[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKAZKA (19) sb f

przekazka (14), przekażka (5); przekazka FalZioł, RejPs (9), RejKup, Mącz; przekażka BielŻyw, KrowObr, Leop, RejAp; przekazka : przekażka RejPos (2:1).

-z- (7), -ſ- (7); -ż- (4), -ſſ- (1).

e prawdopodobnie jasne (tak w prze-); -å- (13), -a- RejPs (3); końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N przekåzka przekåzki
G przekåzki przekåzek
D przekåzce
A przekåzkę przekåzki
L przekåzce przekåzkach

sg N przekåzka (4). ◊ G przekåzki (4). ◊ [D przekåzce.] ◊ A przekåzkę (2). ◊ [L przekåzce.] ◊ pl N przekåzki (1). ◊ G przekåzek (6). ◊ A przekåzki (2). ◊ [L przekåzkach.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Przeszkoda, zawada, utrudnienie; uciążliwość, przykrość, kłopot; impedimentum Mącz (19): FalZioł V 65; A wſſák ty wieſz moy pánie/ [...] iż ia wiele niewinnych ſprzećiwnoſći vćierpię á iáko wiele bez mey iſćie przyczyny ná mię przekázek bywa náſtroiono. RejPs 210, 93, 184, 196v; RejKup i4v; Kácerze/ odſtzepieńce/ y vporne Pánu náſzemu/ według możnośći będę przeſládował y wykorzeniał. [...] chybá żeby mi porządna á kośćielna przekaſſká niedopuśćiełá. KrowObr 128v; RejPos 253; [ListyPol I 1534/66; przes przywrzałe nam grzechy/ przekaſzka ſie ſtawa/ że Bogu powolni być niemożemy UstKościel 40, 48, 126; O Przekazkách/ prze któré ſye ieden może wyiąć/ gdyby ku Práwu nie ſtánął: iáko Láćinnicy zową. LEGALE IMPEDIMENTUM. GroicUst 50v (Linde); br. Jerzy przekładał x Zygmuntowi Albertusowi, aby w rządu stali, rannych modlitw aby pilni byli [...] Tu wnet x Zygmunt na odpór się postawieł [...]. Bo ja (powiada) nie mogę ani pisać, ani czytać, gdzie ich wiele jest dla przekażki, telko abych sam był, to moja rozkosz. AktaSynod I 91; GilPos 37v].

przekazka [kogo], czego [= ktoś a. coś zagraża] (1): A ták nic ſie nie lękaycie żadnych ſtráchow áni żadnych przekażek omylnego ſwiáthá tego RejAp 87; [Auguſtyn de Ciuitate Dei w kxię: 22 w ká:5: dla odpędzenia przekazek złych duchow. WizFałeczDucha 1561 23v].

[przekazka do czego: WerReguła 95 cf »przekazka i zawada«.]

przekazka [komu], czemu (1): Leop 1.Esdr 6/8 cf »przerywka abo przekażka«. Cf [Zwrot].

przekazka czego a. czemu (1): To wnas oſobliwa przekażkę mądroſći cżyni że ſie ſami barzo ſobie ſpodobamy, á czo nam pochlebſtwo przynieſie, to wnet ſobie iako dług pokładamy, á gdyż nas kto opatrznymi á mądrimi być powiada wnet mu wierzymy. BielŻyw 145; [W Sądźie wielkim/ nie máią być winy kthóré biérano: iż kto ómylnie [!] ſye podmówił/ álbo Wóytá piérwéy niż Burgrábię miánował: abowie⟨m⟩ to nienależy ku przekazce ſpráwiedliwośći. GroicUst 5].

przekazka ku czemu (2): prorok rozumieiąc wielkie przekáſki ſwieckie ku chwale bożey kłádzie wſſytkę nádzieię o wſpomożeniu w pánu bodze ſwoiem. RejPs 175; Legitimum impedimentum, Słuſzna przekaská ku wymówce. Mącz 190c.

przekazka w czym (1): A kiedy ſie iáka przekazká w ich ſtárániu sſtánie/ wnet kłopot/ wnet freſunk/ wnet dziwna roſpácż ná tákowe ludzi przychodzi. RejPos 6.

przekazka czyja [= komu zagrażająca] (2): a ty iako obronca naſz racz miłoſciwie od wſſech przypadłych przekazek naſſych bronic nas RejPs 192v, 88.

[Zwrot: »być [komu, czemu] na przekazce; nie jest nic na przekazce [czemu]«: Też u Turká wielki to pożytek czyni/ y wſzędy indzie/ gdźie namiotow wiele/ iż choćiaby ná nie vderzyli ná leżące/ tedy powrozy/ ktore v namiotow ſą/ byłyby im ná wielkiey przekáſzce/ iżby przez nie pádáli TarnConsil 23; Przetoż ſwierſchność ſwiecka nie ieſt nic na przekazce mocey Duchowney. ConfRad 45; AktaSynod I 27.]
Wyrażenie: »naszkodliwsza przekazka« (1): A ſnadz wnádzieię twoię ſmiał bych ſie ſam opuſćić wnaniebeſpiecznieyſſe drogi/ ná ktorych by były naſzkodliwſſe przekaſki RejPs 205.
Szeregi: »przekazka ani niebezpieczeństwo« (1): racz byc łaskawem wodzem naſſem: aby tę cieleſną walkę zwycięzywſſy weſzli bych mi zradoſcią a zweſelem do ſwiętey chwały twoiey wktorey iuſz zadney przekaski ani zadnego niebeſpieczenſtwa nigdy niemaſz. RejPs 84.

»przerywka abo przekażka« (1): Ale y iam roſkazał [...] żeby z ſkrzynie Krolewſkiey/ [...] ſpilnośćią nákłády dodawano tym mężom/ áby przerywki ábo iákiey przekażki niebyło robocie [ne impediatur opus] Leop 1.Esdr 6/8.

[»przekazka i zawada«: Iam was porodźiłá nágich/ á wy przedſię bogactw iákoby nieiákich przekazek y zawad do zbáwienia ſzukaćie/ y tym ſpoſobem [...] z tych to bogactw [...] cżynićie ſobie zaſłony y winniki WerReguła 95.]

Jako ostatni człon we wpółrzędnym połączeniu wieloczłonowym: »... i inych przekazek wiele« (1): Bo ná cię wołáią fáłſzywe náuki/ fáłſzywe wymyſły ſwiátá tego/ wołá ná cię grzech/ cżárt/ y inych przekazek wiele rozmáitych. RejPos 69.

[Wyrażenie przyimkowe:»bez przekażki [czyjej = kto powoduje]«:
~ Szeregi: »bez przekażki a ciężkości«: A napierwej jm. żądał, aby wolno było bracim domowych a naszych ceremonij przy służbach świętych używać bez przekażki a ciężkości pasterzów albo księży pruskich. AktaSynod I 332.

»bez przekazki i uporki«: Jesli z po[z]woleniem żupnikowym podle ordonku naszego w polu nikozy albo podle inszych szybow iednym, albo wiecey Słaniski wkroczył, a te swoie szyby obłożył, a bez wszelaki przekazki ij uporki swoij herszyby do spadku przywiodł [...] ten może [...] OrdunekGórn 45. ~]

Synonimy: przeszkoda, szkoda, trudność, turbacyja, zawada.

JR