[zaloguj się]
[pdf]

PRYSKAĆ (7) vb impf

a jasne.

Fleksja
inf pryskać
indicativus
praes
sg
1 pryskåm
praet
sg pl
3 m pryskåł m pers
f pryskała m an pryskały
fut
sg
3 f pryskać będzie

inf pryskać (2). ◊ [praes 1 sg pryskåm.] ◊ praet 3 sg m pryskåł (2). f pryskała (1). ◊ 3 pl m an pryskały (cum N pl konie) (1). ◊ fut 3 sg f pryskać będzie (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Wyrzucać, rozrzucać krople; conspergere, spargere Cn (3): [Pryſkam/ Scintillo, Item, aspergo. Volck Ttt2v.]
Przen: Strzelać gęstymi pociskami (1):

pryskać między co (1): Onymu [Gosławskiemu] ſnadź Herkules ſwoie ſtrzały przyſłał/ Co nimi miedzy ſmoki więc ogromnie pryſkał. PaprPan Y4v.

a. Wydalać z siebie (przez rozwolnienie, wymioty i plucie) (2):

pryskać z czego [= przez co] na co (1): Ten [człowiek, który miał ukraść konia, nie pozostawiając żadnego śladu na łące pokrytej rosą] kiedy rzekł iż niewiem/ tedy go vcżyli/ Iżeby wlazł pod ogon/ do oney Kobyły. Y pędził ią do láſá/ ná ſlad z gęby pryſkał RejFig Dd5.

[pryskać czym [= przez co]: [Maciek] Obiema końcy, nie śpiąc do dnia, pryskał: Jednem, co wypił, drugim, co zjadł, ciskał. Otwin(?)Erot 131.]

Przen [co a. czym] (1): Oná [wszetecznica udająca świętą] go chce przeżegnáć [...]. A ten dopadſzy bicżá/ nu święćice chwoſtáć. Aż pryſkáłá odpuſty RejFig Aa2v.
2. Wylatywać w powietrze w postaci drobnych cząstek, kropel; rozpryskiwać się, bryzgać (1):
Fraza: »pryska krew [na co]« (1): y zdepcę ie w zápalcżywośći moiey/ áż pryſkáć będzie krew [aspersi sanguinem] ich ná ſzáty moie/ y wſzytkie odzienia moie ſpluſkam. BudBib Is 63/3.
3. O koniach: parskać, kichać (też w chorobie zwanej nosacizną); conspergere, spargere Cn (3): róty ſye ruſzáły/ A konie żártkonogie ochotnie pryſkáły. KochJez B2; Ale ieſli [koń] z ſtłuczenia głowę chorą ma/ Tedy chrzanu tłuczonégo/ zárowno z Cytwarem/ roſtworzywſzy winem/ w nozdrze mu wléy/ á zátkawſzy mu nozdrze ku gorze mu ié podnieś/ á ták podźierz záchwilę/ á tégo czyń po kilá kroć áż ći pocznie pryſkáć SienLek 165; Zwięż koniá co nalepiéy [...]/ roſpalże ſzſſáycę długą/ á wethkni mu ią w koniec ogoná miedzy kośći á ſkorę [...]/ vczyńże knot twárdy s konopi/ á námáż go łoiem kozłowym/ á wyiąwſzy go názáiutrz/ wymyy ránę/ námáżyſz záś knot łoiem/ á wetkni go záś/ á ták ná káżdy dźień czyń/ áż przeſtánie pryſkáć. SienLek 166v; [SprLek A3, Bv].

Synonim: 1. parskać; 3. parskać.

Formacje współrdzenne: napryskać, popryskać, wypryskać, wypryskać się; popryskować; wypryskawać; wypryskiwać się; prysnąć.

Cf [PRYSKAJĄCY], [PRYSKANIE]

MPi