[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWIERZGNIENIE (4) sb n

przewierzgnienie (4), [przewirzgnienie, przewiergnienie].

Pierwsze, drugie i trzecie e jasne, końcowe z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg
N przewierzgnieni(e)
A przewierzgnieni(e)
I przewierzgnieni(e)m
L przewiergnieniu

sg N przewierzgnieni(e) (2). ◊ A przewierzgnieni(e) (2). ◊ [I przewierzgnieni(e)m. ◊ L przewiergnieniu.]

Sł stp, Cn brak, Linde s.v. przewierzgnąć.

Rzeczownik od „przewierzgnąć” i „przewierzgnąć się”: Momentum, exigua quaedam mutatio, et indivisibilis, Bárzo krótka á prętka przemienność/ przewierzgnienie/ przewrócenie/ vpádnienie/ też máły kąſek którey rzeczy/ mgnienie oká. Mącz 230b; [UrsinGramm 167; przewierzgnienie/ Immutatio, transformatio, transubstantiatio. Volck Vvv v].
a. Przemiana, zmiana w coś innego (3):

[przewierzgnienie w kogo: Ale y ono co Serwecyánie mowią/ żeby ſie ſyn wiecżny (przed ſwym przewierzgnieniem w cżłowieká) miał z kſztałtu Bożego wyniſzcżyć/ błąd ieſt. BudArt Q.]

α. O eucharystii [w tym: czego (2)] (3): CzechRozm 262; [Co to wżdy jest, iż Niemcy przed chlebem klękają, a o przewiergnieniu jego nic [...] nie rozumieją? NieuwiarŚm 87].

przewierzgnienie w co (2): [Gdyby tedy Iezuitowie vkázáć byli mogli v Doktorow Swiętych to ſłowo Tránsſubſtánciácia/ ktore znácży przeiſtocżenie álbo przewirzgnienie iſtnośći iedney w drugą GrzegŻarnPos 1597 160]. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »przewierzgnienie chleba w ciało i ([a]) wina w krew, chleba i wina w ciało i w krew« (1:1): KrowObr 197; bowiem co oná [rzecz] twierdźi przewierzgnienie ábo przemienienie chlebá y winá w ćiáło y w krew: to záś ta/ tylkoż to ſłowko przewierzgnienie odrzućiwſzy/ twierdźi/ żeby [...] CzechRozm 262; [[obyczaj używania ciała Pana Chrystusowego] ieſt od Apoſtołow ſwiętych wypiſány/ y w pirwſzym Koſciele Krześćiáńſkim áż do tąd záchowány/ poki tá omylna Tranſsubſtantiatia/ to ieſt/ przewirzgnienie Chlebá w Ciáło á wina w kreẃ Páná Kryſtuſowę/ od ludzi duchem Szátáńſkim zmamionych/ nie było wynálezione y wymyſlone. GilKat 387 (Linde s.v. przewierzgnąć)].
Szeregi: [»przeistoczenie albo przewirzgnienie«: GrzegŻarnPos 1597 160 cf przewierzgnienie w co.]

»przewierzgnienie a(l)bo przemienienie« [szyk 1:1] (2): Przemienienie álbo przewierzgnienie chlebá w ćiáło y winá w krew/ naprzod wymyſlił [...] Innocentius trzeći Papieſz KrowObr 197; CzechRozm 262.

b. [Zmiana nazwy: bo to nieſłychána w Polſzcże/ aby Mſza miáłá być wiecżerzą: wyśćie tákie przewierzgnienie vcżynili od lat 40. y ná znák tego nie zowiećie więcey Mſzą/ tylko wiecżerzą ŁaszczOkulary D3v.]

Synonimy: a. przeistoczenie, przeiszczenie, przemienienie.

Cf PRZEWIERZGNĄĆ

KO