[zaloguj się]
[pdf]

POTRZĄSNĄĆ (8) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-).

Fleksja
inf potrząsnąć
praet
sg
1 m -em potrząsnął
imperativus
sg
2 potrzęśni, potrząśni
conditionalis
sg
3 f potrząsnęła

inf potrząsnąć (2). ◊ fut 3 sg potrząśnie (3) [w tym zapis: potrząſnie (2)]. ◊ [praet 1 sg m -em potrząsnął.] ◊ imp 2 sg potrzęśni (2), [potrząśni]. ◊ con 3 sg f potrząsnęła (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. przesiewam, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia
1. Posypać, oprószyć; excernere, subcernere Cn [w tym: co (4), czym (5)] (6): zawięzać [pępowinę] zaſypawſzy ono obrzezanie prochem: [...]/ każdego pod iedną miarą/ Natłukłſzy y potrząſnąć wełny kęs: w oliwie rozmocżoney. Także zawięzać dobrze aby nie ſpadło FalZioł V 34v; wybiy cztery iáiá ná rynkę gorącą/ potrzęśni mąką poki niezgęſtnieie SienLek 91, 109v; [Iużem łoże moie ſzkarłatem krwie właſney przykrył/ y wonnemi kwiatkámi potrząſnął. BzowRóż 82].
Zwroty: »[na co] prochem potrząsnąć« (1): Ten plaſtr maſz tak cżynić/ wziąć chuſtę moczną [...] pomaż po iedney ſtronie białkiem cienko/ á na ten białek thymi prochy potrzęſni á przyłoż. FalZioł III 31a.

[»na wierzchu potrząsnąć«: tedy poſyṕ pſzenice [...] ná tákim mieyſcu gdzieby ſie [żuraw] więcey báwił/ á nie zábawiay ſie wielkim ſypánim/ doſyć raz: iedno poſypawſy [!] pograb/ potym ná wierzchu potrząśni trochę CygMyśl A3.]

Przen (2): Tym thedy kſtałtem powiedzie Dworzánin páná ku cnocie/ do ktorey cnoty/ iż ieſt troſzkę teſkliwa drogá/ potrząſnie onę/ zieloną trawą/ zioły/ kwieciem/ áby ſie nie ták przykra widziáłá: to ieſt raz muzyką/ drugi raz koniem/ zbroią GórnDworz Ee7v; [Erazmus Roterdamus pisze:] [...] mendi non nihil aspersetir. To ieſt: Więcey niż doświadczoná rzecz ieſt/ że miedzy wſzemi kśięgámi/ ktorych teraz zbor powſzechny vżywa/ zadnych niemáſz tak ſpráwionych żeby iych álbo tráfunek/ albo cżyia chęć/ iáką omyłką nie potrząſnęłá. BudNT przedm b3v.
2. Wprawić w ruch [czym] (2): Potrząśnie wáckiem/ y podniesie go wzgorę. MWilkHist Cv.

potrząsnąć czemu (żywotne) (1): Owa iáko powiedam rozum cżłowiecży ma thyle moczy/ [...] iáko ow ieździeć kthory dobremu koniewi wodzą potrząſnie/ wſzytko ciáło cżłowiecże wzruſzyć ſie [...] muśi GórnDworz Ff5v.

Synonimy: 1. posypać, 2. poruszyć.

Formacje współrdzenne cf TRZĄŚĆ.

Cf POTRZĄŚNIENIE, POTRZĘŚNIONY

MC