[zaloguj się]
[pdf]

PRZESZKODZIĆ (43) vb pf

e oraz o jasne.

Fleksja
inf przeszkodzić
praet
sg pl
2 m -eś przeszkodził m pers
3 m przeszkodził m pers przeszkodzili
f przeszkodziła m an
n przeszkodziło subst przeszkodziły
conditionalis
sg pl
3 m przeszkodziłby, by przeszkodził m pers by przeszkodzili
n by przeszkodziło subst
con praet
sg pl
3 m by był przeszkodził m pers by byli przeszkodzili
f by była przeszkodziła m an
impersonalis
praes bywa przeszkodzono

inf przeszkodzić (17). ◊ fut 3 sg przeszkodzi (4). ◊ 3 pl przeszkodzą (1). ◊ praet 2 sg m -eś przeszkodził (1). ◊ 3 sg m przeszkodził (1). f przeszkodziła (2). n przeszkodziło (1). ◊ 3 pl m pers przeszkodzili (1). subst przeszkodziły (1). ◊ con 3 sg m przeszkodziłby, by przeszkodził (3). n by przeszkodziło (6). ◊ 3 pl m pers by przeszkodzili (1). ◊ con praet 3 sg m by był przeszkodził (1). f by była przeszkodziła (1). ◊ 3 pl m pers by byli przeszkodzili (1). ◊ impers praes bywa przeszkodzono (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

Utrudnić lub uniemożliwić, udaremnić coś; zakłócić, przerwać; nie pozwolić na coś; wyrządzić szkodę; interpellare, prohibere Mącz, Calag; intercedere, porcere Mącz; dirimere, distinere, esse impedimento, impedire, inhibere, obstare, (per)turbare, vetare Calag (43): Rzekł młodzyeniec/ zdarz Pan Bog łáſkáwi pánowie/ [...] Podobnom co pilnego w rozmowách przekáźił. [...] Rzecże mu Zoroáſtes/ nicżeś nie przeſzkodził RejWiz 127; Mącz 312d; Einreden. Rozmawáć/ et w rzecz wpáść. Przeſzkodzić. Interpellare. Incidere in sermonem. Calag 152b, 280b.

przeszkodzić do czego (2): [św. Romuald] Támmuſowi opuśćić świát/ y wziąć kápicę kazał (co on zchęćią vcżynił/ á Ceſarz mu choćia ſię wnim bárzo kochał/ namniey do tego przeſzkodzić niechćiał) SkarŻyw 573; SkarKazSej 685b.

przeszkodzić komu (11), czemu (2): Abowiem wiele kroć ſie myli złoſćiwy/ ácż iuſz łuk ſwoy ná ćiągnie á ná ſádzi ſie ná to áby onemu przeſzkodził ktory ieſt ſercá czyſtego RejPs 16, 154v; RejKup n8; Iuż rozumieſz żeć to [tj. prochy] tám s powietrzem chodziło/ A wżdy owey iáſnośći nic nie przeſzkodziło. RejWiz 154; Mącz 56b; SkarJedn 311; GórnRozm B; Dam pokoy ná gránice wáſze/ ſpáć będźiećie/ á niebędźie ktoby wam miał przeſzkodźić KołakSzczęśl B; [powołany przez Boga do zakonu] Może y pytáć [rodziców] ieſli wie że mu nie przeſzkodzą. SkarKaz 44a marg; SkarKazSej 685b. Cf przeszkodzić komu, czemu w czym.

przeszkodzić komu, czemu w czym (3): BierRozm 6; Bo ſnadź gdyby go [ojciec syna] cżęſto od náuki odrywał/ przeſzkodziłby mu wtem nyepomáłu. GliczKsiąż N; Iuż ia to iáko w ſkárbie záchowam w pámięći/ Lecż mi ſie ieſzcże o tym pilnie we łbie kręći. Wiedząc o tey roſkoſzy iáko k niey przychodzić/ Aby też dobrey ſławie ni w cżym nie przeſzkodzić. RejWiz 22v.

przeszkodzić co (3): Fugam alicui claudere, Przeſzkodźić komu vcieczkę. Mącz 56b; Po ſześći lećiech [w klasztorze]/ nieprzyiaćiel [tj. szatan] chcąc [...] przeſzkodzić bieg świętych w Bogu cnot iego [św. Jana Rzymianina]: ſkuśił go/ y poduſzcżył mu bárzo/ ćięſzkie prágnienie y teſkność do rodzicow SkarŻyw 134; GórnRozm B.

Ze zdaniem dopełnieniowym zaprzeczonym (1): Eripere facultatem, Możność odyąć/ to yeſt/ przeſzkodźić áby nie mógł k temu álbo owemu prziść. Mącz 346c.

a. Stać się przeszkodą (23): RejJóz Ev; GroicPorz l; A gdy ſie iuż śiać godźi/ nie odrywáć ſie od śiewu: [...] á to opátrzyć cżáſow proznych przeſzłych/ coby miáło przeſzkodźić GostGosp 96; SarnStat 868; Ná ſądźie tym [tj. ostatecznym] nie będźie odwłoki/ nie będźie żadnego miłośierdźia/ nie przeſzkodźi łáſká/ muśi miłośierdźie ábo milczeć/ ábo z dáleká y prożno płákáć: á ſpráwiedliwość ſzczera y goła ſkázowáć ma. SkarKaz 4a.

przeszkodzić czego (2): Consuetudinem earum epistolarum tempus eripuerat, Czás przeſzkodźił liſtów do ciebie piſánia. Mącz 427b. Cf Ze zdaniem.

przeszkodzić czego (po przeczeniu) (2): [Pluto] Boić sie też ziemie grzmienia, Słonecznego oświecenia, By w piekło nie zaświeciło Jego państwa [tj. władzy] przeszkodziło. BierRozm 23; Mącz 44b.

przeszkodzić komu, czemu (9): BierRozm 25; będzieſz racził na on goſciniec doprowadzic nas na ktorem [...] zadne ſprzeciwienſtwo nam przeſzkodzic niemoze aſz cie znaidziemy pana ſwego RejPs 210v, 196v; Więc theż mnimaſz áby mu [człowiekowi] y łákomſtwo nie przeſzkodziło? RejZwierc 157; SkarŻyw 13. Cf przeszkodzić komu do czego; komu ku czemu; komu w czym; Fraza.

przeszkodzić komu do czego (1): O wielga á dziwná powolnośći/ y ſlepe poſłuſzeńſtwo/ iakoś ty ieſt pierwſzym kámieniem budowánia Chryſtuſowego: y nie vmieſz ſię znicżegoſz wymowić/ á żadnać trudność do cżynienia woley Bożey nie przeſzkodzi. SkarŻyw 26.

przeszkodzić komu ku czemu (1): Aczkolwiękći [!] ieſt doſyć ludźi/ kthorzyby was nietylko chćieli ále y mogli zábić/ ktorych ſie wy niemaćie lękáć/ [...] gdyż ich okrućieńſtwo/ nie może wam przeſzkodźić ku przyſciu do chwały niebieſkiey. LeovPrzep b2.

przeszkodzić komu w czym (1): Gynwił Giedruſſowic [...] miał wſtąpić ná wielkie Xięſtwo Litewſkie práwem dziedzicznym/ ále mu w tym młodość wieku przeſzkodziłá StryjKron 355.

przeszkodzić czemu [= w czym] (2): Nihil moventur nuptiae. [...] Nic nie bywa weſelu przeſzkodzono/ nic nie yeſt ná przekázie weſelu. Mącz 233d; gdźie ſię [heretycy] do woyſká Kátholickiego przymieſzáli/ ſzczęśćiu ich przeſzkodźili. SkarKazSej 685a.

przeszkodzić co (1): Tota res interpellata est bello, [...] Przeſzkodziłá woyná wſziſtki rzeczy. Mącz 287d.

Ze zdaniem dopełnieniowym zaprzeczonym [w tym z zapowiednikiem: tego (1); aby (2), iż (1)] (3): Quid causae est quin hinc in pistrinum recta proficiscar via, Co zá przicziná tego może przeſzkodźić/ ábych ſie w wieczną słuſzbę do Młyná zárázem nie muſiał wnośić. Mącz 340d; ále woyny ná ten cżás z krolmi Polſkimi przeſzkodziły/ iż to [zjednoczenie Kościoła Wschodniego z katolickim] dla grzechow náſzych nie doſzło. SkarJedn 378; Zákwitnie cnotá/ pokóy ſye zrodźi/ Któremu żaden bóy nie przeſzkodźi: Aby nie miał trwáć KochPs 105.

Fraza: »śmierć [komu] przeszkodziła« (1): To co dobrego kto dźiećiom y żenie y innym śierotom pozoſtáłym czyni: to też vmárłego dochodźi y tym ſię ćieſzy/ gdy zań czyni przyiaćiel/ co on był dźiećiom y żenie ſwey y innym winien czynić/ by mu śmierć byłá nie przeſzkodźiłá. SkarKaz 387a.

Synonimy: przekazić, zabronić, zakazać, zawadzić.

Formacje współrdzenne cf SZKODZIĆ.

Cf PRZESZKODZENIE, [PRZESZKODZONY]

AN