg (393): Dziewitzo námędrſſá/ [.,.] ty twą mądroſcią diáblys poraziła/ ſwiates od potępieniá wybawiła OpecŻyw 183v; OpecŻywList Cv; WróbŻołt C4, M7v, Q5v, aa5v, ff8v, mm3; RejPs Ff5v; SeklWyzn b4v; KromRozm I I3v; żem śię go zaprzáł przed ludźmi. [...] Przetożem zásłużył potępienié i winienęm tyi ſkaźni ktorą przeciwko mnie Chriſtus vczynił. MurzHist G2, H, P2v, R4v; ſtrzeſzćie śię Doctorów [...] ktorzy pożéraią domy wdów i wrzeczy śię długo modlą cić więtſzé potępięnie (marg) obfitſzy ſąd abo cięſzſze káranié (–) wezmą. MurzNT Luc 20/47, k. 61, 108v; LubPs B5 [2 r.], C2 marg, C4 marg; KrowObr 43v; BibRadz 2.Petr 2/3; BielKron 223v, 463; RejPos 7v, 131v, 146; Ale śię boyćie tego/ kthory y duſzę y ćiáło może [!] zátráćić ná potępieniu/ tho ieſt/ y tu może zábić ná żywoćie docżeſnym/ y tám ná żywoćie Duchownym wiecżnym/ tegoſz iednego cżłowieká. GrzegŚm 19, 17, 18 [2 r.], 54, 58; Coż zá ſpołecżność może mieć świátłość z ćiemnośćiámi/ Chryſtus z cżártem álbo z potępieniem? WujJud 102, 101v; RejPosWstaw 21v; KarnNap E4v; SkarJedn 275, 288; SkarŻyw 184; CzechEp 71; NiemObr 114; ArtKanc M, M2, M19; MNieyſze ieſt potępienie/ niż wyſtępki moię/ Więcym zgrzeſzył mniey ćierpię GrabowSet A4v, N3; Prawdáć ieſt/ że ſumnienie moie záſłużyło potępienie: [...] áleć y to pewna/ że miłośierdźie twoie przechodźi wſzelkie przewinienie. LatHar 153, 247, 647; Kto wierzy weń/ nie podległ potępieniu [non iudicatur]: lecz kto nie wierzy/ iuż potępiony ieſt WujNT Ioann 3/18, s. 13, 170 marg, 204, Ioann 3/19, s. 527 (15); PowodPr 71, 83; Y rowne ieſt niebeśpieczeńſtwo/ y nam Ewángeliey nie opowiedáć: y wam iey nie ſłucháć y pełnić. gdyż obiemá potępieniem pogrożono. SkarKaz 240a, 350b; SkarKazSej 670a.

potępienie czyje [= kto jest potępiony; w tym: pron poss (31), G sb i pron (29), ai poss (1)] (61): OpecŻyw 93v, 145; Y tegoć obyczaiu ſtarego nieganym/ chodzić ras wrok wdom paſterzowy wſzelkiego parafiana ſwego/ y ſluchać á pytać każdego w domu/ [...] ieſly to vmieią Czo kuzbawieniu należy/ [...] ſtrzegac ich potępienia y ſwego/ bo on muſy dac liczbę panu bogu za każdego SeklKat Z2; RejKupSekl a7, a8v; MurzHist I, R2v; LubPs B4v, D4, Y3, Zv; KrowObr 234; Leop Sap 4 arg, Luc 11 arg; OrzList i3; Potępienie złośnikow y śmierć ſpráwiedliwych [Cf 4/16 Nád to ſprawiedliwy vmárły będźie ſądźił żywe niepobożne] BibRadz Sap 4 arg, Apoc 17/1; OrzRozm C3v; Támże ſtoi/ iż ſie Rabinowie ſwárzyli o potępienie dźiatek máłych BielKron 463v; GrzegRóżn I; RejAp 9, 118v, 164v; RejPos 6, 7, 14v, 163, 164 (9); GrzegŚm 18; RejZwierc 5, 131v; WujJudConf 76; SkarŻyw 261; ArtKanc M2; Ludzie ſámi ſą przyczyną ſwego potępienia, przez niedowiárſtwo. WujNT 555 marg, 56 marg, 57, 253 marg, 314, 560 (10); Tych tedy roſkázuie tám ſtrofowáć/ iáko iuż oſądzonych: drugich z folgą á vlitowániem roſkázuie z ogniá błędow y potępienia ich wyrywáć. PowodPr 38; SkarKaz 422b, 517b. Cf »potępienie dusze«, Wyrażenia przyimkowe.

potępienie czyje [= przez kogo] (2): SkarŻywBog 357; Ma tedy biſkup być bez przygány/ [...] nie chćiwy/ w domu ſwym rządny: [...] Nie nowotny: áby ſpyſzniawſzy/ nie wpadł w potępienie dyabelſkie. WujNT 1.Tim 3/6.

W połączeniach szeregowych (21): Ci widzieli vcżynki bozkie [Ps 106/24]/ (koment) Czuſz iego ſtworzenia odkupienia odpłaty potępienia WróbŻołt kk7; proſſim aby Bog ociec niebieſki racził nas zachować od wſziſtkich zlich rzeczy/ Iako ty ſą/ gniew boży/ męka piekielna/ wieczny ſąd/ potępienie/ nagła ſmierć/ Balwofalſtwo/ glod/ walka/ powietrze złe/ niemoczy cęiſkię [!]/ roſpać/ y yne zle rzeczy duſne/ y cieleſne SeklKat T2, Q3, Tv, V3v; MurzNT A4; LubPs E marg; kożdemu wierzącemu Pan Kryſtus Syn Boży/ ieſt moc Boża/ żywoth/ y ſwiátłość/ y zbáwienie. A niewierzącemu záſię/ ieſt vpáść kámień obrázliwy/ ſmierć/ piekło/ y potępienie. KrowObr 43v, B3v, 43, 54, 125v; RejPos 85, 332; vſłyſzyſz co tu Anthykryſt nábroił y zádźiwuieſzśię. Abowiem ſtąd y cżyśćiec wymyſlił/ y ſąd/ y pothępienie ſkoro po śmierći nie cżekáiąc dniá ſądnego. GrzegŚm A4; WujJudConf 76, 95v; wydał ſie [Syn Boży] ná ſrogą ſmierć/ [...] áby iuż więcey grzech nie był nam przycżytan/ á nie dodawał śił ſzátánowi/ ſmierći/ y potępieniu. RejPosWstaw [213]v; KarnNap D4, Fv; [już w żywocie matki] to co z grzechu [Adama] idźie/ gniew Boży y potępienie y ſzpetność duſzną/ y nędze ćieleſne z śmierćią mamy. SkarKaz 577a.

W przeciwstawieniach: »zbawienie (24), żywot (wieczny) (16), łaska (2), odpuszczenie grzechow (2), usprawiedliwienie (2), chwała, krolestwo boże, miłosierny i łaskawy sąd, nawrocenie, niebo, pociecha, radości, rozkoszy wieczne, wieczna pomoc ... potępienie« (55): PowUrb +3; OpecŻyw 145; Prorok w dzien ſądny złym ſtrach a potępienie a dobrim pociechę opowieda. RejPs 143 marg; Yż poydą wierzączy nawieczny żywot niewierny nawieczne potępienie SeklKat Rv, R2; RejKupSekl a7, a8v; MurzHist N4; KromRozm III D, D2v; ktorzy z wiecżnego potępienya wezwáni ſą do łáſki Bożey. LubPs X4 marg; KrowObr 43, 43v, 76v; Zbáwienie obiecáne nie minie pokutuiących/ á záiſte potępienie ludźi pokrytych. BibRadz Iob 13 arg; GrzegRóżn I; RejAp 9; RejPosWiecz2 96; GrzegŚm 11, 18, 30, 40, 58, 59; Iuż nie ieſt ſynem gniewu/ ále ſynem łáſki Páńſkiey: Iuż nie potępienia/ ále kroleſtwá Bożego dziedzicem. KarnNap Bv, B2; iż świętych duſze idą do niebá záraz/ y widzą twarz Bożą/ á złych ná potępienie wiecżne. SkarJedn 274, 404; Zátym przyſzedł do nich Pan Bog do Ráiu/ pozywáć ie ná miłośierny y łáſkáwy ſąd ſwoy/ nie ná potępienie: bo widział iuſz pokutę y żáłość ich. SkarŻyw 262, 3, 152, 260; CzechEp 71; Ewánielią bowiem ſzcżyrze/ y prawdźiwie opowiádáć nic innego nie ieſt/ iedno káiącym ſię grzechow ſwoich/ [...] oświádcżáć z łáſki BOżey odpuſzcżenie grzechow: á záśię niewiernym y niepoſłuſznym/ groźić potępienim NiemObr 38, 14, 38; [Ojcze] ktory nie chceſz potępienia/ grzeſznych, ále náwrocenia/ ku tobie ſię vćiekamy ArtKanc M2, H18v, L11v; LatHar 187, 620; iż wolność ma káżdy człowiek/ vczynić ſię ſtátkiem godnym ábo wiecznego zbáwienia/ ábo potępienia. WujNT 738, 108 marg, Ioann 3 arg, s. 321 marg, 544, 738, Dddddd; SkarKaz 384b. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Zwroty: »dać, (od)dany (a. podań, a. zaprzedan, a. zdany) na potępienie; dać potępienie, w potępienie; podać ku potępieniu; podany do potępienia« [w tym: wieczne (8)] [szyk zmienny] (3:7;1:1;1;1): Wybyſcie mieli bytz dáni na wiecżné potępienijé/ aletz ciało moię za wás będzie na ſmiertz ij na okrutną mękę wydáné OpecŻyw 93; LubPs K4; KrowObr 43; łańcuchámi ćiemnoſći ſtrąćiwſzy ie [Bóg grzeszne anioły] do piekłá/ podał ie záchowáne ku potępieniu [tradidit in iudicium servatos]. BibRadz 2.Petr 2/4; OrzRozm M4v; RejAp 118v, 161; RejPos 6, 247v; GrzegŚm 19; tám [dusza grzesznika na sądzie] iuż ma być ná wiecżne męki y potępienie zdaná y ſkázaná poſpołu y s tym ciáłem ſwoim. RejZwierc 4v; SkarŻyw 152; ArtKanc D2v; SkarKaz 421a.

»iść (a. pość, a. przyść) na potępienie, w potępienie; ku potępieniu zaszły« [w tym: wieczne(mu) (12)] [szyk zmienny] (17:2;1): OpecŻyw 1; SeklKat Rv; KrowObr 48v; Podźcieſz nieſláchethnicy gdyſcie mię nie ználi/ Ná wiecżne potępienie RejWiz 121; ſlepi ludźie/ od Páná Bogá záſlepieni/ [...] od ſumnienia właſnego ſkátowáni y zámordowáni/ y ku wiecznemu potępieniu iuż ná wieki záſzli OrzList h; BielKron 136v; RejAp 9, 164v; HistRzym 69v; RejPos 29, 153, 163, 262v; kto ſłowá mego ſłucha/ á wierzy onemu ktory mię poſłał/ ma żywot wiecżny/ áni przydźie w pothępienie GrzegŚm 40; SkarJedn 274, 325; ArtKanc K20v; WujNT 321 marg; WysKaz 23; SkarKaz 384b.

»mieć potępienie« = habere damnationem Vulg [szyk zmienny] (16): Dla tegoć y S. Páweł o wdowach Bogu poſlubyonych piſſe/ iż gdy tylko zá mąż chcą (nyemowi poydą) máyą potępyenye. Abowyem pirwſſą wyárę zniſſczyły. KromRozm I C2v; KrowObr 76v; WujJud 210v, 212v; Bo iáko z Iádámá ſię/ y krwie iego w przeklęſtwie rodząc/ bez woley náſzey/ ſamym rodzeniem mamy potępienie/ ták z Chryſtuſa przez chrzeſt S. w dziećińſtwie ſię odradzáiąc/ mamy zbáwienie. SkarŻyw 3, 457; WujNT 416 [2 r.], 594, 1.Tim 5/12, s. 730 [2 r.], Aaaaaav, Cccccc3v; SkarKaz 488a, 577a.

»na potępienie osądzić (a. osądzać), osądzon; sąd potępienia« = iudicium gehennae Vulg [szyk zmienny] (3:1;1): WróbŻołt O6; SeklKat P4; tak wielé świąt wkościelé bożem naczynili/ że ledwa niewięcyi niſz dni powſzednich i ſtaką ié niewolą święćić roſkazuią/ że teſz przeſtępce ich/ na potępięnié i bezecność więczną iakoby heretiki i niezbożné ludzie oſądzaią MurzNT 56; RejPos 148; WujNT Matth 23/33.

»(s)karać, karany wiecznym (a. wiekuistem, a. dusznym) potępieni(e)m; kaźń wiecznego potępienia« [szyk zmienny] (9:1;1): Karze y dzis pan Bog roſmaytimi plagamy/ y naoſtatek zkarze wyecznym potępięnym ieſli ſię nie vznamy/ á grzechow nieprzeſtaniemy SeklKat G3v, D4v, I4v, K4v, L3, L3v, N2; RejKupSekl a4v; iż ieſt dwoiákié Doſyć vczynięnie: iedno ieſt/ którym nam karánié zá grzéchy náſzé bywa odpuſzczóno/ y kaźń wiecznégo pothępienia bywa zgładzoná: kthóra bywa tylko przez zaſługę ſáméy śmierći páná Chryſtuſowéy BiałKat 378v; SkarŻyw 260; WerGośc 266.

Wyrażenia: »potępienie dusze, duszne« (2:1): Obácżże tho pilnie kiedyby Sąd y potępienię [!] naprzod iákich duſz było ſkoro po śmierći [...]? GrzegŚm 13; SkarŻyw [237]; Acżći Státut iáſny w ſtárym zakonie mamy vprzywileiowány/ gdźie nie tyło márnotrawcę potępieniem duſznym/ ále też śmierćią docżeśną roſkázował Pan Bog káráć. WerGośc 266.

»męki wiecznego potępienia« (3): OpecŻyw 59; Lepinus záſię ieden pokątny kácerzyk [...] powiáda/ iż Pan Chryſtus ſkoro vmárł/ mąk wiecżnego piekielnego potępienia vkuſztał/ áby zmárłych ludźi duſzey tym ſpoſobem doſyć vcżynił. ReszPrz 83, 82.

»przeźrany [= skazany] na potępienie« [szyk 5:1] (6): A ták ma ten koſcyoł wſobye złe y dobre/ wezwáne y wybráne/ przeźráne ná potęmpyenye/ y zrządzone ku chwale wyeczney. KromRozm III D2v, C6v, C7, D, D5, E7v.

»skazan(y), skazanie na potępienie; skaźń potępienia« [w tym: wieczne(go) (4)] [szyk 5:1] (4:1;1): OpecŻyw 1; MurzHist O4; iż duchowye z przodku [...] vprzeymą złoſćyą á pychą Bogu ſye ſprzećiwili/ ná wyeczne potęmpyenye y záginyenye ſą ſkazáni. KromRozm III A8; KrowObr 156v; RejAp 23; o lutośći Pánie/ rácż władzą odiąć mey żáłośći: Abym nie był ſkazány/ Ná długie/ á ſna ono potępienie/ Gdźie wiecżne ſtráchow ćięnie GrabowSet K2.

»srogie, ciężkie potępienie« (3:1): Boć ſie ſrodze záſmućiłá we mnię ma duſſycżká/ Widząc ſrogye potępyenye omdlewa nędznicżká LubPs B5; NiemObr 15; WujNT 278 marg; SkarKaz 517b.

»potępienie śmierci; śmierć potępienia« (1;1): OpecŻyw 144v; nie ſkázuyże mię [Jezu] ná śmierć potępienia wiecznégo/ którém ia ſpráwiedliwie grzéchámi mémi záſłużyłá/ ále mię rácz policzyć w liczbę wybránych twoich SiebRozmyśl D2.

»wieczne, wiekuiste potępienie« [szyk 114:36] (141:9): gdiſch ya yvſch mam thako prąthko vmrzecz ktorym grzechy mogymy cząſzkymy zaſluzyl wyeczne potąpyenye. PowUrb +, +v, +3; OpecŻyw 118; PatKaz III 127; WróbŻołt qq5v; SeklWyzn b3; ato ich [fałszywych pasterzy kościoła szatańskiego] ieſt zaplata wieczne potępienie placz y ſkrzitanie ząb nawieky. SeklKat Q3, D4v, I3v [2 r.], P4 [2 r.], R2, R4 (12); RejKupSekl a3, a3v, a8 [2 r.], a8v; MurzHist D3v, F3v, M3; MurzNT A4; KromRozm III E7v; LubPs B, N2, X4 marg, Y3, Zv [2 r.], Z3v, cc6v; kto ſye ſprzećiwia zwirzchnoſći/ Bożemu zrządzeniu ſye ſprzećiwia/ y potępienie wieczne ſobie iedna. GroicPorz pp4, h3v; KrowObr 1v, 7v, 13, 44, 80v (10); OrzRozm C3v; Mącz 143a; RejAp 31v, 168v; HistRzym 115; RejPos 7, 19v, 138, 148, 167 (9); RejPosWiecz2 95v, 96; RejPosWiecz3 98; Bo ná potępieniu będąc wiecznym/ żal/ ſmutek/ y boleść ie [umarłych bogaczy] vſtáwicznie trapi BiałKat 155v; Gdźie [w Słowie Bożym] iáſnie tylko wierni máią obiecáne zmartwychwſtánie chwálebne/ y żywot wiecżny/ á niewierni zmarthwychwſtáną ná ſwą háńbę/ y wiecżne potępienie. GrzegŚm 30, 18, 58, 59, 63; KuczbKat 115; RejZwierc 131v; WujJud 171, 210v, 217v; WujJudConf 63v, 95v; RejPosWstaw [213]v; KarnNap A4, A4v, B2, D4, Fv; SkarŻyw 118, 172, 261, 262 [2 r.], 263; NiemObr 14; ReszList 148; WerGośc 262; niech wżdy mnie pokutuiącego minie náznácżone wſzetecżnikom wiekuiſte potępienie. LatHar 154, 176, 209, 227, 235, 244, 341, 585; WujNT 43, 200, 217, 330, 527 (8); A ieſli twoiá przyśięgá nie ieſt ſpráwiedliwa/ [...] niech ćię wezmą wſzyſcy źli duchowie/ y niech ćię doprowádzą ná wieczne potępienie [in aeternam damnationem JanStat 1130] ná wieki wiekow/ Amen. SarnStat 265; SiebRozmyśl Cv; SkarKaz 312a, 635b. Cf Zwroty; »męki wiecznego potępienia«, »skazany na potępienie«, »ku potępieniu wiecznemu«, »na wieczne potępienie«.

Szeregi: »grzech i potępienie« (5): widzątz Iezus Iudáſſa tym więcéy zatwardzialégo/ [...] iąl gorzko plakatz nad grzéchem ij potępienim iego OpecŻyw 93v; WróbŻołt mm4; KarnNap A4v; WujNT 57, 780. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.]

»karanie albo potępienie« (1): Strzeſzćie ſię Doktorow zakonnych/ [...] Ktorzy wytrawiáią domy wdow: rzkomo ſię długo modląc. Cić odnioſzą ćiężſzy ſąd (marg) ćiężſze karánie, ábo potępienie. (–) [accipient damnationem maiorem]. WujNT Luc 20/47.

»kaźń i potępienie« (1): ktorzy [apostołowie] przez Ewánielią ćieſzyli wierzące/ o łáſce Bożey/ y o odpuſzcżeniu grzechow one vpewniáiąc/ á niewiernym/ kaźnią Bożą y potępienim grożąc NiemObr 38.

»męka i (a) potępienie« (6): RejPos 247v, 262v; RejZwierc 4v; SkarŻyw 261; iż w ogniu piekielnym ſą nieiákie ſtopnie y rożnośći mąk y potępienia WujNT 43, 236. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»potępienie i niewola diabelska (a. szatańska)« (2): Vtráćiwſzy tákie dáry Boſkie y w potępienie y niewolą ſzátáńſką w padwſzy/ Iádam y Iáwá [...] płákáli. SkarŻyw 262, 261.

»piekło i potępienie« (4): KrowObr 44; Gehenna nomen vallis in Bibliis. [...] plác na który wſziſtki roſpuſtne á lożne perſony z Hieruzalem wywodzono/ y wyſzwiecáno. Inde per Metaphoram pro inferno, Myáſto piekłá y wiecznego potępienia. Mącz 143a; OrzQuin L2; SkarŻyw 172. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»pomsta a potępienie« [szyk 3:1] (4): LubPs B; iż dla tákiey wiáry á dla tákiey proſtoty wiernych ſwoich/ [...] grzechy/ záktore im iuż nic nie roſło/ iedno pomſtá a potępienie ich/ łáſkáwie á miłośćiwie im odpuſzcżáć racży. RejPos 235v, 163; RejPosWiecz2 96. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przeklęctwo (a. przeklęcie) a (i) potępienie« (2): Iż záwżdy źli w przeklęctwie á w wiecżnym potępienyu zoſtháć muſzą zá ſwoy zły á ſproſny vpor. LubPs Zv marg, Zv. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»sąd i (a(l)bo, to jest) potępienie« (6): GrzegŚm 13; KuczbKat 180; WujJud 257; SkarŻyw 457; A toć ieſt potępienie (marg) ta ieſt przyczyná ſądu ábo potępienia. (–) WujNT Ioann 3/19. Cf »na sąd i na potępienie«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»(ani) śmierć a ((a)ni, i, to jest) potępienie« [szyk 11:2] (13): OpecŻyw 145; RejKup f3; ſą tylko dwie drodze po ſmierći/ wierni máią żywoth wietzny/ á niewierni máią ſmierć y potępienie wietzne. KrowObr 76v; RejAp 168v; RejPos 14v, 167, 176; Iż ia niechcę ſmierći áni potępienia grzeſznego/ tylko cżekam by ſie náwroćił á żył żywotem wiecżnym. RejZwierc 5; CzechRozm 94v; ArtKanc F9v; WujNT 544. Cf »na potępienie i (na) śmierć«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 12 r.]

»wieczne więzienie i potępienie« (1): zátym zwyćięſtwem [nad czartem] ná roſkoſzy wiecżne tego/ ktory mię zlecżył poydę: á ty z twoim Cżártem ná wiecżne więzienie y potępienie oddány będzieſz. SkarŻyw 152.

»potępienie i zatracenie« (1): Ze Bog oſobliwie rodzay ludzki ſtworzył ná wiecżne potępienie y zátrácenie. WujJud 217v.

»zginienie i (a) potępienie« [szyk 2:1] (3): LubPs cc6v; NiemObr 162; A toć práwe potępienie/ á wſzech niewiernych zginienie/ iż nie poználi świátłośći/ ktora przyſzłá w te niſkośći. ArtKanc H18v.

Wyrażenia przyimkowe: »ku potępieniu« = in condemnationem, in perditionem Vulg (14): Ale moy ſpráwiedliwy z wiáry żywie: á ieſliby ſie co zchronił: niebędzie ſie podobał duſſy moiey. Ale my niebądźmy ſynowie z chronienia ku pothępieniu/ ále wiáry ku náleźieniu duſſe. Leop Hebr 10/39; BibRadz I 201b marg; BiałKat 293v; iednák zá to iż go zá Zbáwićielá nie przyiął/ tedy wiecżną ślepotą [lud izraelski] ku potępieniu pokarał: y w nieſkońcżone niewolſtwo po świećie roſproſzył. PowodPr 11, 67.

~ ku potępieniu komu (4): Ktore ſą grzechy przeciw tęmu [dziewiątemu i dziesiątemu] przikazaniu? (–) żędać gniewu bożego albo vtrati bliznemu ſwemu kupotępieniu ięmu. SeklKat N2; OrzList f2; WujJud 259v; WujJudConf 259v.

ku potępieniu czyjemu [w tym: pron poss (1), ai poss (1)] (2): MurzHist P4; nie Sztánkárá w Dubiecku/ áni Lizmániná Apoſtátę w Pinczowie/ ludźie/ [...] z piekłá/ od Dyabłá ku potępieniu ludzkiemu poſłáne. Ale [...] mam Papieża w Rzymie OrzList h2v.

W przeciwstawieniach: »ku potępieniu ... ku usprawiedliwieniu (2), ku zbawieniu« (3): W kthorey owczárni Duch święty pod złemi Biſkupámi mięſzka/ á nie gdźie indźie: złym Biſkupom ku potępieniu/ ále nam ktore oni rządzą/ ku zbáwieniu. OrzList f2; iáko przez iednego przeſtępſtwo ná wſzytkie ludźi przyſzedl grzech ku potępieniu: tákże też przez iednego ſpráwiedliwość/ ná wſzytkie ludźi przyſzło zbáwienie, ku vſpráwiedliwieniu żywotá. WujNT Rom 5/18, Rom 5/16.

Wyrażenie: »ku potępieniu wiecznemu« (1): Który [kacerz] gwałći Kośćioł Boży [...]/ áżeby [...] mordował duſze ludźkié/ y Dyabłu ié z Kośćiołá Bożégo wydawał/ y stąd ié wykoczował ku potępieniu wiecznemu OrzQuin Aa3v.
Szeregi: »ku pohańbieniu i ku potępieniu« (1): Wſzytkie ich ſtáránie obroćiło ſię im ku więczſzemu poháńbieniu/ y ku potępieniu. BibRadz II 19c marg.

»ku zarazie i potępieniu« (1): A tu wſzyſthkich wiernych proſzę y vpominam/ áby ſię Mſzey Papieſkiey wyſtrzegáli/ nieinák iedno iákoby iákiey thrućiny/ od Dijabłá w Anielſkiey oſobie/ ku wietzney zárázie ludziom y potępieniu ⟨...⟩ney. KrowObr 199. ~

»na potępienie« (16): przynioſł im [Symon Apostołom] pieniędzy/ złotá/ y ſrebrá/ proſząc áby mu theż dáli tákiego duchá ſwiętego [...]. Tedy mu Piotr s. rzekł: Pieniądze twoie niechay będą tobie ná potępienie/ ábowiem mnimałeś dáry Boſkie zá pieniądze kupowáć. BielKron 142; WujJud 222; SkarŻyw 57.

~ na potępienie komu (1): że iáko Iudaſz ták y káżdy niezbożny cżłowiek/ przyimuie prawdźiwe Ciáło Paná Chriſtuſowe w tym Sakrámenćie/ ácż od niego żadnego dáru y śiły żywotney áni duchownego pożytku nie bierze/ y owſzem ná potępienie ſobie przyimuie WujJud 258v.

na potępienie czyje [w tym: G sb i pron (4), pron poss (3)] (7): OpecŻyw 99; SeklWyzn d4v; MurzHist D; RejPos 178v; WujJud 264v; Iáko cżterzmi cudy ten Oſmy Zbor P. Bog w sławić rácżył/ ná więtſze potępienie tych ktorzy go nie trzymáią. SkarJedn 325; WujNT 460.

W przeciwstawieniach: »na potępienie ... na zbawienie (2), ku wiecznej pomocy, ku wiecznemu żywotowi« (4): [Smucę się] ijż ijm męka moia cięſſká/ ij krew niewinná/ nie tylko nie będzie ijm pożytecżná na zbawienijé/ ale na ijch więtſſé potępienijé. OpecŻyw 99, 99; Ktore ſą dobre vczinki tego członku wiary krzeſciańſkiey? (–) Wierzyć ze mamy wſziſcy wſtacz zmartwych/ dobrzy/ to ieſt w pana Chriſtuſſa wierzący/ kuwiecznemu zywotowy/ á zly to ieſt niewierny/ nawieczne potępienye SeklKat R2v; że takie ieſt miłośierdźie Páńſkie nád námi/ iż to co ćięzarem ná potępienie wielom ſię zſtáie/ tóbie ku wiecżney pomocy obroćić ſię może WysKaz 12.

Wyrażenie: »na wieczne potępienie« [szyk 3:1] (4): SeklKat R2v; [Zawinił Spiera] Bo ludzie złé przeprawił/ i diábłu k woli vczynił/ ale dobré/ a na przód ſtworzycięla y odkupiciela ſwego/ okrutnie na ſwoie potępienié wieczné obraźił MurzHist D3; RejPos 178v; RejPosWiecz3 98v.
Szeregi: »na osądzenie i potępienie« (1): Táć ieſt święta y mądra opátrzność Bozka [...] ná oſądzenie y potępienie Sektarzow/ y fáłſzywych Doktorow/ y turbatorow kośćielnych. WujNT 460.

»na sąd i na potępienie« (1): Gdyż v nich [heretyków] nie máſz nic iedno proſty chleb á proſte wino: ktorego ná ſąd y ná potępienie pożywáią/ nie rozſądzáiąc Ciáłá Páńſkiego od proſtego chlebá. WujNT 332.

»na potępienie i (na) śmierć« [szyk 1:1] (2): WujJud 264v; bo iáko ćiało bez duſze martwe/ ták duſzá bez Bogá y miłośći á łáſki iego/ vmárła ieſt: á nie żyie iedno ná potępienie y śmierc wiecżną. SkarŻyw 261.

»na upadek a na potępienie« (1): że też nowa powinność á nowa ſłużbá vrość mu muſiáłá ku Pánu iego/ á rozna od oney powinnośći Moiżeſzowey/ ktora [...] nic inego nie opowiedáłá/ iedno ſrogi ſąd á ſrogye dekretá ná vpadek á ná wiecżne potępienie káżdego. RejPos 178v. ~

W przen (22): ya kthorym byl myal bicz ſzyn wyecznego pothąpyenya. ſtalem ſzye ſzynem wecznego [!] ſzbawyenya. PowUrb +3; Niemáſzći nie ſzaleńſzego/ Nád cżłowieká łákomego: Ien zbiera dziećiom imienie/ Sobie y im potępienie. BierEz S3; OpecŻyw 184v; Ci też ſą S Kaimem/ y zivdaſzem/ na drodze potępienia/ ktorzy roſpacżaiącz/ przekładaią grzechy ſwoie/ być więtſze/ niżli miłoſierdzie boże SeklWyzn d2; SeklKat D4v, I3v; MurzHist I, R4v; RejPos 173; oni wierni zwolennicy Páńſcy/ pożywáli chlebá y Páná/ ále on nieborak pożywał tylko chlebá/ ále przećiwko Pánu: oni pożywáli y iedli wiecżny żywot/ á on nędznik pomſtę á wiecżne potępienie połknął RejPosWiecz2 96; KuczbKat 180; WujJud 257; Abowiem zakon Moyżeſzow/ był vſługowánim śmierći y potępienia. Ewánielia záś vſługowánim duchá y ſpráwiedliwości CzechRozm 94v; KarnNap A4; SkarŻyw 258, 300; WujNT Matth 23/15, 2.Cor 3/9; Cżemuz my dla lepſzego żywotá/ tymi rzecżámi nie gárdźimy/ ktore duſze náſze ná potępienie pogrążáią? WysKaz 12; o móy namilſzy odkupićielu/ wywiedźże mię z cięmnice potępienia wiecznégo/ á niewolſtwá grzéchu SiebRozmyśl Cv; PowodPr 38; SkarKaz 347a. [Cf POTĘPIONY Dubium.]

Synonimy cf POTĘPA.

Cf POTĘP, POTĘPA, POTĘPIĆ

KW, ZCh