[zaloguj się]
[pdf]

PRZEBIJAĆ SIĘ (10) vb impf

sie (8), się (2).

e oraz a jasne.

Fleksja
inf przebijać się
indicativus
praes
sg
1 przebijåm się
2 przebijåsz się
3 przebijå się
praet
pl
3 m pers przebijali się
fut
sg pl
3 m m pers przebijać się będą
f przebijać się będzie m an
conditionalis
pl
3 m pers by się przebijali

inf przebijać się (1). ◊ praes 1 sg przebijåm się (3). ◊ 2 sg przebijåsz się (1). ◊ 3 sg przebijå się (2). ◊ praet 3 pl m pers przebijali się (1). ◊ fut [3 sg f przebijać się będzie.] ◊ 3 pl m pers przebijać się będą (1). ◊ con 3 pl m pers by się przebijali (1). ◊ [part praes act przebijając się.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w. s.v. przebić.

1. Przedzierać się, przedostawać się z trudem; perrumpere Mącz, Calep, Cn; ire per gladios Cn (8): Perrumpo, Przerywam/ Przetárgam/ Gwałtem ſie przedzieram/ Przebiyam. Mącz 361b.

przebijać się którędy (1): Perrumpo – Prżełamuię, ſrotkiem ſie przebyąm. Calep 789a.

Przen [przez co] (1): Bo widziſz przez iákie ſie mieyſcá przebijaſz/ widziſz przez iákie morze płynieſz/ widziſz iáko ieſth ná nim wiele dziwnych á ſrogich rozboynikow po tych gośćińcoch rozſádzonych/ że do onego wdzięcżnego porthu gdzie cnotá [...] wyſiádłá/ trudno ſie bárzo przed nimi przebić maſz. RejZwierc [121]v.
a. Walcząc, przedzierać się przez wojsko (4):

przebijam się do kogo (1): Przykazał w ten cżás krol Syriyſki ſwoim Rycerzom/ áby ſie do Achábá przebijáli opuśćiwſzy ine/ á zábili go álbo poimáli. BielKron [842].

przebijać się przez kogo (2): Stráſznáć ieſt náſtąpić ná dziáłá/ leść ná mury/ przebijáć ſie przez woyſká RejZwierc 177v, 167v.

W połączeniach szeregowych (2): Nuż záſię ludzie pogáńſczy/ tylko dla ſławy ſwey ná wielkie niebeſpiecżeńſthwá á práwie ná ſmierć ciáłá ſwe wydawáli/ ná dziáłá nábiegáli/ przez woyſká ſie przebijáli/ ná mury y w ognie wſkákowáli. RejZwierc 167v, 177v.

[W przen (w antropomorfizowanym opisie gry w szachy) :
Zwrot: »przebijać się na stronie obie«: Ieſt y pieſzy lud/ ſą y Rycerze. Ci woyſká śmiele przechodzą ſobie/ Przebijáiąc ſię ná ſtronie obie [...]. Száchy grę názwał/ Ktorey w przod iáſne Pálámedya ſzło imię właſne KmitaŁów C3v.]
Przen [przez co] (1): Sliſzelichmy też tu [...] iáko [...] racży obdárowáć [Pan Jezus] á páſowáć tho wierne Rycerſtwo ſwoie/ [...] kthorzy w ſtátecżnośći wiáry ſwoiey przebili ſie przy nim/ á przebijáć ſie ieſzcże będą/ przez thy okrutne huffy/ á przez thy ſrogie niebeſpiecżeńſtwá ſwiátá thego RejPos 263v.
b. Dostawać się, docierać kopiąc [przez co do czego] (1): wſzelki dobry budownik [...] gruntowi ſię przypátruie: y ieſliby zwierzchni był zły/ nie pewny y odkogo [!] vſuty/ prze zeń ſię do właſnego y przyrodzonego przebija: á tám dopiero onego ſię dokopawſzy/ ná nim fundáment zákłáda CzechEp 103.
2. Zabijać się bronią sieczną; przen; incumbere, induere se Cn [czym] (1): przykłádow y świádectw tákich wiele ieſt w piſmie ś. gdźie ſię złość ná głowę złego obráca: że ſię zły miecżem ſwym/ ktory ná kogo inſzego nośił/ przebija CzechEp 9.
3. Przeświecać (1):

[przebijać się przez co: Bárwá tego záćmienia będźie przycżernieyſzym ábo śmláda/ przez ktorą śmládość: nieiáka bronatność przebiiać ſię będźie. MusProgn A4.]

przebijać czym (1): Transluceo – Przebyam ſie ſwiatłoſczią. Calep 1080b.

Synonimy: 1. przedzierać się; 1., 2. przebadać.

Formacje współrdzenne cf BIĆ SIĘ.

MN