Frazy: »idź(cie) (a. podź(cie), a. wynidź(cie) itp.), odstąpcie, wieź(cie) się, wynoś(cie) się, bież precz« [w tym: wieźcie i wynoście się (1); skąd, od kogo (13), dokąd (1)] = vade PolAnt, Vulg; egredere Vulg, Cn; abi, amolimim, apage, facessas, facessat, facesse Mącz, Cn; recedite, ite Vulg; eamus, vade ultra PolAnt; exi foras, vale, valeant Mącz; aufer te hinc, concede hinc, duc te, exesto, extra esto, ultra fuge perge, hinc te rapis Cn [szyk zmienny] (57:9:5:2:1): Odſtąp precż Wáłáſki capie/ Ocż mię pytaſz táko głupie. BierEz B2, E2, K, K2v, Nv [2 r.]; OpecŻyw 153v; Zathymy slowy krziknąli wſchithczy podz precz day zabith bo czyą sluchacz nyemozemy. LibMal 1554/189v; RejJóz M5; Myla duſko idz ale przeċ Bo kazdemu chczeż wſkoczyċ wrzeċ. RejKup i4, c2, e4v [2 r.], e6, g4, x8v, z8v [2 r.]; MurzNT Luc 13/31; BielKom F6v; Qwáṕcyeſz ſie wſſyſcy złośnicy á yuż odſtęṕcye precż/ Gdyż ya z wámi iścye nye chcę wdáwáć ſie w żadną rzecż LubPs bb4v; Leop 2.Par 26/18, Matth 9/24; RejZwierz 101v; Przeto teraz weźmi ſzefelin ktory ieſt w głowách iego/ y dzban wodny á podźwá precz. BibRadz 1.Reg 26/11, Gen 12/19, 19/9, 1.Reg 30/22, 2.Reg 13/15, Luc 10/37, 13/31; BielKron 30, 68; Haec hinc facessat, Niechay ſie z tąd porywa/ niechay ſie z tąd precz wieźie. Mącz 113d; Abi sis insciens, Ty dudku/ głupczizno ydź precz. Mącz 372d, 12a, [18]d, 104c, 114a, 229d, 474a [3 r.]; RejAp 162, 173v; Tedy Apollon [...] pocżnie ſam z ſobą táko mowić. [...] Co tu cżekaſz/ nic inego iedno śmierći nagłey. Bież precż HistRzym 10, 23v, 24v, 29, 45; Idziſz iuż precż Szátánie/ bo thák nápiſano ieſt/ iż iedno ſámego Páná Bogá chwalić będzyeſz RejPos 70, 177, 181v, 218, 223, 240, 292v, 342; RejZwierc 80, 170v, 273; BudBib 4.Esdr 2/2; KochPs 9; SkarŻyw [223]; GrabowSet V3; WujNT przedm 24, Matth 4/10; PowodPr 34; GosłCast 29; PaxLiz C3; KlonWor ded **3.

»precz ode mnie« (1): IAko zakon twóy miłuię/ ták ſye brzydzę złemi [...]. Precz odemnie źli: ią páńſkich vſtaw niech pilnuię KochPs 184.

»z oczu precz« (1): Káietan [...] vpominał go [Lutra] áby odwołał co przećiw Papieſkim odpuſtom piſał [...]/ A gdy żadnym obycżáiem niechćiał/ kazał mu zocżu precż áby ſnim więcey niegadał. BielKron 194.

»precz z tym« = niech on odejdzie [szyk zmienny] (2): Rzecze Dániel/ ſkłámałeś [...]. Oto Pańſki Anioł ſtoi/ ktory cie zágłádzi/ S tim precż/ á drugiego prziwieść roſkazał cżeládzi. KochZuz A5; Apage [...] Precz s tym Wieś ſie ná dálą/ Cum fastidium significamus. Mącz 12a.

Zwroty: »drzeć się precz« (1): O Pánie zaż to nie lud/ co ſtworzon twą ręką? [...] O Pánie/ prace rąk twych/ nie rzucay od śiebie/ Acż ſię drze vpornie precż. GrabowSet L2v.

»iść (a. pość, a. odeść, a. odchodzić, a. roześć się), leźć precz« (też w przen) [w tym: skąd, od kogo (38), dokąd (5)] = abire PolAnt, Vulg, Mącz, Calag; recedere HistAl, Vulg; digredi Mącz, Caląg; discedere Calag, Vulg; errare, migrare, proficisci, secedere, vadere PolAnt; ire Vulg; proferre gradum Mącz; amoliri se, amovere se, auferre se, corripere se, ire a conspectu, rapere se, recipere se, subduci Calag; longe (longius) a. peregre a. procul abire, foras excedere a. exire a. proicere Cn [szyk zmienny] (140:1): Cżemu z tąd precż nie idziemy/ Poki gardł nie pozbędziemy BierEz I3v, A3, B2, B2v, C4, K4, L3v, Q4v; ForCnR C4; HistJóz B4v; BielŻyw 58, 68, 80, 133; A thak vbacziwſchi czaſz gdi na piwo vydzye goſpodinya zabyem a pyenyadze zabrawſſy precz poydziem. LibMal 1543/76v, 1544/87v, 1551/160, 160v [2 r.], 1554/189v, 190v; RejRozpr Bv, Fv; RejJóz C6v, D7v; A też od was preċ ydz muſę. Bom ieżcze niewſzytko ſprawił Czo mi moi pan roſkazał był. RejKup d3v; Powa przeċ kiedy nie ſłucha A też mu zywot zapucha. Niechay zdechnie iako ſwinia Gdy mu naſa rzeċ niemila. RejKup m2v, f8v, g2, v3, Yv; HistAl C6; MurzNT Matth 13/25, Luc 5/16; BielKom A2v, F3v; GliczKsiąż I; LubPs Zv, ggv; A on [sługa pana] więc práwie ſuſzy/ bo iuż nie iadł trzy dni/ Obudwu y s páchołkiem dawno tłuką złe dni. Więc potym chłop lezye precż RejWiz 72, A6v, 27, 29, 32, 46, 81v, 96, 109; Tedy wſtał Iakob: y wſádziwſſy dzieći y żony ſwoie ná wielbłądy/ ſzedł precż: á zábrał wſſytkię máiętność ſwoię Leop Gen 31/17, *A3v, Iudic 19/25, 1.Reg 30/22, 4.Reg 7/8, *2v (9); RejFig Dd5v, Dd8, Eev; RejZwierz 120v; Zátym Iezus rzekł onym dwiemánaſćie: Azali y wy chcećie idź precż? Ale mu ná tho odpowiedźiał Symon Piotr: Pánie do kogoż idź mamy? BibRadz loann 6/67, Gen 13/11, 20/13, Matth 13/25, 44, 22/5, Act 15/40, 2.Cor 5/9; A gdy k niemu [ku Jakubowi] brát Ezau przyſzedł [...]/ pytał Ezau ná ſyny iego wiele ich ma/ á obacżywſzy był rad/ pożegnawſzy ſie ſpołu obycżáiem ſwym/ rozeſzli ſie precż. BielKron 15v; Krol ſie rozgniewał poſzedł precż z rády grożąc biſkupowi y innym pánom wypędzenim y mordowánim. BielKron 356; [Tatarzy] Przyſzli do Krákowá w wigilią Bożego národzenia/ obegnáli go/ ſtráćiwſzy kilko zacnych ſwoich odeſzli precż od Krákowá BielKron 365v, 12v [2 r.], 17v, 45v, 54v, 65 (21); Insaluto hospite abire, Niepożegnawſzy goſpodarzá yść precz. Mącz 366c, 63d, 104c, 124a, 147d, 164b (10); OrzQuin M2; GórnDworz R8; Tedy on rycerz opuśćiwſzy wſzytko odſzedł ſam precż táiemnie do źiemie bárzo dálekiey HistRzym 115v, 9v, 23v, 67v, 97, 115; RejPos 250, 253v, 286; RejPosWiecz³ 97; BiałKat 308v; BielSat L4v; Potym po oney bieſiedzie Anyoł ſie wezbrał precż dálej iść/ podziękowawſzy goſpodarzowi wſtał z zaſtola RejZwierc 175, 48v, 175v, 197v; BudBib 2.Mach 14/34; CzechRozm 3, 254; á tego niechcą [panowie]/ żeby też kmiećiowi wolno gdy mu ſię ſpodoba/ puśćić rolą á iść zniey precż [agrum relinquere] ModrzBaz 48v; Calag 558b; SkarŻyw 354, 572; MWilkHist C4, D2v; á w ten czás Litewſkiego woyſká niemáło ná Mſciſłáwiu było [...]/ á niedobywſzy Zamku odeſzli precz StryjKron 682; WerGośc 229; BielSen 14; BielSjem 28; BielRozm 18; ActReg 76, 84; KochAp 7; KochFrag 45; WujNT 505, Act 18/2; CiekPotr 45, 56; KlonWor 23.

»jechać (a. odjechać, a. pojechać, a. rozjechać się itp.) precz« [w tym: skąd, od kogo (18), dokąd (3)] = discedere Vulg, Mącz; peregre proficisci PolAnt, Vulg; devenire, recedere HistAl; peregre esse Vulg [szyk zmienny] (84): HistJóz C, C3; MetrKor 59/75; LibMal 1543/69v, 1544/79v, 92, 1546/123, 1550/158; Wielgą teras pan ſprawe ma Rano iutro przeċ wijeſdza. Do Noremborka na Iarmark RejKup e4v; HistAl I2v, M4v; ZapWar 1558 nr 2686; Leop 2.Mach 12/7; RejZwierz 8; BibRadz Matth 21/33, 25/15; Piſzą niektorzy iż rychło potym Medea pogniewáłá ſie z Iazonem/ y ziecháłá od niego precż z Greciey ná wſchod ſłońcá BielKron 55; Poſłowie Krolá Fáncuſkiego [!] bacżąc yż ſie im kwoli nieſtáło/ [...] iecháli precż niecżekáiąc dokońcżenia Seymu BielKron 220; Rozgniewał ſie Sáſkie Kſiążę ná Lántgráfa/ iż płocho ſobie pocżyna bez inſzych rad/ ieſli to drugieraz v cżyniſz/ iá od iádę precż powiedział. BielKron 227, 54v, 55, 55v, 75, 75v (42); Mącz 44a, 433a; HistRzym 9v, 53 [2 r.], 68, 106; RejPos 218; RejZwierc 46; gdzie ſie z nowu [Tatarowie] nie mogą ſpráwić [do walki]/ pierzchną ná ſtronę y z nowu ſie ſpráwią/ ieſli nie mogą vieżdżáią precż BielSpr 68; SkarŻyw 224; Ták náſwárzywſzy ſię á nic nie ſpráwiwſzy Poſłowie Ceſárſcy/ Rzeſcy y Pruſcy odiecháli precz. StryjKron 722; KochFr 128; KochSz C3v; ArtKanc B3; BielRozm 7; GórnRozm I3; PaprUp H3v; ActReg 173; Vrzędnik ma dźień piſáć kiedy Pan do niego przyiedźie/ y kiedy precż wyiedźie/ y iáko długo w tym imieniu zmieſzka GostGosp 24; WujNT Matth 21/33, Luc 20/9, Matth 25/14, Mar 13/34; SarnStat 1171; CiekPotr 1; [ZapWpolActAdv 1530 200/63; ZapWpolActCon 1545 9/332].

»kryć się, stronić precz« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (1:1): Teraz záś nas odrzucaſz á zháńbyaſz nyewyem przecż/ A owſſem ſie ná ſtronę ták od nas kriyeſz precż LubPs Mv; W tákiey/ o Boże/ w tey/ duſzá ma/ toni/ Nikt nie rátuie/ życżliwy przecż ſtroni GrabowSet Q2.

»precz lecieć (a. wylecieć, a. odlecieć, a. polecieć, a. ulecieć)« (też w przen) [w tym: skąd od kogo (2)] = avolare Vulg [szyk zmienny] (16): BierEz K4v; Leop Lev 14/7; RejFig Ee2; Siłá Wrobli s Konopi/ przed iednym kámieniem/ Leći precż/ á Konopie/ zoſtáną s ſiemieniem. RejZwierz 22, 17v, 78v; On to [Dedal] bacżąc iż z niego [labiryntu] nie mogł tráfić/ przypráwił ſobie ſkrzydłá y ſynowi Ikáruſowi z woſku á s pierza/ wylecieli wirzchem precż. BielKron 23v; HistRzym 44, 48, 95v; BielSen 7, 11; PAtrzay iáko śniég po górach ſye bieli/ Wiátry z pułnocy wſtáią/ [...] Zorawie czuiąc źimę/ precz lećieli. KochPieś 15, 54; PudłFr 37; GosłCast 41.

»odbyć precz« (1): Przeto rada dobra takich wozgrzywych [owiec] odbyć precż/ bo na inſzym powietrzu będącz: mogą być zachowane. FalZioł IV 2c.

»(od)ciągnąć (a. wyciągnąć, a. wyciągać), ciągnienie precz« [w tym: skąd (4)] = abire PolAnt; demigrare, emigrare Mącz [szyk zmienny] (23:1): BibRadz Gen 14/12; Po trzećim dniu wyścia ich rozumiał ták Fáráo krol/ iż Zydowie precż ciągną BielKron 30v; ktory [Lenart Welsjusz] ſtráćiwſzy dwie śćie ludzi v ſzturmu odćiągnął precż/ puścił ſie wodą do Peſztu BielKron 311v; Leſthko czarny [...] iáko narychley mogł lud zebrał ćiągnął do Lubelſkiey źiemie/ ále iuż byli precż wyćiągnęli nieprzyiaćiele BielKron 365; Turcy ná Wioſnę [...] ku Lwowu ćiągnęli [...]. A thák [hetman] kazał ſtrzeláć z dzyał/ Turcy vſłyſzawſzy/ mniemáli być wielki lud vćiągáli precż BielKron 419, 58, [85²], 222v, 228, 309 (16); Remigium, [...]. Etiam tranfertur ad aves, Ptáſzy lot álbo ciągnienie precz. Mącz 351d, 220d, 225b; Bo Grekowie gdy iuż Throiey dobyć nie mogli/ vcżynili poſtáwę y ten kſtáłt okazáli/ podziękowawſzy bogom ſwoim/ iż iuż precz od onego miáſtá odciągnęli. RejZwierc 167v; BielSpr 48v; StryjKron 306; BielSen 6.

»odesłać (a. wys(y)łać, a. zasłać), odesłań precz« [w tym: skąd, od kogo (4)] = mandare in ultimas terras Mącz; dimittere, expellere extra PolAnt; extra [aliquid] mittere JanStat [szyk zmienny] (9:1): BielŻyw 147; A my będzyem zobopolnie ſwiádcżyć przećiw tobie/ Ześ młodzieńcá potáiemnie w tym ogrodzye miáłá/ Y dla tegoś precż od ſiebie pánny odeſłáłá. KochZuz A3; ktorego [Waleriusza Grakchusa] przed tym byli Zydzi oſkárżyli do Ceſárzá/ iż nád wolą Ceſárſką biſkupſtwá rozdawał w Ieruzalem/ s tey przycżyny precż odeſłan BielKron 140; Kárzeł opátrzył ią [cesarzową Irenę] iuż był pocżćiwą dzyerżáwą/ to ieſt/ Neápolitáńſkim páńſtwem/ ále ią potym Niceforus záſłał precż BielKron 168v, 141, 360v; Mącz 206b; BudBib Dan 13/36; BudNT Mar 5/10; ZAkázuiemy/ áby Gárbárze [...] Skór wypráwionych [...] precz z króleſtwá náſzégo do poſtronnych źiem nie wyſyłáli SarnStat 1238.

»odprawić precz« (1): Removere et ablegare aliquem Odpráwić kogo przecz. Mącz 187a.

»precz odsieść« [od kogo] (1): ſchliſchal [Karczewski] gdi ſzwyecz Michal [...] mowyel yeſlyſch pan bog bill na ſzwyeczye, kthoſch the^go czaſſu byl wnyebye. thedacz bili dway Bogowye. Czo ſliſchacz thenze karczewſki od nyego precz odſzyadl. LibMal 1554/189.

»odstąpić (a. odstępować, a. ustąpić, a. ustępować), odbieżeć (a. odbiec), puścić precz« [w tym: od kogo (2)] = abscedere, declinare Mącz [szyk zmienny] (11:4:1): RejPs 207; dla cżego Hágár [...] weſpołek z Izmáelem/ dla wyelkich [...] cyęſzkosći [czynionych przez Sarę] muſiáłá nyebogá precż vſtąpić GliczKsiąż B2v; RejZwierz 9; Ceſarz [...] ćiągnął z wielkim ludem do Lándreſu/ obegnał ij/ ále gdy żywnośći Fráncuzowie dodáli obegnáńcom/ [...] vſtąpił Ceſarz nocą precż BielKron 222; Iáncżárowie záſię/ kto ſie ná mur vkazał/ ſtrzelbą ręczną trapili/ puśćili thedy obegnáńcy pierwſze mury precż/ zá drugie záſzli BielKron 315v, 66, 75, 181, 351, 361, 417, 422v; Mącz 43d, 57d; RejPos 124; Szukáć chcę tych ſpoſobow/ bym/ od złoſnych/ zbieżał/ A precż/ ludźi wſzetecżnych (nieſtetyſz) odbieżał. GrabowSet F3v.

»porwać się precz« = abire, arripere sese foras Mącz (2): Diminuam tibi caput nisi hinc abis, Roſtrącęć łep/ zmiękczęć párchów yeſli ſie nie porwieſz precz. Mącz 223b, 346b.

»pość, płynąć precz« [w tym: skąd (1)] [szyk zmienny] (2:1): Też niewiáſty ich [Żydów] cżęſtokroć chodzą do rzeki ſtrząſáiąc s podołká grzechy do wody/ áby precż płynęły. BielKron 465; Progiem która będźie zoſtáwioná v żłobu/ nie będźie ſye mogłá wodá z żłobu w Staw wybijać/ ále iuż póydźie żłobem ná dół z ſtáwu precz. Strum G4v, N.

»precz się pośpieszyć« (1): Lantgráw tedy Heſki [...]/ złożyli im [Lutrowi i Zwingliusowi] cżás y dzień ku dowodu w powieśćach ich [...]. A wten cżás mor pánował w Niemcech/ przeto ſie precż poſpieſzyli BielKron 206v.

»precz się powlec« (1): Wſzákoż około niego [młodego pana] cożkolwiek ſie sſtánie/ Chociay ſie precż powlecże choć domá zoſtánie/ Długo tu iuż ſpokoyna głowá nie może być RejWiz 90.

»precz się puścić [dokąd]« (w przen) (1): A ieſli kto w złey ſławie márnie s ſwiátá zginie/ Y pámięć zła zoſtánie y niebo precż minie. A ieſlić ſie precż puśći háyẃ ná lewo k ſobie/ Pewnieć ſie tym gośćińcem nie raz w łeb záſkrobie. RejWiz 75v.

»precz się rozpirzchnąć« (1): Táką rádę zácżęli ktorey nye ſkońcżyli/ A też s tákową ſpráwą precż ſie roſpirzchnęli LubPs F.

»precz rozproszyć, rozpłoszyć« [w tym: od kogo (1)] = dispergere foras PolAnt [szyk zmienny] (3:1): I rzekł w ten cżás Pan w gnyewye ſwym yuż ſye ná nye wzruſſę A ti ſwowolne złośniki precż roſproſzić muſſę LubPs Y3, S5v, T5; [rzekł Pan] Oto ia ſam ſądźić będę miedzy owcą tłustą y owcą chudą. Dla tego żeśćie [...] od ſiebie odrażáli [...] mdłe/ áżeśćie ie precz roſpłoſzyli. BibRadz Ez 34/21.

»ruszyć się precz« [szyk zmienny] (9): Taborzánie z gory Polakom byli ná wielkiey pomocy/ przeto ich nie mogli pożyć. Ale głodem ſtrapione obie woyſce będąc/ ruſzyli ſie precż BielKron 388v; á ktorzy vćiekli do woyſká Moſkiewſkiego/ powiedzyeli dla ſwey ſromoty wielkie woyſko Polakow z Litwy przećiw im ćiągnąć. Zlękłá ſie Moſkwá y ruſzyłá ſie precż. BielKron 406, 220v, 257, 383v, 388v, 406, 416, 456.

»skoczyć (a. skakać) precz« [w tym: od kogo (1)] = uciec [szyk zmienny] (6): Bo wierz mi ten bláſk wſzytki bárzo kole w ocży/ Gdy tego kto wſpomienie/ káżdy s tych precż ſkocży. RejWiz 166v, 46; RejFig A5v, Cc6, Dd; Buprestis, [...] Genus vermis, Bąk który ſie miedzi trawą chowa/ yádowity robak s długiemi nogámi/ we Włoſzech/ woły przed nim vdekáyą á skaczą precz. Mącz 28a.

»uciec (a. uciekać, a. pouciekać), (po)bieżeć (a. ubieżeć, a. zbieżeć), uść (a. uchodzić, a. uchadzać), (z)biec (a. rozbiec się, a. odbiegać), mknąć, dunąć, pirzchnąć, wypaść, zwionąć precz« (też w przen) [w tym: skąd, od kogo (19), dokąd (1)] = aufugere, fugere HistAl; longe abire, fugere foras PolAnt; corripere se hinc, profugere Mącz [szyk zmienny] (24:16:12:6:2:1:1:1:1): BierEz C2v, E2v; OpecŻyw 90v, 113v; HistJóz A3v; Item Glyewſkiemv zyemyanynowy kthoremv ſluzil czterzy zlothe pyenyedzi vkradl, [...] a vkradſchi precz vczyekl LibMal 1545/94v; then tho Nykyell ſyedm grzywyen pyenyedzi Mathcze ſwey wzyall nad yey wyadomoſcz ſnym precz vſſedl. LibMal 1548/139v, 1543/77, 1547/133v; Ktorzy [goście] ten obyczay wnoſſą Iadą choćia ich nieproſſą Y pan ich czáſem nieczeka Co nadáley precz vćieka RejRozpr H4v, D; RejJóz F5v; RejKup h6, i2v, p3; Widząc tedy Darius iż vſtawáli rycerze ie^go á ludu vbywáło/ podawſzy tył zbiegł z woyny precż HistAl F4, A2; BielKom E4v, F5, F6; Bo [każdy] o tym vſtáwicżnie myſli iáko świniá [...] coby zyeść [...]. Iedno wſzytko iáko pies pod iátkámi leży/ A gdy mu kość wyrzucą porwawſzy precż bieży. RejWiz 28v; 53, 130v; RejFig Cc3v, Cc8v; Vchodź precz człowiekowi co ma moc zábiiáć/ á nie będzieſz vćiśnion ſtrachem śmierći. BibRadz Eccli 9/16, *3v, Gen 39/13, 18; [rzekł Hieu] iáko ma być pokoy miedzy námi/ gdyż vſtáwicżnie obrażamy Bogá przez modły mátki twoiey. Rzekł Iorám/ iuż to nieprzyiaźń/ y pirzchnął precż. BielKron 86; Náſzy [...] puśćili ná nie ſtrzelbę/ polękli ſie Kánibałowie/ ſkakáli do wody iako żáby z grobley/ norkiem precż poućiekáli BielKron 444, 11v, 71v, 72v, 390, 399v (11); Corripio me hinc, Ya ztąd mknę precz. Mącz 346b; Rimam invenire, Dźiurę skałę náleść ku vciecce/ zwionąć precz. Mącz 356c, 138d; RejAp 98v; HistRzym 9v, 128, 129v; iż Pan twoy [...] tháką moc á táką zwirzchność ma nád tą y docżeśną y wiecżną ſmiercią twoią/ iż tylko ná iedno ſłowo á ná záwołánie iego vciekáć muśi precż RejPos 221v, [73], 124, 125, 194v, 253v; Woyſko ráno widząc ſciętego Hetmáná/ zátrwożywſzy ſie precż ſie rozbiegło RejZwierc 154v, 80; BudBib Eccli 9/16; SkarŻyw 459; StryjKron 300; BielSen 8; Gdy vſłyſzą pukawki/ dziáło w zamku runie/ Ali náſz z płochą twarzą precż od zamku dunie. BielSjem 35; ArtKanc B19v; GosłCast 42; KlonWor 19; PudłDydo B2.

»precz się (wez)brać, puścić się, wyprawić się« (też w przen) [w tym: skąd, od kogo (4)] = absolvere, proficisci aliquo, provehi Mącz [szyk zmienny] (13:3:2): W káżdey [niewieście] ći doſyć chytrośći/ Nie naydzieſz ſtałey miłośći. [...] Grożąc precż ſie z domu bierze/ Nieſtałać ieſt w ſwoiey wierze. BierEz C4, F2v, G4, O, Q3v; ForCnR D2; LibMal 1548/140v; Zabrawſy wſytko czom miala Preczem ſię od niei wezbrala. RejKup d6, n3; Po zborzeniu Troiey Antenorá nád kroleſtwem Troiáńſkim przełożył Agámenon [...]. A Eneás ácżkolwiek godnieyſzy był nád Antenorá y ſtárſzy/ wſzákże ſie precż wypráwił ze wſzytkim domoſtwem BielKron 60v, 447; Mącz 124a, 400d, 476a, 477d; RejZwierc B4v; ArtKanc G14; SIny mroz ku nam krocży/ á życżliwe Láto Precż ſię bierze RybGęśli B4.

»wygnać itp., wypędzać (a. wypędzić) itp., wyrzucać itp., wypchnąć itp., wywołać, rozpłoszyć itp., oddalać, odkazać, wybić, wysłać, wyszczwać, wyświecić precz« (też w przen) [w tym: skąd, od kogo (53), dokąd (2)] = expellere HistAl, PolAnt, Mącz; eicere extra [aliquid], expellere foras Vulg, PolAnt; eicere a. mittere foras Vulg; emittere, fugare PolAnt; abdicare, explodere, exterminare, foras extrudere, mittere extra [aliquid], pellere, quatere foras, submovere Mącz; cispellere, relegare Calep [szyk zmienny] (45:33:22:9:4:2:1:1:1:1:1:1): BierEz G; W Campaniey w mieſcie Neapolis wbronie muchę miedzianą vdziałał, ktora inne wſzitki muchy zmiaſta przecż wyganiała. BielŻyw 123, 63, 77, 168; I nyemamy takowego nyeprzyacziela [...] chowacz naprzeczywko Stephanowi Woiewodzie [...] Ale mamy takiego człowieka snaſchich ziem precz wipądzicz. LibLeg 6/78, 6/159, 190; RejJóz C7; RejKup b3v, d4, g3v; HistAl B2; MurzNT Matth 21/39; Abráám myawſſy rzecż z dzyewką rzędną/ doſtał ſyná Izmáelá/ kthorego potym z namowy żony ſwey właſney Sary weſpołek y z máthką precż wyſłał GliczKsiąż B3; LubPs I2v; RejWiz 19; Leop Ioann 9/34, 35, AAA4v; RejFig Cc8; Fárao zátwárdzony wypądza precz Moiżeſzá od ſiebie. BibRadz Ex 10 arg, Gen 3/23 [2 r.], 21/10, I 21b marg, Num 33/52, 55 (10); Alexánder Biſkup Niceńſki vprośił v Konſtántinuſá Ceſárzá/ iż go [Ariusza] ná Syem przypędził do Niceny. Gdy przyiechał/ zwyciężon ieſt y wygnan precż BielKron 155; gdyż Luter teras ten Stolec poniża/ á twárdo w ſwey náuce ſtoi/ dam go wywołáć precż z Niemiec y ſtowarzyſtwem iego BielKron 197, 53v, 103, 104, 104v, 148 [2 r.] (35); Nimirum homo quatietur certe cum dono foras, Byſmy ták zdrowi byli yáko go z yego dárem wybiyę precz z domu. Mącz 338d; expello et veluti extra terminos mitto, Wygrániczam/ to yeſt wypędzam/ zá gránice precz zápędzam/ wykorzeniam. Mącz 450c, 85b, 235a, 286d, 303c, 338d, 467a; tedy to nieprawdá ieſt/ áby Kśiążę świátá tego/ to ieſt Dyabeł/ przez Páná Kryſtuſá precz wyrzuczón był OrzQuin N4, Ev, Z3; HistRzym 43, 90v, 91; RejPos 127, 146v, 204v, 321; BiałKat 16; gdzie wiele pukáią/ Iuż tákie obegnáńce/ po woli miewáią. Bo pukáią z boiáźni/ chcąc lud precż zápłoſzyć BielSat N; HistLan F3; RejZwierc 62v, 274v; ktorego [kapłana] żołnierze w nocy w wielki Piątek/ nie w Kośćiele pod Krzyżem/ ále w nierządnym domie pod kuflem záſtáli/ á zátym z Miáſtá precż wyświećili. WujJud 262v, 262; BudBib Iudith 5/11; CzechRozm 179; PaprPan Lv; KarnNap B3v; vmiał [św. Bonifacjusz] zá pomocą Bożą y náchylone podeprzeć/ y heretyki niecżyſte/ á wćieleſnośći żyiące/ precż wyſzcżwáć. SkarŻyw 517, 451; CzechEp 41, 205 [2 r.]; NiemObr 130; KochMRot C2v; WerGośc 257; Y te nieprzyiaćiele co biorą me cory/ Wyżeńmy z Europy w Kákauzyſkie gory. Albo precż zá Grecyą y cżerwone morze BielSen 13; BielSjem 33; ArtKanc C18v; ZawJeft 25; Calep 201b, 908a; WujNT Matth 21/39, Luc 4/29, s. 226 marg, Luc 13/28, Ioann 6/37 (11); CiekPotr 81.

»precz (wy)gnać« [o bydle] [w tym: skąd (1)] = extra [aliquid] depellere JanStat (2): BierEz G4v; dozwalamy: áby Szláchtá y kupcy woły/ któré téy źimy chowáli/ precz z króleſtwá [...] wygnáć mogli SarnStat 1238.

»precz wynieść (a. wynosić, a. wynaszać, a. odnieść, a. odnosić, a. odnaszać, a. podnieść, a. zanieść, a. zanosić, a. znieść), wziąć, odniesiony (a. wynoszony)« [w tym: skąd, od kogo (2), dokąd (1)] = removere PolAnt, Mącz; educere (foras), ferre PolAnt; asportare, auferre, egerere, progerere, submovere Mącz [szyk zmienny] (20:1:2): LibMal 1544/80, 1551/166v; Diar 72; Vźrzał áno Bociani z miáſtá wylatáią/ A dzieći precż ná ſkrzydłach máłe wynaſzáią. RejZwierz 20v; BibRadz Lev 11/40, 26/10, 4.Reg 4/4, Ier 11/15; Támże w Cerkwi [Żydzi] chowaią [!] w Donicach gliniánych nowych iábłka [...]/ á ktoremu rok minie/ wezmą ie precż z Cerkwie BielKron 465, 164; Submoveo, Ziąć z drógi/ Podnieść precz. Mącz 235a, 122b, 145b [2 r.], [234]d, 313c; ſkárby y ſwiątośći koſcielne wſzythki było pobrano y przecż/ odnieſiono RejPos 350v, 280v; RejZwierc 187; BudBib 2.Par 29/16; Strum O3v; WujNT 30 [2 r.].

»wyni(ś)ć (a. wychodzić), przenieść (a. przenosić, a. wynosić, a. wynaszać) się, wyprowadzić (a. przeprowadzać, a. [prowadzić]) się, ustąpić (a. wystąpić) precz« [w tym: skąd, od kogo (15), dokąd (7)] = egredi foras Vulg, PolAnt; transmigrare Vulg, Mącz; descendere HistAl, abire a. exire a. secedere foras, exire Vulg; egredi extra [aliquid], peregrinari PolAnt; procedere foras Mącz; migrare Modrz [szyk zmienny] (52:4:2:2): BierEz F2v, N2; OpecŻyw 95; Niemogł ſie yuż daliéy Iozef powćiągnąc przed wyelkoſćią tych ktorzy przed nym ſtali/ á dla tego przykazał iż by wſſytcy wyſzly prétz HistJóz D4, E2v; ſam gdy iakie ſzkodliwe zwierzę iednemu znich zaſzkodzi/ tedy wſzitczy iako tey krzywdi żałuiącz precż ſie przenoſzą FalZioł IV 9c; WróbŻołt 40/7; RejJóz D7v; HistAl A3v, A7v; MurzNT Matth 26/75; A drudzy myę wyęc pod cżás zdradnye náwyedzáli/ [...] Wyſſedſſy precż wſſytko złe o mnye powyedáli. LubPs L3; A proſiłá [Judyta] [...]/ áby iey dozwolono wnocy przededniem wychodzić precż/ ná modlitwę Leop ludith 12/5, Ier 9/10, Dan 14/10, Luc 4/35, Ioann 13/30; RejZwierz 7v; To gdy on [Józef] vſłyſzał żem ia wołáć poczęłá/ zoſtáwiſzy [!] v mnie ſzáthę ſwą/ vćiekł á wyſzedł precz. BibRadz Gen 39/15, 12, Ex 34/34, Ps 41/7, 2.Cor 5/7; Zayrząc łáſki Páńſkiey Kaim Abelowi/ rzekł k niemu: Wynidźmy precż ná pole/ á tám powſtał przećiw brátu Kaim y zábił go. BielKron 3; [Attyla] iuż chćiał odſtąpić/ ále vyrzał áno ſie boćiani z gniazdem y z dziećmi z miáſtá precż wynaſzáią BielKron 298v, 17v, 46v, 55v, 88, 100v (15); Transmigro, Przeprowádzám ſie precz/ná ynſze mieyſce/ przenoſzę ſie/ z yedney goſpody ná drugą ciągnę. Mącz 221a, 44c; OrzQuin N; A gdyż rodzicy náſzy ćierpieli w nocy od złych ludzi drapieſtwo [...]/ tedy oni wźiąwſzy nas dwu ſynu/ wyſzli precż z domu dla wielkiego vpadku ſwe^go HistRzym 131; BielSat C3; KuczbKat 420; BudBib Lev 14/3; BudNT Luc 22/62; ModrzBaz 35v, 46; BielRozm 20; PaprUp Iv; LatHar 696, 710, 721; wychodząc precz z domu ábo z miáſtá otrząśnićie proch z nog wáſzych. WujNT Matth 10/14, 21/17, Luc 22/62, Act 5/34, Mar 14/68, Act 4/15; [O tho yſz yakub ymienie przedacz chcze a precz ſzie prowadzycz, [...] wolno nyechay ydzie na ſwoye polepſzenie kendy mu ſzie wydzy ZapWpolKośc 1546 1/66].

»(wy)puścić (a. puszczać), puszczony precz« [w tym: dokąd (2)] = dimittere (extra [aliquid]) PolAnt, Calag, Calep; permittere Mącz; emittere, remittere Calag [szyk zmienny] (13:1): HistJóz E; LibMal 1547/135; GliczKsiąż O3; BibRadz Lev 14/53; Gdy ſie żoná mężowi nie ſpodoba prze iáką plugáwość álbo obycżay zły/ ma iey dáć liſt nápiſány rozwodu á puśćić ią precż BielKron 44v; Przyſtąpił Báráchiaſz do krolá/ rádził áby byli [ludzie Achasa] wolno precż puſzcżeni do ſwych właſnośći. BielKron 88v; Był ten Bucefal [...]/ źwirzę mocne/ [...] żadnemu nie vkrocony/ dla cżego chciał go Filip wypuśćić precż álbo zábić. BielKron 122v, 37, 392; Mącz 479a; RejPos 47; Krol widząc onę ták wielką ſtałość iego [Scewoli]/ [...] wnet odciągnął od Rzymu/ á onego vdárowawſzy puśćił wolno precż. RejZwierc 86v; Calag 583a; Calep 325b.

»precz wyrzucić (a. wyrzucać, a. odrzucić, a. z(a)rzucić), wymiatać (a. zamietać, a. zmiatać), wypychać, wyrzucon(y)« (też w przed) [w tym: skąd od kogo, od czego (12), dokąd (3)] = foras mittere, proicere Vulg, PolAnt; eicere extra [aliquid], foras proicere Vulg; auferre, dispergere, proicere extra [aliquid] PolAnt; discludere, excludere Mącz; evallare Calep [szyk zmienny] (33:6:2:12): BierEz C3v, D3v; KrowObr 106, 118v, 187v; Wy ieſtheśćie Sol źiemie/ Więc ieſliżeby ſol zwietrzáła á ſmák vtráćiłá/ [...] nicżemu ſie iuż dáley nie godźi/ iedno żeby ią precż wyrzucono Leop Matth 5/14; Ale ieſli ćię więc ręká twoiá álbo nogá twoiá pogarſza/ odetni ią zárzućże precż od ſiebie Leop Matth 18/8, 2.Mach 1/16, Matth 5/29, 30, 18/9, Luc 14/35; RejZwierz 59v; BibRadz Lev 19 arg, 23, 4.Reg 10/25, Is 30/22, 2.Mach 1/16, Matth 13/48; tám lud był pierwey proſty/ iż gdy miod iedli álbo wárzyli/ ktorego tám doſyć było/ woſk precż wymiátali BielKron 437, 31v; Mącz 56c; RejAp 90; ieſliże też kto w tey winnicy iego żywie ſwowolnie/ [...] iáko gi tu Pan zowie winem kwáśnym/ látoroſlą płoną [...]/ á obiecuie gi precż wyrzućić RejPos 61v, 124v, 159, 172, 213, 220 (10); Ieſli kule ogniſte/ puſzcżáią ná dáchy/ Zmiátáy ie precż łopátą/ bo zápalą gmáchy. BielSat N3v; WujJud 40; BudBib 2.Esdr 13/8; Strum E3; Acokolwiek nie ieſt z piſmá ś. [...] gnoy ieſt: ſmrod ieſt: trzebá iy precż wyrzućić/ trzebá wyſzuflowáć. CzechEp 143, 102, 111, 223 [2 r.], 224, 235, 236; BielSjem 40; ZawJeft 24; Calep 375a; Záſię podobne ieſt kroleſtwo niebieſkie niewodowi zápuſzczonemu w morze/ [...] ktory/ gdy ſię nápełnił [rybami]/ [...] wybráli dobre w naczynia/ á złe precz wyrzucili. WujNT Matth 13/48, 5/14, Mar 12/8, Luc 14/35; WysKaz 12.

»wywieść (a. odwodzić, a. (za)wieść, a. odwieść), wyprowadzić, wywiedziony precz« [w tym: skąd, od kogo (7), dokąd (6)] = educere extra [aliquid], educere foras PolAnt, Vulg; abducere Mącz, Calag; dimittere, emittere foras PolAnt; subducere Mącz; abripere, auferre, deducere, ducere procul, efferre, rapere, tollere Calag [szyk zmienny] (21:1:2): LibMal 1551/160v, 166; MurzNT Mar 8/23; Leop Lev 24/23, 14; A gdy ſię on [Lot] oćiągał/ mężowie oni wźiąwszy go z żoną y ze dwiemá corkámi iego zá ręce/ [...] wywiedli go precz z miáſtá. BibRadz Gen 19/16, 12/20, 2.Reg 13/17, 18, 2.Par 23/14, Luc 24/50; cżemuſcie mi przywiedli tego ſzalonego thu [...]? wywiedźci go precż/ áby do mego domu nie chodził. BielKron 66v, 38v, 86v, 393v; Mącz 96a, 97a; RejPos 134v, 306; wyprowadz proſzę tę odemnie precż/ á zámkni drzwi zá nią. BudBib 2.Reg 13/17, 2.Reg 13/18; Calag 558b; A viąwſzy ślepego rękę/ odwiodł go precz zá miáſteczko. WujNT Mar 8/23, Luc 24/50; [ZapWpolActAdv 1548 204/201, 200v].

»wywieźć, niewywożenie precz« [w tym: skąd (3)] = evehere (extra [aliquid]) Mącz, JanStat; educere extra [aliquid] PolAnt [szyk zmienny] (3:1): eruderare solum seu aream Siedlisko wyrumowáć/ wywieść y wychędoźić precz z rozwálonego muru. Mącz 360a, 477c; BudBib 4.Reg 23/6; A Iż wiele Kupców [...] ku ſkáżeniu vſtáwy [...] o niewywożenié precz z Króleſtwá [...] rozmáitych wymyſłów zwykli vżywáć/ [...] ſkázuiemy [...] SarnStat 1240.

Zwroty: »dać precz« (1): iż w imię twoie dam przecż poł dobrego mienia ſwego RejPos 351v.

»precz lać (a. wylewać)« [szyk zmienny] (2): Pátrz też by precż nie lano/ kiedy gárnce płocżą. RejZwierz 137; A w téy chorobie warz mu [koniowi] żyto iáré w wodźie/ [...] á onéy iuchy niewyléway precz/ ále mu ią théż thák chyłem day pić. SienLek 183v.

»precz odcinać, odrazić, odcięty« [w tym: od czego (1)] = putare Mącz (1:1:1): Mącz 332d; GórnTroas 72; POdobneś mi ieſt drzewo/ ćieſzę ſię tobą/ Bo widzę/ że/ iák zemną/ świát pocżyna z tobą/ Iedne gáłązki poſchły/ drugie precż odćięte GrabowSet Qv.

»odjąć (a. odejmować), odjęty precz« = demere, removere Mącz [szyk zmienny] (2:1): Remove hoc scabellum, Odſtaẃ tę łáwkę/ odeymi precz. Mącz [234]d, 103a [2 r.].

»precz odnieść (a. wynieść)« [szyk zmienny] (2): gdyż nie káżda wodá tey mocy ma: dla tego wiedzćie/ iż thá ſłowem bożym ieſt poświęcóná. Odnieś precz ſłowo/ cóż wodá/ iedno wodá? BiałKat 238v; RejZwierc 237v.

»odpaść precz« (1): Deruo, Spáść/ Odpáść precz. Mącz 82d.

»precz odszuflować, odszuflowany« (w przen) [w tym: skąd (1)] (1:1): Trzećia rzecż ieſt [...]/ ktorą też vpátruie być tákże rumem y gnoiem práwie ſzkodliwym/ ktora budowániu ieſt na przekáźie y muśi być z plácu precż odſzuflowána/ á tá ieſt/ zły y nieprzyſtoyny wykład piſmá ś. CzechEp 151, 235.

»popuszczać precz [do kogo]« (2): Distraho [...]. Metapho. Poprzedawam/ odbywam kupiey/ popuſzczam precz towáru do ludźi. Mącz 461d, 479c.

»udać precz« [o pieniądzach] (1): Prawdziwie żemci teraz nie ieſt przy pieniądzách, Com ich troche miał, wſzyſtkie vdałem precz w tych dniách. CiekPotr 44.

»wykopać precz« (w przen) (1): Tákże ty gdy pyeń widziſz/ iáki w przyrodzeniu/ Ktoryćby co przekażał/ w pocżćiwym bacżeniu/ Wykopay precż/ á náſiey/ ze cnoty pſzenice RejZwierz 139.

»wykorzenić precz« (1): á za niewieſz iże drzewo wyſoko roſcie, á iedney godziny ie zetną á wykorzenią precż. BielŻyw 105.

»wyni(ś)ć (a. iść, a. odchodzić), wybiegać precz« [w tym: skąd (1)] [szyk zmienny] (4:1): Też ſamo naſienie Pokrzyw ſtarte á w nos wpuſzcżone/ otwiera dziurecżki ktore w noſie bywaią/ á tak wilkoſci z głowy łacniey mogą wynić precż. FalZioł I 152b, V 10; Bowiem wſzitka miąſſzoſć materiey z ktorey ſkora bywa, wybiega precż z wilgoſcią v pławow GlabGad B; RejWiz 117v; Oczko 15v.

»[skąd] precz wypadać« (1): Cynozolon, herba, Kiernoźi korzeń ziele/ od którego mſzicze pſóm z vſzu precz wypádayą Mącz 76c.

»wypędzać (a. (wy)pędzić, a. spędzać), wyciągać, wyganiać, wymiatać precz« [w tym: skąd, z kogo (5)] [szyk zmienny] (20:1:1:1): Zielona Trłycż ma przednią mocż cżiſcienia y purgowania flegmy/ á po tim melaⁿkolią j kolerę pędzi precż FalZioł I 30d; Sok sſkorek te^go drzewka vyciſniony [...] chrobaki vmarża w żiwocie y precz ie wypądza. FalZioł I 85b; R Vcianą wodkę kiedy kto pije [...]/ pierſi z grubych wilkoſci cżiſci/ to ieſt precż wymiata charkaiącz FalZioł II 10c; SKocżkowa wodka ieſt dobra, á tho iż trzewa cżyſci a odmiękhcża/ gliſty wygania [...] precż. FalZioł II 11d, ++5d, [*7]v [3 r.], I 6c, 41a, 54c (23).

»precz wypłynąć« (1): Nakoniecz ieſtliby za takowemi rozmaytemi pomoczami: niemogła onego łożyſka pozbyć, Tedy iuż [...] owa tak ſama Secundina ognije/ á potym tak ogniwſzy: precż wypłynie FalZioł V 26v.

»zaganiać precz« (1): bo ten [tj. północny] wiatr ieſt nazdrowſzy á ſwem przewiewaniem powiethrze ſkażone zagania precż FalZioł V 62.

Wyrażenie: »precz wycięt(y) (a. odcięty, a. ucięty)« (też w przen): RejPos 61, 172; ſłuchay iáko ty niedbálce o ten poććiwy żiwot ſwoy piſmo [...] zowie. Bo ie zowie [...] drzewem nieużytecżnym ktore ieſt godne áby było precż wyciętho/ á ogniem ſpalono RejZwierc 130v, 131.

Zwroty: »precz bieżeć« (1): Przycżyny thedy obłędu tego/ ia iney w ſwey głowie nie náyduię iedno tę/ iż látá precż bieżąc [...] odeymuią śiłę. GórnDworz H5v.

»iść (a. przejść) precz« [w tym: od kogo (1)] (2): Dum moliuntur, dum comuntur annus est, Niżli ſie námyślą/ niżli ſie vbiorą rok przeydźie precz. Mącz 229c; Ruit ver, Wioſná yuſz yeſt ná ſchodźie/ álbo ydźie precz od nas. Mącz 361c.

»precz nieść (a. odnosić)« (2): O látá zazdrosćiwé wſzytko precz nieśiećie/ Zofia nie Zofiią/ kiedy wy przypniećie. KochFr 115; KRóm dobréy ſławy/ która z cnoty rośćie/ Nie pośiadł człowiek nic trwáłégo prośćie. Siłę/ y głádkość/ látá precz odnoſzą KochFrag 30.

»precz oddalać, odpędzać« [szyk zmienny] (4:1): Krzyſztał gdy będzie powieſzon na ſzygi idącz ſpać/ thedy złe ſny precż odpądza FalZioł IV 51c, IV 58a; [Chrystus] za ſługą niewinnośći ſwey vſtáwicznie w kośćiele wiernym ſwym/ przez ſługi ſwe/ pomſtę záſłużoną zá grzéchy precz oddala BiałKat 173v, 196; Rácż nas záchowáć od wſzelákiey ſzkody/ day żyzne láthá, á oddal precż głody ArtKanc R16v.

»odeść precz« (1): á gdy by miał grizienie w żywoczie/ thedi rozmocżywſzi gębkę w ciepłym winie onym/ przykładai na mieſcze bolącze odeidzie bol precż FalZioł I 30b.

»precz odjąć« (1): Niechay káżdy Stároſtá ſwych vrzędow ſtrzeże/ By [...] Dobry ſwoię drogę miał/ zły pozoſtał złośći. Od obu stron zły zwycżay/ áby precż odięli BielRozm 9.

»precz (od)pędzić (a. odpądzać, a. wypędzić)« (też w przen) [w tym: skąd (1)] [szyk zmienny] (5): RejZwierc 238v; BiałKaz H4v; Rácż [...] [nas] od Antykryſtá bronić/ Páſterzu ſwey trzody/ Wypądź precż iego błędy/ á prawdę rozmnoż wſzędy ArtKanc B3v, K13; Pátrz iáko ginie brodoſzedna Zimá/ Roſkwitła Wioſná tá tego przyczyná. Gdy przykré śniegi/ wonnémi kwiatkámi/ Precz z źiemie pędźi GosłCast 69.

»popuścić precz« (1): Molestiam deponere et molestiam delere, Popuśćić precz trudnośći. Mącz 229c.

»precz przeminąć« (1): In apparando consumit diem, Niżli ſie nágotuye dźień precz przeminie. Mącz 279d.

»spędzać (a. spędzić), zganiać precz« [w tym: skąd (2)] (10:2): zmieſzay thy prochy á puſzcżay po throſzce na ocży/ łuſkę albo poſzłe bielmem/ zgania ie precż. FalZioł I 68a; á gdy tim namażeſz trąd na liczu albo białe kroſti albo piegi: ſpądza precż z licza FalZioł I 76b; Iaſzcżorcże Layno flaki żołthe y piegi na twarzy ſpądza precż. FalZioł I 144c, I 24b, 27c, 71c, 136a, c (12).

»wychodzić precz« (1): Też wrzod podnim ſie zbiera y pothym wychodzi precż bol gdy vcżyniſz plaſtr ſkorzenia przeſtępowego FalZioł I 23a.

»precz wyciągać (a. wyciągnąć)« [szyk zmienny] (2): PSinkową wodką gdy ſnią omywa albo przykłada na mieſthcza gorącze, gorączoſć wyciąga precż FalZioł II 9b, I 19c.

»wygładzić, wymordować, wysiec, wytracić precz« [w tym: skąd (2)] = profligare Mącz [szyk zmienny] (2:1:1:1): LubPs Kv; Vczynię też tákowy pokoy w źiemi wáſzey/ iż was nikt ſpiących nie przeſtráſzy: Bo y źwierzętá ſrogie wytrácę precz z źiemie [cessare faciam bestiam malam e terra] BibRadz Lev 26/6; Przeto zebrawſzy ſie pięć krolow okolicżnych/ zmowili ſie ná nie [na Żydów] áby ie poráźili á wygłádzili precż BielKron 31v; Mącz 130c; Ony twoie ołtarze [Żydzi]/ z gruntu popſowáli/ Y ſługi twe Proroki/ precż wymordowáli. HistHel C4.

»precz wykorzenić, wykorzeniony, wygnany« [w tym: skąd (1)] [szyk zmienny] (3:1:1): ieſliże my ná ten Seym [...] z tą myślą iedźiemy/ ábyſmy ná nim Papieſtwo przez Exekucyą precz z Polſki wykorzenili/ tedyć tho obiecuię/ że [...] nic dobrego tám nieſpráwimy. OrzRozm C4; BielKron 354v; Expulsa atque exterminata suis sedibus Respub. Zniſzczona/ wygnána precz Rzeczpoſpolita. Mącz 450c; tedy to nieprawdá ieſt [...] żeby świát/ to ieſt/ wſzyſtko báłwochwálſtwo świátá tego/ przez tegóż Páná zhołdowáné/ y precz wykorzenióné było OrzQuin N4; PaprPan Lv.

»precz wylecieć« (1): gdy nędznik przydzye do ſpolnego ſądu/ [...] Ná pirwſzy rok da ſie zdáć á nic nie pokupi/ [...] Drugi rok pro maiori/ á niemoczą trzeći/ Cżwarty ád munimentá áż cżás precż wyleći. RejWiz 123v.

»precz wyrzucać (a. wyrzucić)« [w tym: od kogo (1)] = foras mittere PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (7): Diar 49; Ezechiaſz wyrzuca precz Báłwochwálſtwo. BibRadz 4.Reg 18 arg, 1.Ioann 4/18; BielSjem 11; Obácż/ á vważ Boże/ co twego ieſt we mnie/ A co mym właſnym być znaſz/ to wyrzuć precż zemnie GrabowSet P; WujNT 823, 1.Ioann 4/18.

»precz zagnać (a. (wy)gnać, a. odganiać)« (też w przen) [w tym: skąd, od kogo (3)] [szyk zmienny] (5): StryjKron 160; Furia, ktorą ludźie pánią cżuią/ Miłość precz z świátá zágnáłá/ prawdziwą/ Szcżyrość/ pobożność/ zgodę y pokoie. GrabowSet F2, C, Ov; Bo iákoś iedno wſtąpił tu zá páńſkié progi/ Zágnałeś precz nieſczęśćié/ wſzyſtkié náwet trwogi. GosłCast 17.

»precz zarzucić« (1): Vpominam thedi was [...]/ abiſcie themu zlemu wtzas zabiezeli/ á glowe zakreciwſzi prec zarzucili PaprUp K4v.

»(z)ginąć precz« [w tym: od czego (żywotne) (1)] (2): á gdy iego [kosmaczka] ſok w leieſz do wody á to daſz pić/ wſzythki cżari od bydła giną precż FalZioł I 113c; A gdy będzie trzeba: wezmiſz tego moſkala yle trzeba/ á rozmocżywſzy [...] prziłoż na ti mieſtca aż vſchnie. Cżyn tak długo aż zmaza precż zginie. FalZioł II 20b.

»zniknąć [skąd] precz« (1): [do zazdrości] Znikni z świátá precż/ naśienie wſzech złośći GrabowSet E2v.

»znosić [skąd] precz« (1): Tákże y Concylia [...] máią czynić: błędy znośić z chrześćiańſtwá precz/ y wedle czáſu obrzędy pobożné poſtánáwiáć BiałKat 136.

Zwroty: »precz iść (a. odeść)« (2): Ale gdzie ſie wprzod od Iezuſá Páná pocżnie/ [...] ládá co bes rozſądku [Żydzi] mowić będą [...]/ háńbiąc nas y Páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ precż odeydą. CzechRozm 70; ArtKanc K11.

»oddalać się, oddalony precz« [w tym: od kogo (1)] (1:1): A będzie trwáć zágniewánie moie ná thobie: y oddaloná będzie precż [auferetur] chuthliwa miłość moiá od ćiebie Leop Ez 16/42; Okazałem to przykłádem: iż Pan odſtępuie/ y oddala ſye precz od onych: którzy ſye go przą. BiałKat 338v.

»precz odpędzić (a. odpędzać), odegnać« [w tym: od kogo (2)] (2:1): Rácżże ie [złośników] iuż precż [auferetur] odpędzić od oblicża twego/ Bo cie bárzo obruſzyli ná wſzem Páná ſwego LubPs B4v, T3v; CzechRozm 242.

»precz odrzucić (a. wyrzucić), odmiatować (a. zamiatać), odepchnąć, wyrzucon(y) (a. odrzucony)« [w tym: skąd (1), od kogo (5), od czego (1)] = eicere a. expellere a. mittere foras PolAnt [szyk zmienny] (5:3:1:6): Ieſliby kto niemięſzkáł wemnie/ ieſtći precz wyrzucon iako latorośl/ i vſzechł MurzNT Ioann 15/6, Luc 13/28; Gdyż ſie w twych ſwiętych wyrokoch ták vprzeymie kocham/ Nie odmiatuy mie od nich precż niech w tym twą łáſkę znam. LubPs aa5, E2, O2; RejAp 194; A ieſliż ieſzcże dłużey w tych obłędliwoſciach [...] trwáć będzyemy/ pewnie że [...] muśi nas precż odrzućić ſpołu z nimi od ſwiętego Máyeſtatu ſwego. RejPos [219]v, 146v, 214v, 335v, 351v; Ieſli kto we mnie nie będzie mieſzkał/ iuż ieſt wyrzucon precż/ iáko látoroſli ſuche RejPosWiecz² 93; BiałKat 113v; KuczbKat 280; Wſzytko co daie mi oćiec/ ku mnie przyidzie/ á przychodzącego ku mnie nie wyrzucę precż. BudNT Ioann 6/37.

»twarz odwrocić precz [od kogo]« (1): CZemuś pánie odſtąpił? czemuś twarz ſwóię Odwrócił precz odemnie w doległość moię? KochPs 15.

»precz opuścić« [szyk zmienny] (2): Mącz 72d; bochmy/ Boże żywy/ Ciebie [...] Precz opuśćiwſzy dobrá pożądnégo: Do niemych ſłupów głupiechmy ſyłáli Módły ZawJeft 18.

»precz na głowę wypchnąć« (1): Cożćiby też tedy zá to vcżinić/ ieſli ſie nie obacżyſz/ iedno cie precż ná głowę wypchnąć [...] iáko niewdzyęcżniká RejPos 146v.

»precz wyrzucić [od kogo]« (1): przeto obiecuie [Bóg]/ że tákie oſtydłe [tj. obojętnych]/ iáko pokarm nieſtráwny/ chce precz wyrzućić od śiebie. WujNT 848.

Frazy: »precz [z czym]« = nie mówmy o tym (2): Precz z tą wioſką. (–) Bárzieybyś precz mowił, byś ieſzcze Odemnie wſzyſtko ſſłyſzał. CiekPotr 42, 42.

»z myśli precz« (1): Syn z myśli precz/ mnimáłám iż mąż ieſt przy boku: Com obłápiłá/ poſzło/ á cięń zoſtał w oku. GórnTroas 35.

»wieź się precz [z czym]« = przestań (1): aufer huic dictum elatum, Wieś ſie precz ſwiſoką myſlą. Mącz 114a.

Zwroty: »precz odchodzić« (1): przyidźie ſye roziecháć/ A przez ten czás weſela/ y lutnie zániecháć: Wſzyſtká moiá dobra myśl z tobą precz odchodźi KochPieś 8.

»precz oddalić« (1): Discutere cunctationem. Wſzeláką wątpliwość precz oddalić. Mącz 339a.

»odjąć precz rękę [od kogo]« (w przen) (1): Odeyḿi precz odemnie rękę twoię [Manum tuam a me elonga]/ á thwoy ſtrách niechay mię nie przeraża. BibRadz Iob 13/21.

»odłożyć (a. odkładać, a. złożyć) precz« = [szyk zmienny] (4): BibRadz I 6a marg; GrzegRóżn A2; A niech precz złoży/ ſtrapiona myśl twoiá/ Prózné fráſunki ZawJeft 7; odłożywſzy precz wſzyſtkę chytrość y zdrádę [omni dolo, fraude et colore amputatis et remotis JanStat 757]/ [...] obiecuiemy: [...] SarnStat 999.

»precz odrzucić (a. odrzucać), (od)miotać (a. zamietować), wyrzucony« [w tym: od kogo (1), dokąd (1)] = perdere Modrz [szyk zmienny] (5:4:1): Sroká gdy głodna ſzcżebyece/ Wſzytki ſtráchy precż odmiece/ Ku domowi przyſkákuie/ Gdzye ſwoię żywność pocżuie BielKom A2; LubPs Y2; Repudio consilium quod primum intenderam, Odrzucam precz pierwſzego ſwego przed ſię wzięcia. Mącz 445a; RejPos 89v; iż nienawiśći/ roſtyrki/ y niezgody/ iáko hániebne ſkázy Chrześcijáńſtwá/ koniecżnie precż wyrzucone byc máią KuczbKat 160; RejZwierc 74v; PIęknie ći Gárnyſzowie do ludzi ſie gárną/ Odrzućili ná ſtronę precż obłudność márną PaprPan E3v; ModrzBaz 134v; KołakCath C.

»popuścić (a. puścić) precz« = abstergere, avellere, avocare, desistere, ponere Mącz [szyk zmienny] (9): Ab hisce rebus animum et cogitationem tuam avoca, Przeſtań o tym myſlić/ popuść tego precz. Mącz 504c, 208c, 396d, 449d, 478c, 500a; OrzQuin Y4v; Nie płácz namilſza mátko: puść precz té kłopoty: Puść żal nieutulóny ZawJeft 42; Ták ia [...] Z onych żywiołow wiecznych/ Duſzę bym ćieſzył: á żądzy mierźionych/ Drogę precż puśćił GrabowSet Q.

»uciec precz« (1): rozweſelenie wiekuiſthe ná głowie ich/ Rádość y weſele otrzymáią a vćiecże precż [fugiet] boleść y łkánie. Leop Is 35/10.

»precz wygnać« (1): Nauka y karanie obycżaie dobre cżyni, [...] Bo dobra zwykłoſć precż to wyżenie czo zła nabrała. BielŻyw 143.

»precz [z czego] wynieść« (1): obaczyli/ iż [Grzegorz] [...] wſzyſtki dobrodźieyſtwá nam przez Chryſtá páná vczynioné precz z wiádómośći ludzkiey wynioſł BiałKat 181.

»[z czego] precz wysłać« (1): Iuſtinie bądź dobrey myſli/ Z głowy precż fráſunki wyſli BielKom F8.

Zwroty: »precz [od kogo] oddalać« (1): Z cżyni wſzyſtkim [tj. ze światem] ieſliby też wierny nie miał vſtáwicżney woyny wieść [...]/ ábo ſie z nim pożegnáć/ precż ie od ſiebie oddaláiąc: ten ſie żadną miárą Bogu ſpodobáć nie może. CzechRozm 241.

»odłożyć precz« (3): odłoſzcie precz błąd ludźiám poſpolity/ ktorzy doſyć maią/ ochrćić śię/ i Euangelją przeczyśc MurzHist H2v; LubPs T5v; BibRadz *4.

»precz odrzucić (a. odrzucać, a. zarzucić, a. wyrzucić, a. wyrzucać), odmietować (a. odmiatać, a. zamiatać, a. zamietować), wyrzucony (a. odrzucon), wyrzucenie« [w tym: skąd (1), od kogo] = abicere HistAl; exclusus Vulg; devitare PolAnt [szyk zmienny] (30:6:4:1): SeklWyzn 2v; RejKup o6; HistAl D7; Boś ty wſſytki wzgárdzić racżył co cye odſtępuyą/ A ony twe ſądy ſwyęte yuż precż odmyetuyą LubPs bb4v; KrowObr 203v; Leop Rom 3/27; BibRadz *4v, 2.Tim 2/23, II 128b marg; máią téż Kácérſtwá Miniſtrá ſwoiégo/ ále Ołtarzá nie máią/ [...] bo wyrzucóné ſą precz z pośrzodku Gromády Kácérſkiéy Ołtarze. OrzQuin I2; A ieſliże tę ſzczodrobliwość Królá ſwégo precz od śiebie Litwá odrzući/ niechay to wié/ [...] Litwin żaden [...] naniżſzemu Polakowi w niczym równym być nie może. OrzQuin Q3, V4v; Iedni chcą áby Iſtnosć w trzech oſobách byłá/ Drudzy záſię [...] Twirdzą ták/ że w Iſtnosći ſą trzy Relácyie/ Trzeći precz odrzucáią ty trudne Queſtie. Prot C; RejPos 89v; GrzegRóżn 29; KuczbKat 200, 340; Co złe precż od ſiebie zámietuy/ á co dobre to przy ſobie záwżdy rozmyſlnie zoſtáwuy. RejZwierc 146v, 256v, 258v; WujJud 56, 168, Ll3v; A przeto gánimy y odrzucamy precż Nowokrzcżeńce/ ktorzy iáko niechcą áby ludźie wierni [...] przełożeńſtwo ná ſobie nośili/ tákże też [...] WujJudConf 214v, 40, 73v, 215; Iż ilekroć żydowie [...] zakonu nieprzyſtrzegáli cáłym ſércem/ tedy ſie oto Bog ná nie gniewał/ ſzábáty ich y ofiáry/ ktore hoyne cżynili/ precz odmiátał CzechRozm 71v; To co teraz mowiſz/ zá nic práwie w tey mierze nie ſtoi. Abowiem wſzyſtko to znácżnie Chriſtus Pan zgánił y precż záraz odrzućił. CzechRozm 212v, 101 [2 r.], 128v, 161v, 223; CzechEp 233, 242; NiemObr 34; ReszPrz 56; Tobie gdym ſię ia moy Pánie [...] porucżył/ thyś moy grzech wtył precż zárzućił. ArtKanc P19, Q3v; LatHar 145.

»odwracać się precz [od czego]« (1): Aversari preces alicuius, Nie dáć słowá ná rzecz/ nie chcieć słucháć/ odwrácáć ſie precz od cziych proźb. Mącz 487b.

»precz puścić« [szyk zmienny] (2): Nie ruſza to nas [...]/ ábyſmy ſámi śiebie/ y Króleſtwo ſwé Polſkié/ ná Seymie wálnym nápráwili: wſzytkoſmy to mimo ſye puśćili precz OrzQuin Y4v; GostGospSieb +4.

Wyrażenie: »precz oddalenie« (1): Widząc Pan ludzkie zgrzeſzenie [...]/ á od chwały niebieſkiey precż oddalenie. [...] weyźrzał ná nas Pan z niebá ArtKanc B6.

~ Fraza: »[co] niechaj precz« = pomińmy to (1): ták ſie móy gotował Oyćiec k bitwie/ iż w dródze to wſzytko zwoiował. Ale y to niechay precz: á za máło ſpráwił/ Gdy Hektorá mężnégo żywotá pozbáwił? GórnTroas 20. ~

Zwroty: »odłożyć precz« (1): A ktoby ſie nálicżył rozlicżnych roſkoſzy. [...] Ktore więc w tákim ſtanie [cnotliwym] ći wſzyſcy miewáią [...] A iuż to tám ná ſtronę máło odłożmy precż. RejWiz 42v.

»precz (się) puścić« (2): tákież też y owo argumentum ktore wziął ex Ariſtotele zániecháło ſie [...]. Więc y owá diſputatio wſzytká/ de calido et frigido in viro et muliere, precż ſie puśćiłá GórnDworz B3v; GostGospSieb +3.

»precz wyrzucić (a. wyrzucać, a. odrzucić), wyrzucon« [w tym: skąd (1)] = eicere foras PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (5:1): RejAp 89v; zaz niebeło wſzyſtkim iáwno iáky Decret byli [...] Phárizeuſzowie/ [...] vcżynili? że ktoby go [Jezusa] był wſpomniał/ álbo wyznał/ precż miałbydź wyrzucon z Sinágogi ich? BiałKaz C4v; Wſtań a zmierz kośćioł Boży/ y ołtarz [...]. A śień co przed kośćiołem wyrzuć precż/ á nie mierz iey. BudNT Apoc 11/2, b8; Oczko 30v; WujNT Apoc 11/2.