« Poprzednie hasło: [RUNNO] | Następne hasło: RUP » |
RUNO (38) sb n
runo (38), [rono, runno, rumo].
o jasne.
sg | pl | |
---|---|---|
N | runo | |
G | runa | run |
A | runo | |
I | run(e)m | |
L | runie |
sg N runo (13). ◊ G runa (8). ◊ A runo (14). ◊ [I run(e)m.] ◊ L runie (3). ◊ [pl G run.]
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
»runo owcze, z owcy(-e), u owce« [szyk zmienny]: a za każde rumo z owcy, gdy ją postrzygą, gr 2 dadzą LustrMaz I 23; Beło tego roku owiec starych 72, które wedle zwyczaju dwakroć strzyżono do roka [...]; każde rumo u owce uczyni gr 1. LustrRaw 55, 61; Abowiem w tym Vpominániu/ y przeſtrodze pod owcżym runem/ że wielce nabożna oſobá Kátholicka wſzyſtkim Polakam życżliwa [...] zbáwienia y dobrego ludzkiego rzkomo ſzuka/ [...] znácżnie ſię pokázuią iego wilcże kły ſrogie Respons przedm A2.]
»runo wełny« = vellus lanae PolAnt (3): BibRadz Iudic 6/37; Niechay położę to runo wełny ná ziemi/ ieſliże runo będzie mokre á zięmiá ſucha/ tedy vwierzę żeś ty ieſt czo wſzytko możeſz. RejZwierc 205v [przekład tego samego tekstu BibRadz], 205v; [Jest ten obyczaj iż owce stare strzygą dwakroć do roku, a młode raz; uczyni od starych owiec run wełny 172, a od młodych owiec uczyni run 70, szacując każde runo wełny po 1 gr, uczyni to ... fl. 8/2/0 LustrMaz II 141].
»runo wielbłądowe« (1): Też gdy po białey albo po mlecżney vrinie vkaże ſie blada/ albo taka iakie ieſt runo wielbłądowe. Znamionuie vmocznienie ciepła przyrodzonego FalZioł V 4v.
mit. »złote runo« = runo barana złożonego przez Fryksosa w ofierze Zeusowi w Kolchidzie, cel wyprawy Jazona i Argonautów; aureum vellus Modrz (21): Iazon [...] chćiwy ſławy dobrey/ vmyſlił tám iecháć s towárzyſtwem/ á doſtáć złotego runá. BielKron 54; Co ſie tycże tego złotego runá/ ſtąd to runo ſławę wzyęło/ iż w tym kroleſtwie Kolchis [...] były owce z wełną bárdzo dobrą/ nád ktorą ſwiát lepſzey nie miał BielKron 54v; A dał mu był Apollo odpowiedź/ iż ták długo miał być krolem poki złotego runá nie wezmą z iego kroleſtwá. BielKron 54v, 26v marg, 53, 53v [2 r.], 54, 54v [5 r.], 269v, 474; ModrzBaz 125v; KochFrag 41; (marg) Aureum vellus złote runo. (–) Zá morzem futro zdáło mu ſię złote/ Choćia iuż było wiotche y nadprote. Mogłby był domá cudnieyſzego doſtáć/ By mu mogł ſproſtáć. KlonFlis C4v, C4v; [StryjKron 63 (Linde)].
W porównaniach (2): Iáko gdy obfity deſſcż ná runo vpádnye/ Ták też twoye kroleſtwo rozhoyni ſie ſnádnye [Vulg Ps 72/6] (marg) [...] Runo rozumie bożnicę/ á niepłodną zyemię koſcioł s pogánow. (–) LubPs Q4; Sſtąpi iáko deſzcż ná runo: y iako deſzcżowe kropie ná ziemię kápiące. LatHar 399.
JR