Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZECIECZENIE

Następne hasło: PRZECIEKAĆ SIĘ »

PRZECIEKAĆ (15) vb impf

Oba e oraz a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	przeciekać
praes
	sg
1	przeciekåm
3	przeciekå

conditionalis
	sg		pl
1	m		m pers	bysmy przeciekali
3	f	by przeciekała	m an
3	n	by przeciekało	subst

inf przeciekać (1). ◊ praes 1 sg przeciekåm (7). ◊ 3 sg przeciekå (3). ◊ con 3 sg [f by przeciekała.] n by przeciekało (2). ◊ 1 pl m pers bysmy przeciekali (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. przeciec.

Znaczenia

1. O płynie (6)
- a. Cieknąc, sącząc się przez coś wydostawać się, wypływać (5)
- b. Przepływać przez coś (1)
2. Przepuszczać płyn, być nieszczelnym (8)
- a. O naczyniu: przepuszczać płyn na zewnątrz (6)
  - Przen (3)
    - a) Nie umieć zachować tajemnicy (1)
- b. O budynku: przepuszczać deszcz do środka (2)
3. Przedostawać się, przechodzić (1)

1. O płynie (6):

a. Cieknąc, sącząc się przez coś wydostawać się, wypływać; perfluere Mącz, Calep, Cn; permeare Mącz, Cn; transfluere Calep, Cn; effluere Calep (5): Permeare extra, przeciekáć ná wierſch. Mącz 217b, 132a; Calep 351b, 779b, 1079b; [GDy wodá ma gdźie być przywodzoná/ [...] potrzebá przypráwnego nácżynia/ iáko ſą ſkrzynie/ rury ołowne [...]/ álbo teże y gliniáne iákoby gárnce wypalone; Ieſliż więc kto chce ſkrzyniámi wodę przywieść/ muſzą być tárćice ſpoione/ ták iżby wodá nikędy nie przećiekáłá Cresc 1571 31; Volck 222].

b. Przepływać przez coś [co] (1): In venas atque omnes corporis partes permanat, Zyły y ynſze członki przećieka Mącz 208b.

2. Przepuszczać płyn, być nieszczelnym (8):

a. O naczyniu: przepuszczać płyn na zewnątrz; perfluere Mącz, Vulg; perpluere Cn (6): Dolium perfluit, Fáſá álbo stągiéw przecieka Mącz 132a.

Bezpodmiotowo (2): Offertio, Zátykam Vtykam áby nie przeciekáło. Mącz 118b, 118b.

Przen (3): DLa tego trzebá nam tym więcey pilnowáć tego coſmy ſłyſzeli: iżbyſmy kiedy nie przećiekáli (marg) to ieſt, nie zginęli. [...] (–). WujNT Hebr 2/1.

W porównaniu (1): Trzebá nam tym więcey pilnowáć tego coſmy ſłyſzeli/ Byſmy ſnadź iáko dziuráwe nacżynie nie przećiekali. CzechEp 115.

a) Nie umieć zachować tajemnicy (1): Hac atque illac perfluo, Metaphoricos, Przeciekam wſzędzie/ To yeſt nyc nie mogę zámilczeć. Mącz 132a.

b. O budynku: przepuszczać deszcz do środka (2): Tota domus perpluit, Wſziſtek dóm przecieka od deſzczu. Mącz 306d, 306d.

3. Przedostawać się, przechodzić (1): Permeo, Przeciekam/ Przechodzę ná drugą ſtronę. Mącz 217b.

Synonimy: 1.a. wypływać; 2.b. przemakać.

Formacje współrdzenne cf CIEC.

Cf PRZECIEKAJĄCY