[zaloguj się]
[pdf]

POŻEGNAĆ SIĘ (31) vb pf

sie (23), się (8).

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf pożegnać się
praet
sg pl
3 m pożegnåł się m pers pożegnali się
conditionalis
sg
1 m bym się pożegnåł
2 m byś się pożegnåł
3 m by się pożegnåł

inf pożegnać się (6). ◊ fut 1 sg pożegnåm się (1). ◊ praet 3 sg m pożegnåł się (5). ◊ 3 pl m pers pożegnali się (1). ◊ con 1 sg m bym się pożegnåł (1). ◊ 2 sg m byś się pożegnåł (1). ◊ 3 sg m by się pożegnåł (2). ◊ part praet act pożegnåwszy się (14).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII (z Cn) – XVIII w. s.v. pożegnać.

1. Pozdrowić rozstając się; valedicere Miech, Vulg; dicere vale HistAl, benedicere, valefacere Vulg (19): MiechGlab 43; Nákoniecz gdy do roziechánia przydzie/ tho w płácż tháki vderzą/ że then płácż/ áni mowić/ áni pożegnáć ſie/ dopuśći GórnDworz N6v; Tedy kupiec podziękowawſzy iemu/ y pożegnawſzy ſie od niego odiáchał. HistRzym 53.

pożegnać się z kim (14): A wyſzedſzy ſtamtąd Alexander y pożegnawſzy ſie s Kandeolem wroćił ſie do ſwych. HistAl M2; Leop 2.Reg 19/39; Potym Gwido pożegnawſzy ſie z Tyruſem thowárzyſzem ſwym ſzedł do Angliey HistRzym 82, 34v, 37v, 64, 77v, 123v; HistLan E3; StryjKron 140; Pan IEzus im to przykazánie dał/ á przed nimi widomie ſię precż brał/ z nimi ſię łáſkáwie pożegnał. ArtKanc G14; WujNT Act 18/18, 20/1, 2.Cor 2/13.

Zwrot: »pożegnać się społu, społecznie« = valefacere invicem Vulg (1:1): [Jakub i Ezaw] pożegnawſzy ſie ſpołu obycżáiem ſwym/ rozeſzli ſie precż. BielKron 15v; WujNT Act 21/6.
2. Opuścić, pozostawić, rozstać się; salutem dicere Mącz; renuntiare PolAnt [z kim, z czym] (12): Salutem dicere ſoro et curiae, Pożegnáć ſie s ſądy y s dworem. Mącz 366a; CzechRozm 234, 241; Zátym pożegnawſzy ſye z kráiem oyczyſtym Syn Izáków nád Nilem śiadł przeźroczyſtym KochPs 158.
Przen (4): Bo wſtyd/ Bóg/ cnotá y ſłáwá/ Y wſzelka poczćiwa ſpráwá/ Iuż mię były odbieżáły Pożegnáć ſie zemną chćiáły. GosłCast 41.
a) Wyrzec się (2): [Takći tedy każdy z wás/ ktoryby śię niepożegnáł że [!] wſzyſtkiemi rzeczami ktoré má/ niemoże być vczniem moim. MurzNT Luc 14/33 (Linde s.v. pożegnać).]
Zwrot: »z światem się pożegnać« = zostać pustelnikiem (1): Prágnął Piotr święty zmłodośći z światem ſię pożegnáć/ żeby ná puſtym mieyſcu mogł ſię vchronić zábaw żyćia poſpolitego SkarŻyw 470.
Szereg: »rozstać się i pożegnać« (1): Stárego cżlowieká zewlekł/ á przyobległ nowego: nie według ćiáłá: żył/ ále wedle duchá. To ieſt/ żeby ſie vcżeń Chriſtuſow roſtał y pożegnał/ z ſwoim właſnym rozumem y rozſądkiem: z náuką/ ćwicżenim/ y wychowánim: z obycżáymi/ wolą ſwą/ z ćieleſnymi pożądliwośćiámi y namiętnośćiámi. CzechRozm 227.
b) Pozbyć się (1): Animum ab omni negotio revocare, Pożegnáć ſie ze wſzemi trudnościámi. Mącz 505c.
a. Umrzeć (4):
Zwroty: »z światem się pożegnać« = denasci, immori, mori, edere a. finire vitam, exuere animam, relinquere humana Cn [szyk zmienny] (4): GliczKsiąż Q2v; Mącz [176]d; CzechEp [390]; Chceſzli ábym ſię z świátem pożegnał/ IEzu dobrotliwy/ przymiż duchá mego. LatHar 652.

[»pożegnać się z żywemi«: A gdy potym przyſſłá wieść fałeſzna/ żeby Antyochus pożegnał ſie z żywemi [vita excessisset Antiochus]. Wźiąwſſy z ſobą Iazon nie mniey thyſiącá mężow/ z nagłá oborzył ſie ná miáſtho Leop 2.Mach 5/5 (Linde).]

»pożegnać się z żywotem« (1): Abiudicabo me a vita, Pożegnam ſie z tym świátem/ álbo żywotem. Mącz [176]d.

Szereg: »pożegnać się a rozstać« (1): Ocyec [...] powinyen yeſt dotąd ſtáráć ſie o ſyná ſwego/ pokądby ſie s ſwyátem nye pożegnał á nye rosſtał. GliczKsiąż Q2v.

Synonimy: 1. pozdrowić; 2. opuścić, pozostawić, rozstać się.

Formacje współrdzenne cf ŻEGNAĆ.

LW