Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [PRZEWIERZGANIE]

Następne hasło: PRZEWIERZGNĄĆ SIĘ »

[PRZEWIERZGNĄĆ vb pf

Teksty nie oznaczają é; pierwsze e prawdopodobnie jasne (tak w prze-).

Fleksja

inf	przewierzgnąć

praet
	sg		pl
2	m		m pers	-ście przewierzgnęli
3	f	przewierzgnęła	m an

conditionalis
	pl
2	m pers	byście przewierzgnęli

inf przewierzgnąć. ◊ praet 3 sg f przewierzgnęła. ◊ 2 pl m pers -ście przewierzgnęli. ◊ con 2 pl m pers byście przewierzgnęli [zapis: -eli].

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) w.; poza tym 2 r. XVII w. (z Cn) błędnie: przewierzgać.

Znaczenia

[Zmienić, uczynić innym]
- a. [Skłonić do zmiany wyznania]
- b. [Zmienić nazwę, przemianować]

Zmienić, uczynić innym:

a. Skłonić do zmiany wyznania [kogo]:

przewierzgnąć na co: Ale dla tegośćie tę zmyśloną zgodę miedzy ſobą vprzędli/ żebyśćie y nas Kátholiki zgodą ſwoią záſtráſzyli/ y ſwoie zwiédźione owieczki tą pokrywką omamili/ y vbogie Luterany ná ſwe grube błędy przewierzgneli. ŚmiglAbsurda 16. Cf Zwrot.

Zwrot: »od wiary [jakiej] do wiary [jakiej], na swą wiarę przewierzgnąć«: Ewángelia nowotna/ w Inflanćiech/ w Pruśiech/ y w Litwie śiełá ich od wiáry Chrześćiańſkiey do wiáry Tureckiey y Zydowſkiey przewierzgnęłá. ŁaszczOkulary I5, A.

b. Zmienić nazwę, przemianować [co na co]: A cżemu rácżey nie ráchuieſz iakośćie wy po ś. Woyćiechu pocżęli Bogá y Sákrámentá bluźnić: iakośćie dawno Mſzą naſzę przewierzgnęli ná wiecżerzą ŁaszczOkulary Ev.

Synonimy: odmienić, przeczynić, przekształtować, przerobić, zmienić; a. przeciągnąć, przemoc; b. przechrzcić.

Formacje współrdzenne cf WIERZGAĆ.

Cf PRZEWIERZGNIENIE, PRZEWIERZGNIONY]