[zaloguj się]
[pdf]

POZBIERAĆ (24) vb pf

o oraz a jasne, e pochylone.

Fleksja
inf pozbierać
praet
sg pl
3 m pozbiéråł m pers pozbiérali
imperativus
pl
2 pozbiéråjcie
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy pozbiérali
2 m by pozbiéråł m pers byście pozbiérali
3 m m pers by pozbiérali
impersonalis
praet pozbiéråno
participia
part praet act pozbiéråwszy

inf pozbierać (2). ◊ fut 3 sg pozbiérå (1). ◊ 1 pl pozbiéråmy (1). ◊ 3 pl pozbiérają (2). ◊ praet 3 sg m pozbiéråł (5). ◊ 3 pl m pers pozbiérali (1). ◊ imp 2 pl pozbiéråjcie (2). ◊ con 2 sg m by pozbiéråł (1). ◊ 1 pl m pers bysmy pozbiérali (2). ◊ 2 pl m pers byście pozbiérali (1). ◊ 3 pl m pers by pozbiérali (1). ◊ impers praet pozbiéråno (2). ◊ part praet act pozbiéråwszy (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Zebrać wiele z wielu różnych miejsc; congregare Vulg; accipere, capere, colligere PolAnt [co (19), kogo (1) (pl a. sg w funkcji pl)] (20): A chłop śie w ten cżás ocućił/ Bo go był w nos orzech łucżył: Drugie ná źiemi pozbierał/ Wźiąwſzy pudło precż ſle wezbrał. BierEz Q3v; LibMal 1547/129; Pozbieráią też wſzytki naczynia ktoremi poſługuią ná mieyſcu ſwiętem/ á vwiną ie wſzythki w oponę hiácyntową BibRadz Num 4/12, 1.Mach 4/18; RejZwierc 107; Oczko 9v; [księgi] zgniewu/ wbłoto y w wodę rozmiátáli. Wſzákże potym wſzytkie pozbieráli. SkarŻyw 520; Sromotáć to náſzá będźie Iedno ſię dowiedzą ludźie. Rycerzom ták ſławnym krzyczeć By zmárłym ná źiemi leżeć. Co rychley przebog wſtawayćie A broń zá raz pozbierayćie. MWilkHist D.

pozbierać w co (1): A iżby to co zbywa od pocżćiwey żywnośći twoiey/ záſię pozbierał w koſze ſwoie/ ábyś też mógł y ony drugie tłuſzcże pożywić przy ſobie RejPos 185v.

W charakterystycznych połączeniach: pozbierać broń, łupy, mszyce, naczynia.

Szereg: »pozbierać i zebrać« (1): Ale pozbierawſzy zbroie nieprzyiaćielſkie/ y zebrawſzy łupy [Arma colligentes vero eorum et spolia exuentes inimicorum]/ święćili dźień Szábátu BibRadz 2.Mach 8/27.
Przen (2): widamy to y miedzy rodzoną brácią/ iż ieden domá zle á ſwowolnie wychowány iáki ieſt brzydki w obycżáioch ſwoich/ iáko ieſt niedbáły w ſpráwach ſwoich/ iż wſzytko ſnádniey y vtráćić y ſam ſie w niwecż obroćić może. A drugi ktory będzie dobrego á pocżćiwego wychowánia wſzytko ono zá nim chodząc pozbiera. RejZwierc 7v.

W porównaniu (1): Turek ony wſzytki niezgodné Kśiążętá/ Po iednemu pozbiérał/ iákoby Kurczętá. KochZg A2v.

a. O plonach i owocach (5): Otoć ſie iuż len źieleni [...]: Aż więc oracż len pozbierał/ Y śieći z niego podźiałał. BierEz N; Leop Lev 19/25; SkarŻyw 497; Nieſtety mnie/ ná złym czás tráfił/ ná ieśień/ w ktorey iágody iuż pozbierano/ á rzadko ſię co náleść może: iáko gruſzki po otrzęśieniu y kłoſy po żniwie. SkarKaz )(3; Odbieżą was iáko cháłupki przy iábłkách/ gdy owoce pozbieráią/ ktorą ládá wiátr rozwieie. SkarKazSej 47.

W charakterystycznych połączeniach: pozbierać grona, jabłka, jagody, len, owoce.

b. W przypowieści biblijnej o pszenicy i kąkolu (3): A słudzy mu rzekli: chceſz że tedy abyſmy ſzedwſzy pozbiérali ié: On zaś powiedźiáł/ Nié/ Byście lepak: zbieraiąc kąkolé/ nie wykorzęnili zarás znięm i pſzęnice MurzNT Matth 13/28; BibRadz Matth 13/28; WujNT 57.
2. Zabrać, wziąć; tollere Vulg, PolAnt [co] (3): A Gdy vźrzyde okrucieńſthwo ſpuſtoſzenia/ [...] Thedy ći kthorzy w żydoſtwie będą/ niech vdekáią ná gory: á kthorzy będą náſtrzechach/ niechay nie sſtępuią áby co wynieſli z domow ſwoich: á kthorzy ná rolách/ niech ſie nie wrácáią áby pozbieráli odzyenie ſwoie [et qui in agro, non revertatur tollere tunicam suam. Vulg Matth 24/18]. RejPos 258v.

pozbierać z kogo (1): Micháłá Słowaka ktory ſnimi przyiechał/ wydárli s piwnice iego goſpody/ y zábili okrutnie: tákież dwá młodzyeńce ktorzy byli vćiekli do dworu Przedborowego/ od ſłużebnikow zábići/ pozbierawſzy ſnich ſrebrne páſy tákież ſzáty. BielKron 377v.

a. Usunąć [skąd] (1): Y rzecże/ wyrownayćie wyrownayćie/ vprzątnićie drogę/ pozbierayćie zawádę z drogi ludu mego [tollite offendiculum de via populi mei]. BudBib Is 57/14.
3. Postawić, wystawić [co] (1): Widząc przypátrowałem ſię áż po zbierano ſtolki [donec throni elati sunt]/ á ſtárodawny śiadł/ ktorego odzienie (było) iáko śnieg białe/ włoſy też głowy iego iáko wełná cżyſta BudBib Dan 7/9.

Synonimy: 1. zgromadzić; 2. wziąć; 3. postawić.

Formacje współrdzenne cf BRAĆ.

Cf POZBIERAN

JR