Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (POWIERZANY)

Następne hasło: POWIERZCHNIE »

POWIERZCHNI (2) ai

o prawdopodobnie jasne, e prawdopodobnie pochylone (tak w powierzchny).

Fleksja

sg
m	N		f	N	powierzchnia	n	N
	G			G			G	powiérzchni(e)go
	A	powiérzchni		A			A

pl
G		powirzchnich
A	subst	powiérzchni(e)
I	m	powirzchnimi

sg m A powiérzchni (1). ◊ [f N powierzchnia. ◊ n G powiérzchni(e)go.] ◊ pl [G powirzchnich.] ◊ A subst powiérzchni(e) (1). ◊ [I m powirzchnimi.]

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

Znaczenia

1. Będący na zewnątrz (1)
- a. Odbywający się po powierzchni (1)
- b. [Przebywający na powierzchni]
  - [Przen: Powierzchowny, pozorny]
2. Materialny, możliwy do stwierdzenia przy pomocy zmysłów (1)

1. Będący na zewnątrz (1):

a. Odbywający się po powierzchni (1): [w nawie morskiej] náyduie ile naprzod Máſzt/ z ktorego Okręt bieg ſwoy powierzchni bierze PowodPr 2.

b. [Przebywający na powierzchni: Iętką oblokſzy wątkę, to płocica, kiełb, okuń porwie, gdy cienka zdzewnica. Wzdręká záś muchę powierzchnia vkleiá/ Porwie BielawMyśl F3.

Przen: Powierzchowny, pozorny: Te słowá Ieronima ś. potępiáią to wielebne duchowienſtwo/ ktore Sláchectwa powierzchniego/ ná doſtoienſtwá duchowne y vrzędi w kośćiele patrzi. GliczApel S2.]

2. Materialny, możliwy do stwierdzenia przy pomocy zmysłów (1): Vwlec [...] cokolwiek drugiemu/ ábo cżłowiekowi z vymą y ſzkodą drugiego cżłowieká ſwoy pożytek mnożyć: ieſt bárźiey przećiwko przyrodzeniu/ niżli śmierć/ niż vboſtwo/ niż boleść/ niż inſze rzecży ktore mogą przypáść/ ábo ná ćiáło/ ábo ná te dobrá powierzchnie. KlonWor **3v; [Ale że też Pan Bog ieſt nie cielefnym iedo [!] Duch/ przetoż go też powinniſmy chwalić duchownymi ofiárámi/ to ieſt/ nie Cielcy áni Báránámi/ áni żadnymi powirzchnimi vcżynkámi GilPos 318v, 18, 73].

Cf POWIERZCHNY, POZWIRZCHNI