Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZESTRZEGANIE SIĘ

Następne hasło: PRZESTRZEGAWAĆ »

PRZESTRZEGANY (3) part praet pass impf

przestrzegany (2), przestrzegan (1).

Teksty nie oznaczają é; pierwsze e prawdopodobnie jasne (tak w prze-); w formach złożonych -an-, w formie niezłożonej -ån.

Fleksja

sg
m	N	przestrzegån

pl
N	subst	przestrzegan(e)

sg m N (praed) przestrzegån (1). ◊ pl N subst przestrzegan(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: przestrzegan od kogo (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Któremu mówi się, jak nie należy postępować (1)
2. Przed którym się przestrzega, o którym się mówi, że nie należy tego czynić (1)
3. Do którego należy się stosować, zgodnie z którym należy postępować (1)

1. Któremu mówi się, jak nie należy postępować [o co] (1): Miał też w ſobie [Jagiełło] wiele obycżáiow máćierzyńſkich około cżárow/ kthora byłá Ruſká [...]. A gdy był od biſkupow przeſtrzegan o to/ odpowiedział iż to nie ſą żadne cżáry BielKron 387.

2. Przed którym się przestrzega, o którym się mówi, że nie należy tego czynić (1):

W połączeniu szeregowym (1): A tu Pan vpomináć racży káżdy koſcioł wierny ſwoy/ áby tego pilnie przeſtrzegał/ áby tákie ſpráwy ktoreby namniey odſtępowáły od ſzcżyrey woley/ náuki/ á mocnego poſtánowienia iego ſwiętego były w nim przeſtrzegáne/ głádzone/ wymiotáne. RejAp 30v.

3. Do którego należy się stosować, zgodnie z którym należy postępować (1):

Wyrażenie: »pilnie przestrzegany« (1): (nagł) O Rzemieſlnikoch y o poſłuſzeńſtwie Zwierzchnoſći Rádźieckiey. (–) [...] Ty wſzyſtki rzeczy y inne támże opiſáne/ áby thym pilniey były przeſtrzegáne: thedy [...] GroicPorz f4v.

Synonimy: 1. napominany, upominany; 3. chowany, zachowywany.

Cf PRZESTRZEGAĆ