[zaloguj się]
[pdf]

PRZETŁUC (35) vb pf

e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).

Fleksja
inf przetłuc
praet
pl
3 m pers przetłukli
imperativus
sg
2 przetłucz

inf przetłuc (2). ◊ fut 2 sg przetłuczesz (1). ◊ [praet 3 pl m pers przetłukli.] ◊ imp 2 sg przetłucz (6). ◊ part praet act przetłukszy (22), przetłukłszy (4); -kszy RejZwierc; -kszy : -kłszy FalZioł (21:4).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII w.

1. Uderzając potłuc, rozdrobnić (35): Theż plaſtr vcżyniony ſtatarſkiego ziela á ſkorzenia dypthanowego/ ſtłucż że thy rzecży ſpołem á wley knim oliwy/ á ieſzcże drugi raz przetłuc [!] á potem ciepło priłoż na golenie w ktorych by byla boleſc FalZioł I 32d; Vwarz ty rzecży przetłukłſzy w wodzie/ á tą wodą omyway/ albo macżay ielito wyſzłe z niewiaſty FalZioł V 29, I 3c, 15d, 52a, 62c, V 69.

przetłuc co (23): á to naſienie troſzkę przethłukſzi ma być namocżono przez kielko godzin w wodzie tak długo iſz s ſiebie puſci klijowatą wilkoſć. FalZioł I 112a; naſienie [ziela psinki] okrągłe ktore ieſt zielone y cżarne/ [...] á gdy ie przetłucżeſz/ tedy naydzieſz w nim niekthorą wilkoſć FalZioł I 122d; Też Rzodkiew naſkrobana iako miazga/ potym kielko czebul vpiecżonych y troſzkę ie przetłucz/ á potym włożyć do białego miodu y ſmażyć wolno na węglu nie barzo długo FalZioł V 81v, I 1c, 2b, 5a, 11b, 17c (23); [SpiczZioł 13v (Linde)].

przetłuc czego (3): [weźmi] naſienia opichowego/ naſienia ſparagowego/ korzenia bruſci/ każdego ſnich rowno po dwie dragmie/ wſzitkich rżecży przetłukſzy warz ie w winie ſtrochą oczthu FalZioł I 16a, I 3d, 128d.

przetłuc w czym (3): Wezmi ziela ktore zową połacinie Pes columbinus, ze trzy garzſci ſkraiawſzy ie drobno: przetłucż w możdżerzu/ potym ie włoż do konwie czenowey/ wſyp że k temu Tucijey tartey [...] wleyże na to kwartę dobrego białego wina/ á temu day kielko dni na ſlończu poſtać FalZioł V 78v, I 94a, 128d.

W charakterystycznych połączeniach: przetłuc grubo (2), miąszszo, nie barzo.

Zwrot: »przetłuc trochę (a. troszkę)« [szyk zmienny] (10): ty rzecżi wſzytki przetłukſzy trochę: warz w wodzie: iżby trzeczią cżeſtz wywrzało: potym przecedz a otzukruy dobrze/ a tak bedzie ſirop FalZioł I 1c; Też gdy wezmieſz tych koczenkow dobrą garſć, rodzinkhow drobnych połgarſci/ mirabelanos z apteki dwie dragmie/ á przetłukſzi thych rzecży trochę w możdżerzu namocż ie w ſerwatcze iżeby thak przez nocz ſtały FalZioł I 128d, I 3d, 5a, 17c, 112a, 135a, V 78v, 81v; thákże koprem włoſkim troſzkę przetłukſzy przetrzęſáć/ á octem pokrapiáć/ á ſolą theż trochę przeſaláć/ tedy to ieſt ták oſobny przyſmák RejZwierc 110v.
2. [Bijąc, tłukąc przebić, przedziurawić (o torturowaniu) [co na kim]:
Zwrot: »aż do kości przetłuc«: nákoniec poimáwſzy [św. Makaryjusza] ſrodze vbicżowáli: ták iſz ćiáło aſz do kośći ná nim przetłukli SkarŻyw 322 (Linde).]

Synonimy: 1. rozbić; 2. przebić.

Formacje współrdzenne cf TŁUC.

Cf PRZETŁUCZONY

JR