[zaloguj się]
[pdf]

PROROKINI (51) sb f

prorokini (46), [prorokinia], prorokini a. prorokinia (5). [Za postaci wątpliwe uznano przypadki zależne z tekstów, w których nie ma N sg].

Oba o jasne, a pochylone.

Fleksja
sg pl
N prorokini, prorokiniå prorokini(e)
G prorokini(e)j, prorokini, prorokini(e)
D prorokini(e)j prorokini(o)m
A prorokinią
I prorokinią prorokiniami
L prorokini(e)j

sg N prorokini (27), [prorokiniå]. ◊ G prorokini(e)j (5), prorokini (4), prorokini(e) (1); -(e)j RejPos; -i Calep, GosłCast; -(e)j : -i : -(e) BielKron (1:-:1), CzechRozm (2:1), SkarŻyw (1:1). ◊ D prorokini(e)j (1). ◊ A prorokinią (3). ◊ I prorokinią (4). ◊ L prorokini(e)j (4). ◊ pl N prorokini(e) (1). ◊ D prorokini(o)m (1). ◊ [I prorokiniami.]

Sł stp: prorokini, prorokinia; Cn: prorokini; Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.: prorokini.

1. Kobieta posłana przez Boga, przemawiająca w jego imieniu i głosząca Jego wolę (której przypisywano też zdolność przepowiadania przyszłości); prophetissa Mymer1, PolAnt, Mącz, Vulg, Cn; prophetis PolAnt, Mącz, Vulg, Cn; vates Cn (37): Murm 2; Mymer1 3v; Prophetis, Et Prophetissa, Prorokini. Mącz 326c.
a. W społeczności żydowskiej Starego i Nowego Testamentu [w tym: w połączeniu z imieniem (27), zawsze: imię + prorokini] (32): OpecŻyw 26; BibRadz 2.Reg 22 arg; Ktorzy [Helchias i inni roztropni] ſzli do Oldy prorokinie żony Sellum/ ktora mieſzkáłá w Ieruzálem/ pytáiąc iey. Ktora im odpowiedzyáłá: To mowi Pan Bog/ oto przywiodę wſzytko złe co piſano w zakonie ná Ieruzálem/ y ná obywátele iego/ bo mię porzućili we wſzytkich pracach ręku ſwych BielKron 90v, 28v, 49v, 90v marg, 138 [2 r.]; A ktoż był tedy w ten cżás Koſciołem iego [Chrystusa]? ći co go poználi/ ći co go przyięli. To ieſt/ mátká iego ſwięta/ nędzny á proſty Iozeph/ on cnotliwy ſtárzec Symeon/ oná Anná Prorokini á ſwięta niewiáſtá/ y inych wiele/ ktorzy cnotliwego żywotá vżywáli/ á w proſtotach ſwoich ocżekawáli z rádoſcią tego obiecánego zbáwicielá ſwego. RejPos 57v, 28v [2 r.], 35v, 134 [2 r.], 142, 202v; Tedy wzięłá Miriam prorokini/ śioſtrá Aharonowá bębęn do ręki ſwey/ y wyſzły wſzytki niewiáſty zá nią z bębnami y táńcámi BudBib Ex 15/20; Wziął y od płći niewieśćiey ná tenże cżás Pan á zbáwićiel náſz wjznánie y świádectwo: od onej chwálebnej y piſmem S. wſławioney wdowy/ Anny Prorokini/ ktorey cżyſtość y powśćiągliwość/ [...] y modlitwy vſtáwicżne y poſty/ y przebywánie w kośćiele do tego iey pomogłi [!] SkarŻyw 114; Bárak/ ácż mąſz Bogu dufaiący/ ktory y od Apoſtołá miedzy święte pocżytány ieſt/ dufał y wierzył ſłowom onym [o zwycięstwie]: wſzákże bez niey [bez Debory] ná woynę iácháć/ y ludu zbierać niechćiał: rozumieiąc/ iſz przy niey iáko wielkiey ſłudze Bożey y prorokiniey lud śmielſzy y do woyny ochotnieyſzy będzie SkarŻyw 559, 557, 560; LatHar 531; WujNT Luc 2 arg, 2/36, Xxxxxv, Cccccc3; TO náwiedzenie mátki Bożey domu Zácháryaſzá/ dźiwnemi ſię cudy y dáry Bożemi wſławiło. [...] Mátká ſię iego [Jana Chrzciciela] Duchem świętym nápełnia/ y iáko prorokini rzeczy niewidome widźi/ táiemne poznawa/ y przyſzłe przepowiáda. SkarKaz 576a; [BielKron 1551 8].

W charakterystycznych połączeniach: prorokini Duchem Świętym napełniona, wielka; iść do prorokinie; prorokiniej prosić; radzić się przez prorokinią; prorokini błogosławiła, dowodziła (2), mówiła, (o)powiedała (2), rzeczy przyszłe przepowiada, wysławiała.

α. Niemająca sankcji Boga i zwykle głosząca rzeczy sprzeczne z Jego wolą [w tym: w połączeniu z imieniem (2)] (5): Pomniſz o Boże moy ná Tobiaſzá y Sánábállátá co oni czynili/ tákże ná Noádyę prorokinią/ y ná ine proroki ktorzy mię ſtráſzyli. BibRadz 2.Esdr 6/14, Apoc 2/20; RejAp 28v; BudBib 2.Esdr 6/14; Ale mam przećiwko tobie trochę: iż niewieśćie Iezábelli/ ktora ſię mieni być prorokinią/dopuſzczaſz vczyć y zwodzić ſługi moię/ żeby wſzeteczeńſtwo płodźili/ y rzeczy báłwanom ofiárowáne iedli. WujNT Apoc 2/20.
b. W ruchach reformacyjnych: kobieta głosząca herezje [w tym: w połączeniu z imieniem (1)] (2): Były dwie dziewce od tego prorokinie co powiedziáły/ też ten prorok roſkazał/ áby żadnych kſiąg niemieli/ tylko ſámę Biblią BielKron 214.
Wyrażenie: »fałszywa prorokini« (1): Tego też cżáſu byli ći ludzye vcżeni/ Miletus Biſkup Sárdyniyſki/ Theophilus Antyoceńſki/ Apolinaris Hieropolińſki/ ten piſał przećiw Pryſce y Máxymilli fáłſzywym prorokiniom/ ktore był zwiodł Montanus. BielKron 150.

[Iron.:

W połączeniu szeregowym: Teraz oto to zplugáwienie ráczey piſem S. á niż przekłádánie/ nietylko paśniki/ mikſtatniki/ piekáne [...]/ ále też paśniczki/ mikſtatniczki/ piekárki [...] zdźiełáło nam Apoſtołkámi/ Prorokiniámi/ y Doktorkiniámi. HozKsięgi 137v.]

2. Żona proroka (5): A cżymże tego dowodzą/ ći ktorzy to o żenie y ſynu Ezáiaſzowym wykłádáią. (–) [...] w káp: 8. ꝟ3. nápiſano mamy gdzie ták ſam Ezáiaſz Prorok mowi y przyſtąpiłem do tey ábo do oney (bo też tákże ieſt tám artykuł Háiedia iako y wyżſzey káp: 7. ꝟ 14. há Almá) Prorokini y pocżęłá y vrodziłá ſyná: przez ktorą Prorokinią/ żonę iego rozumieią. CzechRozm 134v, 135 [3 r.].
3. Kobieta przepowiadająca przyszłość, wieszczka; fatiloqua, vates Cn [w tym: w połączeniu z imieniem (2), w połączeniu z przymiotnikiem od imienia (1)] (9): PatKaz II 57v; BielKron 132; Sibylla, Prorokini/ práktikarká o prziſzłych rzeczách powiedáyąca. Mącz 391a; Calep 976b [2 r.]; Brák pokármow/ cnienié á gęſté/ V pań choroby częſté. Mnie kiedym dźiatkámi chodźiłá/ tá też chorobá byłá Y ſzłám do ſwéy świętéy Bogini/ Artemin prorokini: Tá mię nigdy nie omyliłá/ O com kiedy prośiłá. GosłCast 23; [Manto, Prorokinią Tyreſiaſzá wieſzcżká Thebánſkiego Corá. UrsinGramm 146; Volck 506].

prorokini z czego [= na podstawie czego prorokująca] (1): Haruspica – Prorokiny z ſtrzew zwierzęcich. Calep 472b.

Szereg: »wieszcza albo prorokini« (1): NYkoſtrátá álbo Kármentis krolowa Arkádiyſka/ niewiáſtá wielkiego vcżenia w Greckim piſmie/ ſtądże byłá wezwana wieſzcżą álbo prorokinią BielKron 51.
Przen (1): A náſzy Szácunkarze co Poſły winuią/ Y coż wżdy domá ſiedząc nam lepſzego kuia [!]? Ieden Sąſiádá ſwego iáko Turczyn łupi/ Drugi Pozwy gotuie/ boć ieſt w tym nie głupi. Trzeći ſię ze Pſy włocy cáły dźień po Borze/ W ten czás/ wie miły pan Bog iáki rząd we Dworze. Czwartemu nie po żenie: A wżdy prorokiui [!] Gdy ſię on záfráſuie/ dobrą mysł mu czyni. Prot D.

Synonimy: 3. praktykarka, wieszcza, wieszczyca, wrożka.

AĆ