[zaloguj się]
[pdf]

RUSZNICZNY (17) ai

ruszniczny (16), ruśniczny (1) StryjKron.

Fleksja
sg
mNruszniczny fNrusznicznå
Gruszniczn(e)go Gruszniczn(e)j
A Aruszniczną
Irusznicznym Iruszniczną
pl
N subst ruśniczn(e)
A subst ruszniczn(e)

sg m N ruszniczny (1). ◊ G ruszniczn(e)go (3). ◊ I rusznicznym (2). ◊ f N rusznicznå (1). ◊ G ruszniczn(e)j (2). ◊ A ruszniczną (3). ◊ I ruszniczną (4). ◊ pl [N subst ruśniczn(e) ]. ◊ A subst ruszniczn(e) (1).

Sł stp brak, Cn s.v. kurek u rusznice; proch, Linde XVI – XVII w.

Przymiotnik od „rusznica” ‘rodzaj broni palnej’ (17): [Item die 24 decembris feci rationem cum magistro pulverum [...] anno praesenti pulveris minuti bombardii alias rusznicznego RachBonera 1558 118.]
Wyrażenia: [»kula ruśniczna«: Wtym drugi uf nastąpił krzyżacki, tak znowu lecą kule ruśniczne lanego ołowiu, Świszczą i gęste strzały StryjPocząt 354.]

»proch ruszniczny« = fulmineus a. nitratus a. pyrius a. tormentarius pulvis Cn [szyk zmienny] (7): Maſc na ſpalenie prochem ruſznicznym/ y też na ranę z zaſtrzelenia z kuſze. FalZioł V 109v; znam wiele Mnichow w Klaſztorzech/ ktorzy prochy dobrze cżynią ruſznicżne BielSpr 72; zálitowáć Sloſarz ma obá końcá [rurek żelaznych] á w poyśrzodku ma wytrzeć dźiuręcżkę máłą/ ktorą po źiarnku prochu ruſznicżnego ma nátykáć BielSpr 74, 62v, 72v, 74 [2 r.]; [ArtNom M4v].

»strzelba ruszniczna« = rusznice [szyk 6:1] (7): Náſzy Mámáluchowie mieli zbroię/ zárkuły/ y iną zbroię/ łuki/ ſtrzelbę ruſznicżną BielKron 456, 189, 448, Llll3; Pieſzego Ludu v nich więcey bywa niż iezdnego/ w doſtátecżney zbroi y s ſtrzelbą dobrą ruſznicżną BielSpr 65v, 66v [2 r.]; [KronMieszcz 51; BielKron 1597 714].

»strzelba ruszniczna« = ostrzeliwanie z rusznic (3): Maurowie ſtrzelbę puśćili ták ruſzniczną iáko z łukow BielKron 448; BielSpr 52v; gdy ſie Niemcy ruſniczną ſtrzelbą ieſzcze Litwie nieprzywykłą mężnie bronili [...] sam Gedimin [...] vkázował [...] mieyſce ſłuſznieyſze do tłuczenia StryjKron 411; [Náſzy ſzáblámi/ ſtrzelbą ruśniczną ich biją/ A Tátárowie z łukow bez przeſtanku ſzyią StryjKron 509].

a. [Wykorzystujący rusznice, uzbrojony w rusznice:
Wyrażenia: »ruszniczna jezda«: [kniaź moskiewski] zdobywa się i na usarze, i na ruszniczną jezdę AktaSejmikPozn 1600/217.

»zasadka ruszniczna«: ten nie dáleko odſzedſzy/ tráfił ná ſtraż Moſkiewſką y ná záſadkę ich Ruſznicżną PaprHerby 680.]

Cf RUSZNICY

DDJ