[zaloguj się]

PRZEKAZIĆ (100) vb pf

e oraz a jasne (w tym w a 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf przekazić
praet
sg pl
1 m -m przekaził m pers
2 m m pers -ście przekazili
3 m przekaził m pers przekazili
f przekaziła m an
n przekaziło subst
conditionalis
sg pl
1 f bych przekaziła m an
2 m byś przekaził m pers
3 m by przekaził m pers przekaziliby, by przekazili
f by przekaziła m an
n by przekaziło subst
con praet
sg
3 m by przekaził był

inf przekazić (37).fut 1 sg przekażę (3) [w tym: -e (1)].3 sg przekazi (12).3 pl przekażą (9).praet 1 sg m -m przekaził (2).3 sg m przekaził (8). f przekaziła (1). n przekaziło (1).2 pl m pers -ście przekazili (1).3 pl m pers przekazili (1).con [1 sg f bych przekaziła].2 sg m byś przekaził (1).3 sg m by przekaził (12). f by przekaziła (3). n by przekaziło (2).3 pl m pers przekaziliby, by przekazili (5).con praet 3 sg m by przekaził był (1).part praet act przekaziwszy (1).

stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Przeszkodzić, utrudnić, zakłócić; przerwać, powstrzymać, zahamować; impedire HistAl, Vulg, Modrz, Calag, JanStat; intercipere Mącz; prohibere PolAnt; obstare, praepedire JanStat (93): FalZioł I 89b; RejJóz F4; Gdi ſie nalepiey zbierzeſz/ ná ſwe goſpodarſtwo/ Przekáźi niemoc y ſmierć BielKom B2; Oſtrożność/ wyele przekáźi RejWiz 42 marg, Cc8; BibRadz Iob 34/29; BielKron 196v, 218; Ale kiedy do dobrego gruntu/ dobry goſpodarz przyſthąpi/ á ſpráwi rolą thák iáko być ma/ ktemu iż z wirzchu nic nie przekáźi/ y owſzem/ j ciepło/ j deſzcż/ ná cżás gdy trzebá przydzie/ tám ſie bez pochyby dobrze vrodzić muśi. GórnDworz Kk2v; RejPos 68v; przyćiągnąć potym onę ſtrzałę z nićią á zmierzyć/ á według iey miáry kopáć/ nie w iednym mieyſcu ále w kilku/ ták iákoby obegnáńcy nie obacżyli/ przekáźiliby kopáiąc ſie przećiwko tobie. BielSpr 63; Calag 280b.

przekazić co (32): [żołnierz] W nocy v ſzubienic śiedząc/ [....] vſłyſzał miedzy groby/ Wielki płácż [...] Y k temu śię grobu vdał. Y nálazł niewiáſtę płácżąc/ [...] Płákánia iey nie przekáźił/ Iedno v niey pićia prośił. BierEz Q4v; OpecŻyw 82v, 87; RejJóz F3; RejKup m7; ktokolwiek chce dáley idz ma ſie ná lewą ſthronę obroćić/ á ktoby chciał ná práwą ſtronę/ wiele naydzie nieprzeſpiecżnoſći/ ktore przekáżą iego ſcie. HistAl L3v; RejWiz 40v, 46, 66v, 126v; BibRadz Num 30/16; Páweł Papież/ wyzwawſzy z Niemiec Wergeriuſá/ rádzili iákoby Koncilium przekáźili BielKron 212v, 86v, 215, 370v; Sermonem alicui intercipere, Przekáźić komu mowę/ álbo/ rzecz. Mącz 36d; GórnDworz K8; ABowiem tá Cnotá ieſt ták można krolowa/ że iey władzey/ áni ſmierć/ áni żadny ſtrách nigdy przekáźić nie może. RejZwierc 22v, 164v; zmieſzáć ſmolę s prochem y mácżáć w tey ſmole wieńce ſłomiáne/ [...] á miotáć te wieńce zápaláiąc ie ná idące ku ſzturmu/ bárzo przekáżą ſzturm BielSpr 74v; StryjKron 305, 507; Zadna gęſtwá/ zadné głogi/ Nie przekáżą moiéy drogi KochSob 64; A gdźieby Woiewodá/ álbo Sędźia/ álbo który iny Vrzędnik té ſądy obwołáné którymkolwiek ſpoſobem álbo przełożył/ álbo przekáźił: tákowy winą ſtá grzywien pieniędzy niech będźie karan SarnStat 718; Roków ſądzenié piérwſzé będźie w piérwſzy dźién powſzedni po Trzech Królách/ ieſli będźie godny ku ſądzeniu: to ieſt/ którégo niedźielá álbo inné święto wielkié nie przekáźi. SarnStat 729, 610, 831, 934. Cf przekazić co przez kogo; co kim, czym.

przekazić komu, czemu (60): BierEz Q4v; OpecŻyw 82v; ComCrac 1543/15; RejJóz D7; [Pożytek] s Pochlebſtwem pięknie s ſobą chodzą/ iedno iż ſie zá rącżki poſpołu nie wodzą. Iedno iż ſwięta Práwdá w pośrzodek wkrocżyłá/ Tá im wżdy kęs łotroſtwá tego przekáźiłá. RejWiz 40v, 39v, 66v, 118; Wielką rzecż táiemnicá/ kto ſie komu zwierzy/ Bowiem ten cżłonek ięzyk/ bárzo wolno bieży. Ale kto ſie rozmyſli/ á ma gi ná piecży/ Temu nic nie przekáżą złe y dobre rzecży. RejZwierz 5v, 1; BibRadz Gen 11/6; A gdy ſie wſzyſcy zbroynie zebráli y ſtraż oſádzili/ by im Athália nie przekáźiłá koronácyey/ przywiodł Ioiádá z drugimi kápłany ſyná krolewſkiego Ioáſá do kościołá [...] y koronę nań włożył BielKron 86v, 117v, 215, 370v; Mącz 36d; Końcżył przedſię ſwoię rzecż pan Boiánowſki/ kiedy pan Lubelſki przekáźiwſzy mu/ ták powiedział. [...] GórnDworz C7v, H4v, K8; RejPos 52v, 128v, [136]v, 178, 261 (9); iedno źwirzętá tákiego pokoiu ſzukáią/ nátkawſzy brzuch lázą w gęſte ſzeliny/ á kryią ſie/ áby im też iuż nikt onego ich pokoiu nie przekáźił. RejZwierc 164v; Ieſli iezdny lud maſz przećiwko pieſzemu/ ſtáwiay ij w polu rownym/ możeli byc w mieyſcu máło wyſzſzym/ gdziećby nie przekáźiło nic/ áni błoto/ áni wodá. BielSpr 15v, 64; StryjKron 305, 507; WujNT Gal 5/7, 1.Thess 2/18; SęDZIA, PODSęDEK, á Piſarz/ przez Komorników niech ſobie ſądzą cztérzykroć w rok: chybáby chorobá ábo potrzebá Rzeczypoſpolitéy przekáźić temu miáłá SarnStat 557, 378, 611; [[Bolesław Krzywousty] łatwie záwżdy wſzyſtkiego dowiodł/ gdy mu nikt nie przekáźił BielKron 1597 115 (Linde)]. Cf przekazić komu do czego; w czym.

przekazić komu do czego (7): A iż będzyem wzywáć y chwalić iego ſámego/ iż nam wſzytko ku dobremu dokońcżeniu przypádáć będzye/ á żadna rzecż ſprzećiwna nic nam nie przekáźi do ſwięthey chwały yego. LubPs aav; GórnDworz Y; RejPos 217v, 330; [dziś tu przybyłam] Bych przed tobą oycem ſwym iuż ten grzech wyznáłá. Ktory z moiego głupſtwá bárzo cie obráźił/ Y znam że mi do łáſki twey wiele przekáźił. HistLan D2; RejZwierc 128, 167; [záwżdy to bywáło/ iż ći/ którzy co wielkiégo/ y niebeſpiecznégo bráli przed ſię/ choćia im ſczęśćie przećiwné było/ y do ſkutku przekáźiło/ odnośili przećię wielką od ludźi chwałę cnoty ſwéy/ y dźielnośći. SenekaGórn 347 (Linde)].

przekazić k(u) czemu (2): RejZwierz 54v; [wojewoda wałaski prosił króla Aleksandra o rękę królewny Elżbiety] Krol to dał ná wolą krolewnie. Ale oná zadną miárą nie chćiáłá/ iż był inſzey wiáry/ [...] á tho też ktemu przekáźiło/ iż thego cżáſu [...] vmárłá mátká iey BielKron 402v.

przekazić co przez kogo (2): [diabeł] bácżątz przez niéktoré znamiona ijż on byl prawy bog/ bo widziál iego wielką cirpliwoſtz ij pokorę [...]/ a przeto chciál ſmiertz Iezuſowę przekazitz przez niewiaſtę OpecŻyw 133; PatKaz III 99v.

przekazić u kogo (1): [Pruski Mistrz pisał] do krolá Ianá Cżeſkiego/ áby przekáźił v Papieżá koronácią Lokietkowi/ ponieważ ſie też y on mienił mieć bliſkość do niego/ bo też chćiał być krolem Polſkim BielKron 370v.

przekazić co kim, czym (2): kiedy ſie woyſká ieſzcże nie dobrze ſpráwią/ á nieprzyiaćiel bliſko nádieżdża/ thedy poſtawili náprzodku ieden vff mocny dobrze ſciśniony/ zá nimi drugi pieſzych s ſtrzelbą/ iż byli iáko zaſłoná/ áby nieprzyiaćiel ſobą álbo Globuſem poſłánym nieprzekaźił Ordynku wſzego BielSpr 19v; ModrzBaz 49.

przekazić w czym [w tym: komu (12)] (15): Ale yeſlybi yachacz mvſyala za ych radą y postanowyenym tedi bi niech yey the rzecz pretko odprawowala abi yey m w tim kto yni nyeprzekazyl LibLeg 11/42v; Bo żadna srogość tak można nie była, By gdy Łaskiemu co w czem przekaziła RejŁas w.19; RejJóz O6v; Ci co nie rádzi widzą mnie Páná Bogá ſwoyego/ Prożno ſie kuśić máią ná to s ſercá vpornego/ By mieli w cżym przekáźić temu ludowi moiemu LubPs S5; [Bóg] záwżdy z wiekow racżył błogoſłáwić [pokornych]/ [...] Y roſkazał Anyołom/ by ich ſtrzegli pilnie/ Aby káżdy beſpiecżnie chodził nieomylnie. A nie tylko áby mu kto we krwi przekáźił/ Lecż áby y o kámyk nogi nie obráźił. RejWiz 172v, 126v; [Atalia dała pobić wszystek naród króla Dawida] áby iey nikt w páńſtwie nie mogł przekáźić. BielKron 86v; Vpomináli Pánowie y Rycerſthwo Krolá/ áby cżwartą żonę poiął/ zwłaſzcżá Offkę [...] y iuż był ná to przyſtał: ále mu w tym przekáźił brát Witułt/ ktory go námowił/ iż poiął zá małżonkę Zowkę BielKron 385v, 324v, 351; RejAp 176; GórnDworz Y; Stárałći ſie theż pilno Saul áby był mogł zágubić Dawidá/ [...] boiąc ſie áby z mocy á s przeźrzenia Páńſkiego nie przekáźił mu był w onym kroleſtwie iego. RejPos 280v, 25v; A gdy cie wſzyſcy miłowáć będą/ iużći s thego vroſcie życżliwość/ poććiwość/ ſławá/ powagá pocżćiwych lat twoich/ żywot roſkoſzny á ſpokoyny/ boć iuż nikth w nim z oney ſpolney miłośći przekáźić nie będzie mogł. RejZwierc 128.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: do tego (1); aby nie (2), zaimek względny (1)] (3): Y rzekł Pan. Oto lud ten ieden ieſt/ á wſzyſcy iednym ięzykiem mowią/ á toć ieſt początek ſpráwy ich/ a ták nic nie będźie coby im przekáźiłó ná co ſię vſádźili. BibRadz Gen 11/6; GórnDworz Y; Bieżeliśćie dobrze: ktoż wam przekáźił ábyśćie nie byli poſłuſznymi prawdźie? WujNT Gal 5/7.

Szeregi: »ani zaszkodzić ani przekazić« (1): Ale mocnym obietnicam Páńſkim/ á oney nieomylnej opátrznośći iego/ kto iedno mocnie vfa/ nigdi nic áni záſzkodzić áni przekáźić nie może. RejPos 326.

»przekazić albo zatrudnić« (2): vſtáwiamy ná té ſzláchćice y mężobóyce ſzláchćiców: iż gdy kto álbo ná dródze/ álbo przeſzćiu czyim záśiadſzy był zábit przez onégo/ którégo drógę chćiał przekáźić/ álbo zátrudnić [cuius transitum voluit praepedire, aut euntem molestare]: w tákowym mężobóyſtwie pozwánému mężobóycy niech będźie doſyć ſześć świadków ku ſpráwie SarnStat 610, 934.

W przen (1): A ták duſzá ſláchetna gdy będzye wpuſzcżoná/ Do ták plugáwey wieże [tj. do ciała]/ iuż ieſt zniewoloná. Ze ſwych zacnych vrzędow nie może ſpráwowáć/ Gdy iey cne przyrodzenie tym ſie może pſowáć. Bo iey wiele przekáżą ty przypadki w ciele. RejWiz 118.
Przen [w czym] (1): śmierć zá nim chodząc ſtopki licży/ Dybiąc ćicho z zegárkiem [...] tá vmie przekáźić bárzo ſnádnie w kroku/ Cżáſem go y dziś zmyli/ nie cżekáiąc roku. RejWiz 189.
2. Zepsuć, zniszczyć, naruszyć, skazić [co; w tym: komu, czemu (5)] (7): RejKup Pv; Ale wierz mi kiedy cię táki mroz przyráźi/ Zda mi ſie iżći onę buyną myſl przekáźi. RejWiz 168; BielKron 127; Wſzytkom ia to widziáłá/ iáko we zwierćiedle/ Ze z korzyśći ſwey niemiał/ długo ſie weſelić Bezecny ALEXánder: ále mu wcżás mieli Y dobrą myſl przekázić przeważni Graekowie. KochOdpr B; [DramStp I 201].

przekazić czym (1): á ſtáray ſie pilnie o to/ iákobyś ſobie ták pięknego ſtaniku ſwego/ y ták wdzięcżnego żywotá ſwego nicżym nie przekáźił. RejZwierc 35.

W przeciwstawieniu: »przekazić ... rozmnożyć« (1): Potym Iezabel krolowa chcąc przekáźić ſłużbę bożą á Bálámowę rozmnożyć/ pobiłá proroki/ to ieſt męże dobre/ s ktorymi Bog był w Izráelu BielKron 84v.

Szereg: »przekazić a ubliżyć« (1): Wiemyć my, Miłościwi Panowie, że jest ten zdawna zawsze zwyczaj, że na sejmie posłom dawano opatrzenie pirwej, niż co sprawować poczęli. Teraz iż my nie oględuiąc się nic, aby co staremu zwyczajowi to przekazić a ubliżyć miało, wdaliśmy się z WM w ty tadinki [...] DiarDop 118.

Synonimy: 1. przeszkodzić, zaszkodzić, zatrudnić; 2. popsować, ubliżyć, zepsować, zniszczyć.

Formacje współrdzenne cf KAZIĆ.

Cf PRZEKAŻENIE, PRZEKAŻON

JR