![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: PRZEŁAMANIE | Następne hasło: PRZEŁAMOWAĆ SIĘ » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
PRZEŁAMOWAĆ (11) vb impf
e oraz pierwsze a jasne.
Fleksja
| indicativus | ||
|---|---|---|
| praes | ||
| sg | ||
| 1 | przełamuję | |
| 3 | przełamuje | |
| praet | ||
|---|---|---|
| sg | ||
| 3 | m | przełamowåł |
praes 1 sg przełamuję (8). ◊ 3 sg przełamuje (1). ◊ praet 3 sg m przełamowåł (1). ◊ part praes act przełamując (1).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.: przełamywać s.v. przełamać.
Znaczenia
1. Rozdzielać na części przy użyciu siły, rozkruszać, niszczyć, niweczyć; perfringere Mącz, Calep, Cn; interfringere Mącz; abrumpere, avellere, corrumpere, disicere, frangere, infringere, perrumpere, praefringere, praerumpere, violare Calep (9): Perfringo, Przełámuyę/ Przebiyam/ wybiyam. Mącz 135d; Interfringo, Połámuyę/ Przełámuyę. Mącz 136a; Perfringo – Prżełamuię. Calep 780a; Praefringo – Przełamuię. Calep [833]b, 535a, 838b.
Przen [co] (3): Przełámuie płácż ludzki wyſokie obłoki PaprPan B; IA Cnotá ſzcżeśćiem coffam/ iam ieſt bicż niecnoty/ Ia ludźiom przelámuię ná wierzch Niebá płoty/ Zá ich zdrowie piekielne twierdze przełámuiąc [Errata zmienia: z gruntu pſuiąc] RybGęśli C2v.
przełamować komu (1): RybGęśli C2v cf cytat wyżej.
2. Robić wyłom w szyku wojskowym, pokonywać w walce (2): Prorumpo, Rumpo, effringo – Przelamuię. wyłamuię ſie. Calep [863]b.
przełamować kogo kim (1): HAnnibál Kártágińſki gdy walcżył z Rzymiány/ [...] Máłym pocżtem wielkie ich woyſká przełámował. RejZwierc 39v.
Synonimy: 1. oddzielać, oddzierać, rozdzielać, wyniszczać, zniszczać.
Formacje współrdzenne cf ŁAMAĆ.
SBu